نحوه محاسبه مالیات اشخاص حقیقی چگونه است؟
مالیات اشخاص حقیقی پس از اعمال اینتاکد مالیاتی بر درآمد خالص مودی و بر اساس نرخ ماده 131 محاسبه میشود
نحوه محاسبه مالیات مشاغل گروه سوم به چه عواملی بستگی دارد؟
عوامل موثر در محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی از جمله مشاغل گروه سوم عبارتند از: میزان درآمد و هزینه ها در سال عملکرد، تسهیلات مالیاتی و اینتاکد
آیا در محاسبه مالیات صاحبان مشاغل معافیت در نظر گرفته میشود؟
بله کلیه صاحبان مشاغل مشروط به انجام تکالیف قانونی، مشمول معافیت ماده 101 هستند
محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و صاحبان مشاغل یکی از دغدغههای همیشگی کلیه مودیان صاحبان مشاغل از سویی و سازمان مالیاتی از سوی دیگر است؛ عدم وجود اطلاعات شفاف و بیتوجهی به برخی اصول سیستمی محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و صاحبان مشاغل را با مشکل مواجه نموده است. محاسبه مالیات بر اساس درآمد حاصل از فعالیت اقتصادی مودی در سال عملکرد و با اعمال ضرایبی انجام میشود. در این مطلب آموزش مالیات همراه ما بمانید تا شما را با نحوه محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی در سال 1403 (عملکرد 1402) آشنا نماییم.
عوامل موثر در محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی (صاحبان مشاغل)
محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و صاحبان مشاغل پس از کسر هزینهها، معافیتها و سایر اقلام قابل کسر از درآمد مشمول مالیات، انجام میشود. بر این اساس نحوه محاسبه مالیات بر درآمد صاحبان مشاغل تابع عوامل زیر است:
- میزان درآمدها و هزینههای مودی در سال عملکرد
- تسهیلات دریافتی و معافیتهای قانونی صاحبان مشاغل
- ضریب مالیاتی متناسب با اینتاکد
میزان درآمد مودیان مالیاتی در سال عملکرد
اصلیترین عامل محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی، میزان درآمد و هزینههای آنها در سال عملکرد است. در حقیقت میزان درآمد خالص مودیان (پس از کسر هزینههای قابل قبول) تعیین کننده نرخ پلکانی ماده 131 ق.م.م در محاسبه مالیات قابل پرداخت مودی است.
همچنین باید بدانید میزان درآمد مودی در تعیین موارد مختلفی نظیر اقلام زیر موثر است:
- گروه بندی شغلی مودیان مالیاتی
- تعیین نحوه ارسال اطلاعات مالی به سازمان مالیاتی
! نکته
مودیان مالیاتی برای گزارش اطلاعات درآمد و هزینهای خود بر اساس حجم فعالیت (میزان درآمد) خود در سال عملکرد، موظف به ارسال اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی و یا تکمیل و ارسال فرم تبصره ماده 100 هستند.
معافیت های مالیاتی صاحبان مشاغل
سازمان مالیاتی به منظور حمایت از اشخاص حقیقی و صاحبان مشاغل، تسهیلات و معافیتهایی را برای آنها به صورت سالیانه در نظر گرفته است. این معافیتها که گاهی به صورت کاهش درآمد مشمول مالیات و گاهی به صورت کاهش تکالیف قابل انجام برای مودیان اعمال میشود، مشروط به عمل به تکالیف مالیاتی و بر اساس حجم فعالیت مودی به او تعلق میگیرند، عبارتند از:
- معافیت ماده 101 ق.م.م (برای همه اشخاص حقیقی و صاحبان مشاغل)
- معافیت تبصره ماده 100 ق.م.م (برای برخی از مودیان)
🔸 معافیت ماده 101 قانون مالیات های مستقیم
بر اساس بودجهبندی سالیانه کل کشور، سقف معافیت مالیاتی صاحبان مشاغل موضوع ماده 101 ق.م.م برای عملکرد سال 1402، برابر با 475,000,000 ریال است. به این ترتیب مبلغ مربوط به معافیت ماده 101 ق.م.م، مشروط بر انجام تکالیف در مهلت مقرر، از درآمد مشمول مالیات مودی کسر میشود. به عبارت دیگر، اگر مبلغ درآمد خالص مودی (کل درآمد پس از کسر هزینههای قابل قبول) حداکثر برابر با 475,000,000 ريال باشد، مودی از پرداخت مالیات بر درآمد معاف خواهد بود.
نحوه اعمال معافیت ماده 101 در محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی به این صورت است که این معافیت از درآمد مشمول مالیات مودی کسر شده و سپس مبلغ باقیمانده در محاسبات اعمال میشود. همچنین در مشاغل مشارکتی (اعم از مشارکت قهری یا اختیاری)، شرکا میتوانند حداکثر از دو معافیت استفاده کنند؛ حتی اگر تعدادشان بیشتر از 2 نفر باشد. سپس مبلغ معافیت به طور مساوی بین کلیه شرکا تقسیم میشود و باقیمانده سهم هر شریک جداگانه مشمول مالیات خواهد بود. اما شرکایی که با هم رابطه زوجیت دارند مطابق تبصره 1 ماده 101 ق.م.م از لحاظ استفاده از معافیت در حکم یک شریک تلقی و معافیت مقرر به زوج اعطا میگردد.
خوب است بدانید:
میزان معافیت مالیات حقوق (موضوع ماده 84) با سقف معافیت مالیاتی صاحبان مشاغل (موضوع ماده 101) متفاوت است. برای عملکرد سال 1402، میزان معافیت مالیات حقوق برابر با 1,200,000,000 ريال است؛ در صورتی که سقف معافیت مالیاتی صاحبان مشاغل برابر با 475,000,000 ريال است.
🔸 معافیت تبصره ماده 100 ق.م.م
مطابق قانون بودجه سال 1403 کل کشور، اگر میزان درآمد (فروش و خدمات) سالانه اشخاص حقیقی حداکثر یکصد و پنجاه برابر موضوع ماده 84 ق.م.م باشد، مالیات مودیان مذکور به صورت مقطوع تعیین و وصول میشود. سقف استفاده از تسهیلات تبصره ماده 100 برای عملکرد سال 1402 برابر با 1,200,000,000 ريال است. بنابراین مودیانی که درآمد آنان حداکثر برابر با 150 برابر مبلغ فوق (180,000,000,000 ريال) باشد، میتوانند از مالیات مقطوع استفاده کنند؛ همچنین از انجام بخشی از تکالیف قانونی از قبیل نگهداری اسناد و مدارک موضوع این قانون و ارائه اظهارنامه مالیاتی معاف میشوند.
! نکته: دقت کنید تنها مودیانی که حائز شرایط استفاده از تبصره ماده 100 باشند، از جمله اینکه درآمد آنها حداکثر برابر با مبلغ 180,000,000,000 ریال باشد، مشمول استفاده از این معافیت مالیاتی تبصره 100 هستند و سایر مودیان موظف به ارائه اظهارنامه مالیاتی هستند.
ضریب مالیاتی متناسب با اینتاکد
یکی از مهمترین عوامل در محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی، ضریب اینتاکد مالیاتی برای آنان است. اینتا کد مالیاتی نشان دهنده میزان سود مورد انتظار برای یک دسته فعالیت شغلی است. این ضریب با تعریف نسبت سود فعالیت کلیه شاخههای یک فعالیت اقتصادی را پوشش میدهد.
نحوه محاسبه مالیات بر درآمد مشاغل سال 1402، بر اساس درآمدهای مودی، با احتساب اینتاکد مالیاتی (در صورت نیاز) و با نرخ ماده 131 ق.م.م محاسبه میشود.
مبنای محاسبه مالیات اشخاص حقیقی (صاحبان مشاغل)
بر اساس ماده 131 ق.م.م، میزان مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی صاحبان مشاغل برابر با درصدی از کل درآمد حاصل از فروش کالا و یا خدمات، پس از کسر هزینههای قابل قبول سازمان مالیاتی (ماده 148 ق.م.م) است. به بیان دیگر مبنای محاسبه مالیات اشخاص حقیقی، درآمد خالص آنها پس از کسر هزینهها و معافیتها است.
فرمول محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی صاحبان مشاغل
فرمول محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی صاحبان مشاغل به شرح زیر است:
درآمد خالص مودی | کل درآمد حاصل از فروش – هزینههای قابل قبول مالیاتی (معافیتها و هزینهها) |
سود مشمول مالیات (اعمال ضریب اینتاکد مالیاتی) | درآمد خالص مودی * ضریب اینتاکد مالیاتی |
محاسبه مالیات بر اساس ماده 131 | اعمال نرخ پلکانی ماده 131 بر اساس حجم فعالیت |
جدول نرخ مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی در سال 1403 (عملکرد 1402)
مالیات اشخاص حقیقی صاحبان مشاغل بر اساس نرخهای ماده 131 قانون مالیات مستقیم تعیین میشود. به این ترتیب و با اعمال سقف معافیت ماده 101 ق.م.م برای عملکرد سال 1402، نرخ پرداخت مالیات برای عملکرد سال 1402 به صورت زیر خواهد بود:
پاداش افزایش درآمد صاحبان مشاغل
یکی از مواردی که در کنار سایر معافیتها و هزینهها، منجر به کاهش مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی میشود، پاداش افزایش درآمد صاحبان مشاغل است. بر اساس تبصره 1 ماده 131 ق.م.م، به ازای هر 10% افزایش درآمد ابرازی نسبت به درآمد سال گذشته، از یک واحد درصد تا 5 واحد درصد از نرخهای جدول فوق کاسته میشود. شرط برخورداری از این پاداش عبارت است از:
- تسویه بدهی مالیاتی سال گذشته
- تسلیم اظهارنامه در مهلت اعلام شده از سوی سازمان مالیاتی
نحوه استعلام بدهی مالیاتی اشخاص حقیقی
استعلام بدهی مالیاتی اشخاص حقیقی از طریق مایتکس (درگاه ملی خدمات مالیاتی) انجام میشود. مراحل کار به این صورت است:
- ثبت نام در سامانه ملی مالیاتی به آدرس https://my.tax.gov.ir
- دریافت نام کاربری و رمز عبور
- انتخاب دکمه “استعلام بدهی مالیاتی”
اینک با دسترسی به پرونده مالیاتی خود میتوانید نسبت به استعلام بدهی مالیاتی خود اقدام نمایید.
توصیه میکنیم: ثبت مالیات بر درآمد (عملکرد)
جریمه عدم تسلیم اظهارنامه اشخاص حقیقی در مهلت مقرر
مطابق ماده 192 ق.م.م، در صورتی که اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی در مهلت مقرر تسلیم نشود، در آن صورت مودیان باید 30% از مالیات قطعی شده را به عنوان جریمه بپردازند؛ این جریمه غیرقابل بخشش است. همچنین بر اساس ماده 190 ق.م.م، عدم پرداخت مالیات متعلق در مهلت مقرر، مشمول جریمهای معادل 2.5% مالیات قابل پرداخت به ازای هر ماه دیرکرد از تاریخ سررسید است.
لازم است بدانید اگر مودی اظهارنامه مالیاتی خود را برای سه سال متوالی تسلیم ننماید، مشمول مجازات از حبس تا محکومیت نقدی خواهد بود. (ماده 192 ق.م.م)
کلام آخر
نحوه محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی مستلزم اطلاع از قوانین و تکنیکهای مالیاتی و همچنین ریزهکاریهای دیگری است که آگاهی از آنها برای کلیه صاحبان کسب و کارها ضروری است. به ویژه در سالهای اخیر که سازمان مالیاتی با راهاندازی سامانههای اینترنتی اقدام به الکترونیکی نمودن اجرای تکالیف نموده است.
توصیه ما به کلیه صاحبان مشاغل جهت بهرهمندی حداکثری از تسهیلات و پیشگیری از جرایم مالیاتی، آموزش جامع مالیات کسب و کارها و اطلاع از جدیدترین اخبار و بخشنامههای مالیاتی است.
همچنین آموزش اظهارنامه مالیاتی و فرم تبصره 100 میتواند به کلیه پرسشهای شما در مورد مالیات از ابتدای تشکیل پرونده مالیاتی، تعیین اینتاکد مالیاتی تا ارسال اظهارنامه عملکرد یا فرم تبصره 100 و رفع خطاهای مربوط به اظهارنامه پاسخ دهد.
این فرصت را از دست ندهید.