منو
حسابهای انتظامی بدون ماهیت بوده و برای ثبت حسابداری ضمانت داده یا گرفته شده مورد استفاده قرار میگیرند.
سفته، چک، وجوه نقد، اسناد ملکی و ضمانت نامه های بانکی هستند.
حسابهای بدون ماهیت و یا همان حسابهای انتظامی در صورت سود و زیان ثبت نمیشوند.
حسابهای انتظامی از آن دسته حسابها هستند که برای نگهداری اطلاعات غیر مالی یک سازمان و یا یک شرکت کاربرد دارند. در اصل این حساب ها وصول شدنی نیستند. این حساب ها برای نگه داشتن اسناد تضمینی کاربرد دارند اما سوالاتی که پیش می آید است که این اسناد شامل چه مواردی هستند؟ حساب های انتظامی چگونه ثبت میشوند؟ طبقه بندی این حساب ها به چه صورت است؟ در این سری از مقالات آموزش رایگان حسابداری به بررسی سوالات فوق می‌پردازیم.
حسابهای انتظامی حسابهایی هستند که برای ثبت و نگهداری اسناد ضمانت، تعهدات و یا بدهی‌های احتمالی شرکت مورد استفاده قرار میگیرند. از آنجا که وثیقه‌ها و سایر اسناد ثبت شده در حسابهای انتظامی غیرقابل وصول هستند، می‌توان این حسابها را به عنوان یادداشت‌های توضیحی برای صورتهای مالی در نظر گرفت.
حسابهای انتظامی در حسابداری های دولتی کاربردهای فراوانی دارند. این حسابها معمولا برای ثبت بدهی احتمالی شرکت ها کاربرد دارند. حسابهای انتظامی برای زمانی که طرفین معامله قادر نیستند حسن نیت خود را در عقد قرارداد اعلام کنند و نمی‌توانند کالا، خدمات و یا سرمایه خود را به هم ارائه دهند، مناسب است.
در این مواقع با کمک حساب انتظامی دو طرف قرارداد قادر هستند تا حسن نیت خود را ثابت کرده و سندی را به طرف مقابل ارائه کنند که ضمانتی برای دریافت منفعت طرفین باشد. به طور مثال زمانی که شرکت بخواهد نیروی جدید استخدام کند از وی سفته دریافت کرده و برای ثبت این سند ضمانتی از حساب انتظامی استفاده میکند.
حسابهای انتظامی در حسابداری مالیاتی هم کاربرد فراوانی دارد و زمانی که اشخاص مشمول به پرداخت مالیات های سنگین هستند و یا مالیات های معوقه دارند، از این حسابها استفاده میشود.
حساب انتظامی، حساب های بدون ماهیت هستند؛ از این رو مستقیما در ترازنامه و صورت سود و زیان مورد استفاده قرار نمی‌گیرند. در واقع این نوع اسناد در قالب یادداشت پیوست صورتهای مالی به سازمان مالیاتی گزارش میشود.
برای آشنایی بیشتر با ماهیت انواع حسابها، توصیه می‌کنیم مطلب “ماهیت حسابها در حسابداری” را مطالعه نمایید.
ویژگی حسابهای انتظامی به زبان ساده، به شرح زیر است:
🔹 عدم ماهیت حسابهای انتظامی
🔹 استفاده از آنها برای ثبت اسناد ضمانتی و وثیقه ای
🔹 عدم ثبت این حسابها در ترازنامه و صورت سود و زیان
🔹 افشا این حسابها در یادداشت های توضیحی صورتهای مالی
🔹 عدم بار مالی به دلیل عدم نقد شوندگی
انواع ضمانتهایی که بین دو طرف انجام شده و برای آن معمولا از حسابهای انتظامی استفاده میکنند به شرح زیر است:
🔹 چک
🔹 وجوه نقد
🔹 سندهای ملکی
🔹 ضمانت نامه های بانکی
پیشنهاد میشود بخوانید: چک رمزدار چیست؟
بر اساس نوع پرداخت یا دریافت، حسابهای انتظامی به دو حالت ثبت میشوند:
زمانی که شرکتی، اسناد انتظامی را دریافت کند: حساب های انتظامی به نفع شرکت بدهکار و طرف حسابهای انتظامی بستانکار خواهند شد.
| نوع ثبت | شرح |
| بدهکار | حساب انتظامی به نفع شرکت |
| بستانکار | طرف حساب های انتظامی |
زمانی که یک شرکت اسناد تضمینی را پرداخت کند: حساب های انتظامی به عهده شرکت بدهکار و حسابهای انتظامی بستانکار خواهند شد.
| نوع ثبت | شرح |
| بدهکار | حسابهای انتظامی بر عهده شرکت |
| بستانکار | طرف حسابهای انتظامی |
در این قسمت ثبت حسابداری اسناد تضمینی در دو حالت دریافت و پرداخت سند ضمانتی را با مثال توضیح میدهیم:
مثال ثبت سند تضمینی دریافتی
1) فرض کنید شرکتی نیروی جدید به نام آقای نادری را استخدام کرده و از وی سفته به مبلغ 50،000،000 ریال دریافت نموده برای دریافت این سند ضمانتی ثبت زیر در دفاتر شرکت انجام میشود:
| شرح | بدهکار | بستانکار |
| حسابهای انتظامی به نفع شرکت | 50،000،000 | |
| طرف حسابهای انتظامی | 50،000،000 |
حال فرض کنید قرارداد آقای نادری با شرکت به اتمام رسیده و موعد عودت سفته ضمانتی است که ثبت زیر در دفاتر شرکت انجام میشود:
| شرح | بدهکار | بستانکار |
| طرف حسابهای انتظامی | 50،000،000 | |
| حسابهای انتظامی به نفع شرکت | 50،000،000 |
مثال ثبت سند تضمینی پرداختی
2) فرض کنید شرکتی برای دریافت وام از بانک چک به مبلغ 100،000،000 ریال جهت تضمین به بانک ارائه داده است:
| شرح | بدهکار | بستانکار |
| حسابهای انتظامی به عهده شرکت | 100،000،000 | |
| طرف حسابهای انتظامی | 100،000،000 |
حال فرض کنید وام شرکت تسویه شده و شرکت چک تضمینی پرداختی به بانک را وصول نماید:
| شرح | بدهکار | بستانکار |
| طرف حسابهای انتظامی | 100،000،000 | |
| حسابهای انتظامی به عهده شرکت | 100،000،000 |
در نرم افزارهای حسابداری موجود در شرکتها به علت سهولت در عملیات حسابداری به هر حساب یک کد مشخص تعلق می‌گیرد.
در حسابداری حسابهای دارایی، بدهی، حقوق صاحبان سهام، درآمد گروه بندی و کدبندی میشوند و معمولا آخرین گروه متعلق به حساب های انتظامی است. کدبندی حسابها معمولا به صورت زیر است:
▪️ دارایی های غیرجاری
▪️ دارایی های جاری
▪️ حقوق صاحبان سهام
▪️ بدهی های غیر جاری
▪️ بدهی جاری
▪️ درآمدها
▪️ هزینه ها
▪️ سایر درآمد ها و هزینه های غیر عملیاتی
برای کدینگ حسابهای انتظامی معمولا پیش شماره (9) ثبت میشود. در نهایت بر اساس اینکه حساب در چه سطحی از حساب ها که شامل: حساب کل، حساب معین و حساب تفصیلی است، تعداد رقم ها و مابقی شماره ها نیز مشخص میشود. البته توجه کنید که با توجه به فعالیت شرکتها ممکن است کدینگ حسابها برای شرکتهای مختلف متفاوت باشد.
پیشنهاد میشود بخوانید: کدینگ حسابداری پیمانکاری
بستن حساب های انتظامی در پایان سال مالی با بدهکار نمودن حساب هایی که مانده بستانکار دارند و یا بستانکار نمودن حسابهایی که مانده بدهکار دارند انجام پذیر است. در اصل بستن حساب های انتظامی با جا به جا نمودن بدهکاری حساب انتظامی و بستانکاری طرف حساب انتظامی با همدیگر در پایان هر سال مالی امکان پذیر است.
کلام آخر
از حسابهای انتظامی برای شفافیت برخی رویدادهای مالی مانند اسناد ضمانتی و وثیقه ها استفاده میکنند. این حسابها معمولا بدون ماهیت بوده و صرفا دریادداشتهای توضیحی صورتهای مالی برای وضوح هر چه بیشتر رویداد های مالی ارائه میشوند. استفاده از حسابهای انتظامی و ثبت صحیح اسناد انتظامی در دفاتر حسابداری مستلزم آموزش حسابداری است، تا بتوان به موقع و به شکل کاملا صحیح این حسابها را در دفاتر حسابداری ثبت کرد.
