منو
مهم‌ترین تفاوت، در نحوه و زمان ارسال اظهارنامه مالیاتی و نرخ مالیات بر عملکرد آنها است.
ماهیت اشخاص حقیقی با تولد آغاز و با مرگ به اتمام می‌رسد و اشخاص حقوقی از تاریخ ثبت شخصیت حقوقی آغاز و با ورشکستگی یا انحلال به پایان می‌رسد.
این اشخاص شامل شرکتها و موسسات تجاری و یا شرکتهای غیرتجاری هستند.
یکی از مهم‌ترین نکاتی که حسابداران در زمان ارسال اظهارنامه مالیاتی، پرداخت مالیات و انجام سایر تکالیف حسابداری و مالیاتی باید به آن توجه نمایند، تفاوت اشخاص حقیقی و حقوقی در حسابداری است. شاید از مناظر مختلف مانند سرمایه‌گذاری در بورس یا طول عمر این دو شخصیت با یکدیگر تفاوت داشته باشند، ولی مهم‌ترین تفاوت اشخاص حقیقی و حقوقی در حسابداری، در نحوه پرداخت مالیات بر عملکرد و نحوه و زمان ارسال اظهارنامه مالیاتی آنها است. در این مقاله قصد داریم شما را با تعاریف اشخاص حقیقی و حقوقی، انواع و ویژگی آنها و همچنین تفاوت اشخاص حقیقی و حقوقی بیشتر آشنا نماییم. با ما همراه باشید.
هر فرد متولد شده با زندگی و فعالیت خود در جامعه شخص حقیقی است و دارای حق و حقوقی مانند حق مالکیت است. او در هر رده سنی که باشد، دیگر افراد جامعه موظف به رعایت حقوق وی هستند و او نیز باید تکالیف و حقوق را در رابطه با دیگران رعایت کند.
به گروهی از اشخاص حقیقی که دارای اهداف مشترکی هستند و مطابق قانون، اقدام به تشکیل نهاد، سازمان و یا شرکت می‌کنند و یک شخصیت مستقل با ماهیت تجاری جدید ایجاد می‌کنند، شخص حقوقی گفته میشود. مطابق با ماده 589 قانون تجارت، شخص حقوقی توسط اشخاصی که در اساسنامه شرایط اتخاذ تصمیم را دارند، اداره میشود.
ویژگی اشخاص حقیقی و حقوقی عبارتند از:
| ویژگی | اشخاص حقیقی | اشخاص حقوقی |
| ماهیت | ماهیت واقعی؛ با تولد آغاز و با مرگ به اتمام می‌رسد | ماهیت اعتباری؛ از تاریخ قرارداد آغاز و با ورشکستگی یا انحلال به پایان می‌رسد |
| نام | نام و نام خانوادگی حق هر شخص حقیقی است و نوعی تکلیف برای وی محسوب میشود | شخص حقوقی برای برقراری ارتباط با سایر شرکتها و انجام فعالیت باید دارای نام و نشان ثبت شده معتبر باشد |
| اقامتگاه | هر شخص حقیقی دارای محلی برای اقامت است و مطابق قانون فرد باید دارای اقامتگاه باشد | شخص حقوقی باید دارای محل اقامت مشخص باشد تا نامه‌ها و اوراق قضایی و… به این آدرس ارسال شود |
| تابعیت | هر شخص حقیقی دارای تابعیت است و دارا بودن تابعیت نوعی رابطه سیاسی-حقوقی بین یک فرد حقیقی با یک کشور ایجاد می‌کند | تابعیت شخص حقوقی بر اساس قوانین ایران، کشوری است که در آن اقامت دارد. یعنی شرکتهای تاسیس شده در ایران تابعیت ایرانی دارند |
| حقوق و تکالیف | اشخاص حقیقی دارای حقوق و تکالیف قانونی هستند که باید از آنها بهره مند شوند | حقوق و تکالیف شخص حقوقی در اساسنامه‌ها یا قانون مشخص شده است. به عنوان مثال شخص حقوقی موظف به پرداخت مالیات است |
مطابق جدیدترین گروه بندی مودیان مالیاتی (موضوع ماده 97 ق.م.م) صاحبان مشاغل (اشخاص حقیقی) بر اساس شاخص‌ها و معیارها به سه گروه تقسیم می‌شوند:
کلیه اشخاص حقیقی که یکی از این سه شرط را دارا باشند:
کلیه اشخاص حقیقی و صاحبان مشاغل که دارای یکی از این دو شرط باشند:
گروه سوم که شامل کسب و کارهای کوچک است، صاحبان مشاغلی که در گروه اول و دوم جای ندارند.
📌 نکته
ارقام فوق از ابتدای سال 1401 ابلاغ شده و برای عملکرد سال 1401 و بعد از آن قابل اعمال هستند.
طبق منابع حقوقی داخلی اشخاص حقوقی به دو گروه تقسیم می‌شوند:
شامل کلیه اشخاص حقوقی هستند که بعد از تصویب مجوز فعالیت قانونی آنها توسط دولت، فعالیت خود را آغاز می‌نمایند. مانند وزارتخانه‌ها
این اشخاص شامل شرکتها و موسسات تجاری و یا شرکتهای غیرتجاری هستند.
شرکتهای تجاری با تنظیم قرارداد بین دو یا چند شخص حقیقی ایجاد میشود. هر یک از شرکا با خود سرمایه‌ای را به همراه داشته و آورده‌ها به مالکیت شخص حقوقی شرکت درمی‌آید. سود و زیان نیز به نسبت‌های مشخص بین آنان تقسیم میشود.
مطابق با ماده 20 قانون تجارت ایران شرکتهای تجاری به هفت دسته تقسیم می‌شوند:
توصیه میشود بخوانید: حسابداری شرکت تضامنی
شرکتهای غیرتجاری، شرکتها و موسساتی هستند که به فعالیت‌های غیرتجاری مانند امور علمی، ادبی، خیریه و… می‌پردازند. اما شرکای این نوع شرکتها ممکن است با اهداف انتفاعی یا غیرانتفاعی اقدام به تاسیس شرکت نموده باشند.
تفاوت اشخاص حقیقی و حقوقی، از دیدگاه‌های مختلف، متفاوت است. از نظر حسابداری، مهم‌ترین تفاوت اشخاص حقیقی و حقوقی، در مورد تکالیف مالیاتی و نحوه و زمان ارسال اظهارنامه مالیاتی (حسابداری مالیاتی) است. در حقیقت تفاوت اشخاص حقیقی و حقوقی در حسابداری را میتوان به صورت زیر بیان کرد:
نخستین تفاوت اشخاص حقیقی و حقوقی در حسابداری، در نحوه و زمان ارسال اظهارنامه مالیاتی الکترونیکی است.
مهلت زمان ارسال اظهارنامه عملکرد اشخاص حقیقی: بر اساس ماده 100 ق.م.م اشخاص حقیقی تا 31 خرداد ماه سال بعد، برای تسلیم اظهارنامه صاحبان مشاغل فرصت دارند.
مهلت ارسال اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی: مطابق ماده 110 ق.م.م، اشخاص حقوقی موظفند اظهارنامه مالیاتی خود را حداکثر چهار ماه پس از سال مالی (معمولا 31 تیر ماه سال بعد) به سازمان مالیاتی تسلیم نمایند.
دومین تفاوت اشخاص حقیقی و حقوقی در محاسبه نرخ مالیات قابل پرداخت برای آنها است.
مطابق با ماده 131 ق.م.م نرخ مالیات بر عملکرد اشخاص حقیقی عبارتند از:
| از مبلغ (ريال) | تا مبلغ (ريال) | نسبت به مازاد (ريال) | نرخ مالیات |
| 1 | 2,000,000,000 | — | 15% |
| 2,000,000,001 | 4,000,000,000 | 2,000,000,000 | 20% |
| 4,000,000,001 | بیش از 4,000,000,000 | 4,000,000,000 | 25% |
مطابق با ماده 105 ق.م.م جمع درآمدهای شرکتها و درآمدهای ناشی از فعالیت‌های انتفاعی اشخاص حقوقی که حاصل از منابع مختلف در ایران یا خارج از ایران است، بعد از کسر زیان و معافیت‌های مشمول، به غیر از مواردی که طبق قوانین مالیاتهای مستقیم دارای نرخ جداگانه‌ای است، مشمول مالیات به نرخ %25 است.
📌 لازم به ذکر است بر اساس احکام مالیاتی بودجه 1402، نرخ مالیات بر عملکرد اشخاص حقوقی دارای پروانه بهره برداری از وزارتخانه های ذی ربط در فعالیت های تولیدی برای سال 1400، 7 واحد درصد کاهش می‌یابد.
اشخاص حقوقی موظفند علاوه‌بر دفاتر قانونی و اسناد و مدارک حسابداری، کلیه اسناد و مدارک و آگهی‌های مربوط به تاسیس و تغییرات شرکت را نیز تا 10 سال نگهداری و در صورت لزوم در اختیار سازمان مالیاتی قرار دهند.
در صورتی که تکلیف اشخاص حقیقی (به استثنای گروه اول) در نگهداری و ارائه اسناد و مدارک ساده‌تر است.
کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی جهت شناسایی باید دارای شناسه ملی باشند. شناسه ملی اشخاص حقوقی، اعتبار و اصالت اشخاص حقوقی را نشان می‌دهد. استعلام شناسه ملی اشخاص حقوقی، از طریق مراجعه به سامانه جامع پایگاه اطلاعات اشخاص حقوقی به آدرس اینترنتی https://ilenc.ssaa.ir میسر است.
موارد قابل بررسی از طریق شناسه ملی اشخاص حقوقی عبارتند از:
کلام آخر
آگاهی از تفاوت اشخاص حقیقی و حقوقی در حسابداری، باعث میشود در مورد رعایت حق و حقوق قانونی وضع شده این دو گروه، توسط حسابداران رفتار مناسبی اخذ شود. حسابداری سیستمی است که اطلاعات مالی را جهت اخذ تصمیم‌گیری صحیح در اختیار اشخاص حقیقی و حقوقی قرار می‌دهد. در واقع شیوه حسابداری اشخاص حقیقی و حقوقی مشابه یکدیگر است ولی مهم‌ترین تفاوت، در حسابداری مالیاتی این دو گروه است. لازمه اطلاع از چگونگی عملکرد و انجام دقیق و به موقع تکالیف هر دو گروه، آموزش مالیات و آشنایی با آخرین بخشنامه‌ها و قوانین مالیاتی است.
