چک صیاد چیست؟ نحوه استعلام چک صیاد

چک صیاد، جدیدترین نوع چک بانکی است که با توجه به قانون ممنوعیت صدور چک در وجه حامل و جهت کاهش آمار چک برگشتی، تحت نظارت مستقیم بانک مرکزی توسط بانک‌های کشور صادر می‌شود. رنگ بنفش، شناسه صیادی چک، امکان اجرای مستقیم و لزوم ثبت در سامانه صیاد، که از شهریور 1396 راه‌اندازی شد، از وجوه تمایز این چک با چک‌های قدیمی است. موضوعاتی که در این سری از مقالات آموزش رایگان حسابداری خدمت شما دوستان ارایه می‌کنیم در مورد اینکه چک صیاد چیست و مزایا و تفاوت آن با چک‌های قدیمی، سامانه صیاد، نحوه دریافت و انتقال و استعلام این نوع چک و موضوعاتی از این قبیل است. با ما تا پایان، همراه باشید.

چک صیاد چیست؟

چک صیاد، جدیدترین نوع چک‌های عرضه شده در ایران است؛ که از ابتدای سال 1400، تحت نظارت بانک مرکزی و تنها از طریق سامانه صیاد صادر می‌شود. این چک دارای یک کد شناسه یکتای 16 رقمی است که کلیه عملیات مربوط به چک از جمله انتقال چک در سامانه صیاد از طریق این شماره منحصر به فرد در سامانه صیاد قابل انجام است.

تفاوت چک های قدیمی با چک صیاد چیست؟

تفاوت چک صیاد با چک‌های قدیمی عبارت است از:

• اعتبار
• خصوصیات ظاهری
• لزوم ثبت چک در سامانه صیاد
• شکایت برای اجرای مستقیم چک

اعتبار

مهم‌ترین تفاوت مساله اعتبار است. چک‌های قدیمی از اعتبار زیادی برخوردار نبودند، افراد در صورت آشنایی با مسئول شعبه، حتی با وجود چک برگشتی، می‌توانستند دسته چک دریافت نمایند. اما در مورد چک صیادی فرد باید حداقل دو سال سابقه بانکی با کارکرد بالا داشته باشد و اگر دارای چک برگشتی باشد، ابتدا باید آن را رفع سوءاثر کند. در واقع شعب بانکی تنها واسطه‌ای برای ثبت درخواست چک صیاد در سامانه صیاد دارند.

خصوصیات ظاهری

خصوصیات ظاهری چک صیاد عبارتند از:

✔️ رنگ چک صیاد: ترکیبی از بنفش و صورتی

✔️ شناسه صیادی یکتا: شناسه 16 رقمی درج شده در قسمت بالا سمت چپ

✔️ درج عبارت «کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است» در قسمت پایین سمت چپ

✔️ اندازه ورق چک صیاد: 170 در 85 میلیمتر

✔️ جنس ورق چک صیاد: کاغذ واتر مارک مولتی تن با آرم شرکت سهامی چاپخانه دولتی ایران که در مقابل نور نمایان می‌شود.

لزوم ثبت عملیات چک در سامانه صیاد

بر اساس قانون جدید صدور چک، چک صیاد باید در سامانه صیاد ثبت شود و کلیه عملیات مربوط به آن اعم از انتقال، استعلام و تایید چک از طریق این سامانه انجام شود. چک‌های قدیمی چنین الزامی را نداشتند.

شکایت برای اجرای مستقیم چک

بر اساس ماده 23 قانون صدور چک، دارنده چک می‌تواند در صورت عدم وصول چک در تاریخ مقرر و احراز شرایط این ماده قانونی، از دادگاه دستور صدور اجرائیه برای دریافت وجه چک و حق الوکاله وکیل خود را دریافت نماید؛ به این ترتیب بدون طی کردن مراحل دادرسی می‌تواند مستقیما به واحد اجرای دادگاه مراجعه نموده و برای وصول طلب خود اقدام نماید.

مزایای چک صیاد چیست؟

مزایای چک صیاد عبارتند از:

🔸 اختصاص شناسه صیاد (16 رقمی) به هر برگ چک به منظور استعلام اعتبار صاحب حساب

🔸 کاهش آمار چک برگشتی با امکان استعلام اعتبار حساب صادرکننده چک

🔸 حذف نقش شعبات بانک در صدور دسته چک و جلوگیری از تبانی با مسئولین شعبه

🔸 امنیت بالای چک صیاد (نوع کاغذ و آرم‌های برجسته غیرقابل جعل)

🔸 ویژگی‌های ظاهری یکسان در چک‌های صیاد (تنها تفاوت آن لوگوی بانک است)

🔸 امکان وصول چک در تمامی بانک‌های کشور

🔸 تعیین سقف مبلغ چک توسط سامانه صیاد به منظور پیشگیری از صدور چک با مبالغی بیش از توان مالی صادرکننده

🔸 حذف صدور چک در وجه حامل و رفع مشکلات مربوط به سرقت چک

🔸 حذف چک سفید امضا

🔸 صدور چک برای فرد متقاضی تنها پس از احراز شرایط اعلام شده

🔸 برگشت چک بلافاصله پس از احراز عدم موجودی در مهلت تعیین شده

مدارک لازم برای دریافت چک صیاد چیست؟

مدارک مورد نیاز برای دریافت چک صیاد بر اساس شخصیت حقیقی/حقوقی متقاضی متفاوت است:

مدارک لازم برای دریافت چک صیاد اشخاص حقیقی

🔸 کپی از تمامی صفحات شناسنامه فرد متقاضی 

🔸 یک قطعه عکس

🔸 کپی اجاره نامه در صورتی که متقاضی مستاجر باشد

🔸 کپی کلیه مدارک شغلی فرد

🔸 ارائه کپی مدارک محل سکونت متقاضی و یا یکی از قبوض آب، برق، گاز و… برای ثبت آدرس دقیق محل سکونت

🔸 معرفی یک فرد معتبر به عنوان معرف

مدارک لازم برای دریافت چک صیاد اشخاص حقوقی

🔸 درخواست افتتاح حساب بانکی با امضای صاحبان امضای مجاز شرکت

🔸 تایید امضای صاحبان امضای مجاز شرکت

🔸 اصل و کپی گواهی‌ ثبت شرکت یا شرکت‌نامه

🔸 اصل و کپی اظهارنامه ثبت شرکت یا اساسنامه

🔸 اصل و کپی آخرین آگهی رسمی ثبت شرکت در روزنامه رسمی

🔸 اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی اعضای هیئت مدیره شرکت

نحوه گرفتن چک صیاد اشخاص حقیقی و حقوقی چگونه است؟

کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی برای دریافت چک صیاد باید مراحل زیر را طی نمایند:

1- ارائه مدارک مورد نیاز به شعبه و ثبت درخواست صدور چک صیاد توسط متقاضی

2- ثبت درخواست صدور چک در سامانه صیاد بانک مرکزی توسط شعبه

3- بررسی اعتبار متقاضی از سوی بانک مرکزی و صدور چک پس از احراز شرایط اعتبار اشخاص حقیقی/حقوقی

نکته: در این مرحله در صورتی که سوابق بانکی متقاضی بدون مشکل باشد، چک درخواستی صادر می‌شود؛ اما در صورتی که در سوابق متقاضی مشکلی وجود داشته باشد، باید پس از رفع سوءاثر، مجددا برای ثبت درخواست چک اقدام نماید.

4- تحویل چک به متقاضی توسط شعبه

شرایط اشخاص حقیقی برای دریافت چک صیادی

🔹 ارائه سند ملکی یا ثابت بودن محل شغلی متقاضی

🔹 نداشتن سابقه بدحسابی یا چک برگشتی در گذشته

🔹 داشتن یک حساب قرض الحسنه جاری با حداقل دو سال سابقه گردش فعالیت

نکته: در صورتی که متقاضی نیازمند دریافت فوری دسته چک باشد، می‌تواند برای حساب بلندمدت خود در بانک مورد نظر، با موجودی حداقل 5 میلیون تومان که حداقل 6 ماه از تاریخ افتتاح آن گذشته باشد، با تایید رئیس شعبه دسته چک دریافت نماید.

شرایط اشخاص حقوقی برای دریافت چک صیادی

🔹 داشتن حداقل 10 سال سابقه فعالیت برای شرکت مورد نظر

🔹 داشتن حساب جاری با حداقل یک سال سابقه گردش فعالیت

🔹 عدم تغییر محل شرکت بیش از دو بار طی 10 سال گذشته

🔹 داشتن یک سپرده بلندمدت با اعتبار حداقل 50 میلیون تومان که حداقل 6 ماه از افتتاح آن گذشته باشد، برای اشخاص حقوقی غیردولتی

توصیه می‌شود بخوانید: حساب انتظامی در حسابداری

سامانه صیاد چیست؟

سامانه صیاد (سامانه صدور یکپارچه دسته چک) در شهریور ماه سال 1396، با هدف کاهش آمار چک برگشتی و جلوگیری از صدور دسته چک برای افراد بدحساب، کنترل استعلام حساب صادرکننده‌ چک توسط گیرنده و در نتیجه افزایش اعتبار چک در معاملات، توسط بانک مرکزی راه‌اندازی شد.

امکانات سامانه صیاد چیست؟

امکانات قابل استفاده در این سامانه عبارتند از:

• ثبت درخواست جهت دریافت دسته چک صیادی
• ثبت چک صیاد صادره
• ثبت دریافت چک صیاد از دیگری
• انتقال چک صیاد به دیگری
• احراز هویت صادرکننده چک
• استعلام سوابق بانکی و خوش حسابی صادرکننده چک

نحوه دسترسی به سامانه صیاد

دسترسی به سامانه صیاد از سه روش امکان پذیر است:

♦️ روش اول: سایت بانک مرکزی

♦️ روش دوم: اینترنت بانک

♦️ روش سوم: برنامه‌های موبایلی مورد تایید سایت شاپرک

نحوه احراز هویت در سامانه صیاد

برای انجام کلیه عملیات مربوط به چک اعم از ثبت، استعلام، تایید دریافت و انتقال چک صیاد، ابتدا باید هویت فرد در سامانه صیاد بانک مرکزی مشخص شود. این کار با ورود اطلاعات یکی از کارت‌های بانکی فرد قابل انجام است.

🔻نکته:

♦️ کارت بانکی مورد نظر باید رمز دوم و رمز پویا داشته باشد.

♦️ شماره سیم کارت که در سامانه وارد می‌شود، به نام فرد متقاضی باشد.

پس از وارد کردن کد ملی، شماره تلفن همراه و مشخصات کارت بانکی، سایت شاپرک به طور خودکار، مبلغ ۱,۲۰۶ ریال از حساب شما کسر کرده و احراز هویت شما در سامانه ثبت می‌شود.

نحوه استعلام چک صیادی

استعلام چک صیاد با کمک کد شناسه 16 رقمی روی برگ چک انجام می‌شود. برای این کار، شناسه یکتای 16 رقمی چک را به یکی از روش‌های زیر استعلام نمایید؛ به این ترتیب، خوش‌حسابی یا بدحسابی صادر کننده چک مشخص می‌شود.

روش‌های استعلام چک صیادی عبارتند از:

♦️ روش اول: ارسال شناسه ۱۶ رقمی به سرشماره 701701 (قالب ارسال پیامک: “کد ۱۶ رقمی صیادی*۱*۱”)

♦️ روش دوم: سامانه بانک مرکزی به نشانی www.cbi.ir

♦️ روش سوم: اینترنت بانک و یا برنامه‌های موبایلی

وضعیت صادرکننده چک، در یکی از حالت‌های زیر قرار دارد:

• سفید: صادرکننده، چک برگشتی ندارد یا در صورت وجود رفع سوء شده است
• زرد: صادرکننده، یک فقره چک ­برگشتی یا حداکثر ۵ میلیون ­تومان تعهد برگشتی دارد
• نارنجی: صادرکننده، دو تا چهار فقره چک برگشتی یا ۲۰ میلیون­ تومان تعهد برگشتی دارد
• قهوه‌ای: صادرکننده، بین پنج تا ده فقره چک برگشتی یا ۵۰ میلیون تومان تعهد برگشتی دارد
• قرمز: صادرکننده، تا ده فقره چک برگشتی دارد یا بیش از ۵۰ میلیون­ تومان تعهد برگشتی دارد

توصیه می‌شود بخوانید: حواله یا برات چیست؟

نحوه ثبت چک صیاد

کلیه چک‌های صیاد باید در سامانه صیاد ثبت شوند. روش‌های ثبت چک در سامانه صیاد عبارتند از:

1- ثبت چک از طریق اینترنت بانک

2- ثبت چک از طریق همراه بانک‌ها و وب اپلیکیشن‌های بانکی

3- ثبت چک از طریق نرم افزارهای موبایلی دارای مجوز از بانک مرکزی

در ادامه با هر یک از این روش‌ها آشنا خواهیم شد:

اینترنت بانکها

جهت ثبت چک صیاد در اینترنت بانک هر یک از بانک‌ها، باید وارد حساب کاربری خود در بانک مربوطه شوید؛ در بخش مدیریت چک که ممکن است در بعضی بانک‌ها به شکل متفاوت‌تری موجود باشد، وارد قسمت ثبت چک شده و فرآیندهای مربوط به ثبت چک را انجام دهید.

همراه بانکها و وب اپلیکیشنهای بانکها 

در این روش ابتدا اپلیکیشن مربوطه را نصب نمایید؛ پس از احراز هویت در آن به بخش مدیریت چک مراجعه و چک صیاد خود را ثبت نمایید. 

استفاده از برنامه های موبایلی پرداخت دارای مجوز از بانک مرکزی

در حال حاضر اپلیکیشن‌های آپ، 724، تاپ، سکه و ایوا دارای مجوز بانک مرکزی برای ارائه خدمات چک صیاد هستند.

🔻 نکته

قوانین نحوه ثبت چک صیاد در حسابداری همانند قوانین ثبت چک در حسابداری است؛ در واقع جدید شدن قوانین صدور چک، بر نحوه ثبت حسابداری آن تاثیری نداشته است.

انتقال چک صیاد

از آنجا که صدور چک در وجه حامل ممنوع است، نام دقیق گیرنده وجه چک باید بر روی آن قید شود؛ به این ترتیب در صورت واگذاری چک به دیگری، باید نسبت به ثبت انتقال آن در سامانه صیاد اقدام نمود. مراحل انتقال چک صیادی عبارتند از:

1- مراجعه به یکی از ابزارهای دسترسی به سامانه صیاد

2- احراز هویت جهت ورود به حساب کاربری

3- انتخاب گزینه “انتقال چک صیادی”

4- انتخاب بانک صادر کننده چک و درج شناسه 16 رقمی چک مورد نظر

5- درج نام انتقال گیرندگان چک و اطلاعات هویتی آنان مانند کد/شناسه ملی (کد اتباع خارجی) و همچنین اضافه کردن نام

6- تایید مشخصات دریافت کنندگان چک با کمک دکمه “انتقال چک”

7- تحویل برگه چک به انتقال گیرنده

8- ثبت شناسه صیاد چک در سامانه توسط انتقال گیرنده چک جهت دریافت چک

9- تایید و ثبت اولیه انتقال چک

نحوه برگشت زدن چک صیادی

مطابق قانون جدید، دارنده چک صیاد در صورت اطلاع از کسر موجودی حساب صادرکننده، می‌تواند از بانک تقاضای صدور گواهی‌ عدم‌ پرداخت یا کسری موجودی نماید؛ بانک مربوطه موظف است اطلاعات کامل چک را در سامانه چک‌های برگشتی بانک مرکزی ثبت و با اخذ کد رهگیری، این کد را بر روی گواهی‌‌های ذکر شده قید کند.

دارنده گواهی عدم پرداخت و چک برگشتی، می‌تواند به دفتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت دادخواست مراجعه کرده، و از دادگاه صالح بدون دریافت حکم و قطعیت آن، درخواست صدور اجراییه بابت وجه چک را تقاضا کند.

عواقب برگشت خوردن چک صیاد چیست؟

عواقب برگشت خوردن چک صیاد عبارتند از:

♦️ جلوگیری از افتتاح هر گونه حساب و صدور هرگونه کارت بانکی جدید حتی کارت هدیه

♦️ متوقف کردن گردش مالی و پولی در کلیه حساب‌ها و کارت‌های بانکی به میزان کسری مبلغ چک

♦️ پیشگیری از پرداخت هر گونه تسهیلات بانکی یا صدور ضمانتنامه‌های ارزی یا ریالی

♦️ عدم گشایش اعتبار اسنادی ارزی یا ریالی

♦️ ممنوعیت ارایه دسته‌ چک جدید در سامانه صیاد

♦️ جلوگیری از صدور چک جدید

کلام آخر

چک صیاد نوع جدیدی از چک بانکی است که در جهت کاهش آمار چک برگشتی و ممنوعیت صدور چک در وجه حامل، از ابتدای سال 1400 تحت نظارت مستقیم بانک مرکزی توسط تمامی بانک‌ها صادر می‌شود. رنگ بنفش، شناسه صیادی چک، اعتبار، امکان اجرای مستقیم و لزوم ثبت در سامانه صیاد از ویژگی‌های چک صیاد و تفاوت آن با چک‌های قدیمی است. کلیه مراحل ثبت چک صیاد، دریافت و انتقال آن باید در سامانه صیاد ثبت شود. از جمله عواقب برگشت چک می‌توان به عدم صدور کارت بانکی جدید حتی کارت هدیه تا زمان رفع سوءاثر چک اشاره کرد. چک و قوانین جدید مربوط به آن از موارد بسیار مهم دنیای کسب و کار امروزی است. کسب آموزش حسابداری درست و اصولی می‌تواند به شما در جهت کاهش خطاهای مربوط به کسری موجودی چک کمک نماید تا از عواقب چک برگشتی در امان بمانید.