منو
در حسابداری، معاملاتی که در آن چک رد و بدل میشود، نوعی از بدهی به نوعی دیگر از بدهی تبدیل میشود. این نوع بدهی با استفاده از چک ایجاد میشود.
زمانی که وجه چک از حساب بانک توسط مشتری یا دارنده چک برداشت شود، چک پاس شده و ثبت نقد شدن آن انجام میشود.
زمانی که چک دریافت شده را بابت بدهی یا مورد دیگری به شخص سوم واگذار کرده و به اصطلاح چک را خرج میکنیم.
نحوه ثبت چک در حسابداری یکی از موضوعات مهم در حسابداری است. حجم سنگین معاملات در دنیای امروزی باعث شده افراد ترجیح دهند به جای استفاده از وجه نقد از اوراقی مانند چک برای انجام خرید و فروش، دریافت و پرداخت خدمات استفاده نمایند. در این سری از مقالات آموزش رایگان حسابداری به نحوه ثبت چک در حسابداری در حالات مختلف وصول، عودت، برگشتی و… می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
در حسابداری، معاملاتی که در آن چک رد و بدل میشود، نوعی از بدهی به نوعی دیگر از بدهی تبدیل میشود. این نوع بدهی که با استفاده از چک ایجاد میشود، تا زمانی که وصول و تسویه میشود، شخص بدهکار باید آن را پاس کند و لازم است در برابر آن چک، وجهی را پرداخت کند.
به طور مثال با پرداخت چک به شخصی که از ما طلبکار است حساب پرداختنی به اسناد پرداختنی تغییر میکند و تا زمانی که چک پاس نشده به طرف مقابل بدهکار هستیم.
یکی از موارد مهم برای ثبت انواع چک در حسابداری آشنایی با ماهیت حسابها در حسابداری است و اینکه بتوانید به درستی بدهکار و بستانکار را تشخیص دهید.
اسناد دریافتنی اوراقی است در اشکال مختلف مانند سفته یا چک که واحد‌های اقتصادی در ازای فروش کالا یا انجام خدمات از طرف حساب تجاری يا غير تجاری به جای وجه نقد دریافت می‌کنند. پرداخت کننده این اسناد متعهد میشود مبلغ معینی را در تاریخ مشخص پرداخت نماید.
مشخصاتی که باید در اسناد دریافتنی یا پرداختنی درج گردد و در دفاتر حسابداری ثبت شوند عبارتند از:
♦️ نام بانک و شعبه آن
♦️ تاریخ چک
♦️ شماره چک
♦️ مبلغ چک
♦️ نام شخص یا شرکتی که چک را پرداخت یا دریافت کرده است.
فرآیندهایی که اسناد دریافتنی با آن مواجه می‌شوند عبارتند از:
♦️ دریافت چک
♦️ نقد کردن چک
♦️ خواباندن چک به حساب بانکی
♦️ وصول چک
♦️ برگشت چک و وصول نشدن آن
♦️ واگذاری اسناد دریافتنی به دیگران
توصیه میشود بخوانید: چک رمزدار چیست؟ و چه تفاوتی با چک تضمینی دارد؟
زمانی‌که واحد تجاری از طرف مقابل در ازای خدمات انجام شده یا فروش کالا چک دریافت میکند ثبت زیر انجام میشود:
| ردیف | نام حساب | بدهکار | بستانکار |
| ۱ | حسابها و اسناد دریافتنی/ اسناد دریافتنی نزد صندوق | * | |
| ۲ | حسابها و اسناد دریافتنی/ بدهکاران تجاری | * |
اگر چک دریافت شده را مستقیما به حساب سپرده نزد بانک برده شود دو حالت برای نقد کردن آن وجود دارد یا وجه آن را به صورت نقدی دریافت میشود و یا به حساب سپرده نزد بانک واریز می‌گردد.
| ردیف | نام حساب | بدهکار | بستانکار |
| ۱ | موجودی نقد و بانک/ صندوق | * | |
| ۲ | حسابها و اسناد دریافتنی/ اسناد دریافتنی نزد صندوق | * |
| ردیف | نام حساب | بدهکار | بستانکار |
| ۱ | موجودی نقد و بانک/ بانک | * | |
| ۲ | حسابها و اسناد دریافتنی/ اسناد دریافتنی نزد صندوق | * |
در مواردی که اسناد دریافتنی مدت دار باشند و به حساب سپرده نزد بانک واگذار کرده تا در تاریخ مشخص شده وجه آن مستقیما وارد حساب شود، به این عمل اصطلاحا خواباندن چک نزد بانک گفته میشود.
| ردیف | نام حساب | بدهکار | بستانکار |
| ۱ | حسابها و اسناد دریافتنی / اسناد دریافتنی در جریان وصول | * | |
| ۲ | حسابها و اسناد دریافتنی / اسناد دریافتنی نزد صندوق | * |
هنگامی‌که اسناد دریافتنی به حساب خوابانده شده وصول میشود، وجه آن وارد حساب سپرده نزد بانک میشود.
| ردیف | نام حساب | بدهکار | بستانکار |
| ۱ | موجودی نقد و بانک/ بانک | * | |
| ۲ | حسابها و اسناد دریافتنی / اسناد دریافتنی در جریان وصول | * |
این رویداد زمانی اتفاق می‌افتد که اسناد دریافتنی دریافت شده به هرعلتی مانند عدم موجودی، فسخ معامله و …، وصول نشود و به صاحب اسناد برگشت داده شود.
| ردیف | نام حساب | بدهکار | بستانکار |
| 1 | اسناد دریافتنی نزد صندوق | * | |
| 2 | اسناد در جریان وصول نزد بانک | * | |
| 3 | حسابها و اسناد دریافتنی/ بدهکاران تجاری | * | |
| 4 | حسابها و اسناد دریافتنی/ اسناد دریافتنی نزد صندوق | * |
در مواقعی که دارنده اسناد دریافتنی، خود به شخص دیگری بدهکار باشد و اسناد را به نفر سوم و یا در جهت پرداخت حقوق پرسنل یا جاری شرکا ( این حساب بدهکار میشود) و …. واگذار نماید، به آن اصطلاحا خرج چک نیز گفته میشود.
| ردیف | نام حساب | بدهکار | بستانکار |
| ۱ | حسابها و اسناد پرداختنی تجاری/ بستانکاران تجاری | * | |
| ۲ | حسابها و اسناد دریافتنی/ اسناد دریافتنی نزد صندوق | * |
اسناد پرداختنی در ازای خرید کالا یا دریافت خدمات از دیگران و یا در جهت حقوق پرسنل و یا بانک و …صادر میشود. پرداخت کننده این اسناد متعهد میشود مبلغ معینی را در تاریخ مشخص پرداخت نماید.
فرآیندهایی که اسناد پرداختنی با آن مواجه می‌شوند عبارتند از:
♦️ صدور چک و واگذاری به دیگران
♦️ وصول چک
♦️ عودت (برگشت) چک
در مواقع خرید کالا یا دریافت خدمات از دیگران و یا در جهت حقوق پرسنل، صندوق، تنخواه و … چک صادر میشود. مشخصات آن وارد دفاتر حسابداری میشود و به دیگران واگذار می‌گردد.
| ردیف | نام حساب | بدهکار | بستانکار |
| ۱ | حسابها و اسناد پرداختنی تجاری / بستانكاران تجاری( تفصیلی شخص) | * | |
| ۲ | حسابها و اسناد پرداختنی تجاری / اسناد پرداختنی تجاری | * |
زمان نقد شدن چک و برداشت وجه از حساب سپرده نزد بانک توسط دارنده آن، چک وارد مرحله پاس شدن میشود.
| ردیف | نام حساب | بدهکار | بستانکار |
| ۱ | حسابها و اسناد پرداختنی تجاری / اسناد پرداختنی تجاری | * | |
| ۲ | موجودی نقد و بانک /بانک | * |
در مواقعی که به دلیل ناکافی بودن موجودی در حساب سپرده بانکی و یا به دلایل دیگر اسناد پرداختنی صادر شده توسط واحد اقتصادی دیگر یا مشتری بازگردانده شود به آن اصطلاحا عودت (برگشت) چک گفته میشود.
| ردیف | نام حساب | بدهکار | بستانکار |
| ۱ | حسابها و اسناد پرداختنی تجاری/ اسناد پرداختنی تجاری | * | |
| ۲ | حسابها و اسناد پرداختنی تجاری/ بستانکاران تجاری | * |
از ابتدای سال ۱۴۰۰ استفاده از سامانه صیاد اجباری شده و بانک‌ها چک صیاد صادر می‌کنند، با صیادی شدن چکها مراحل صدور، انتقال و ثبت چک دریافتی صیاد باید در سامانه صیاد بانک مرکزی ثبت شود.
همچنین از تاریخ 1400/01/05 صدور چک در وجه حامل ممنوع است و در جهت جلوگیری از برگشت خوردن چک و ایجاد مشکل برای افراد، آنان موظف هستند چک و اطلاعات هویتی انتقال گیرنده چک را در سامانه صیاد ثبت کنند.
کلیه چکهای صادر شده و دریافتی از مشتریان با توجه به اطلاعات ثبت شده روی هر برگه چک مانند شماره چک، تاریخ صدور چک، نام دریافت کننده یا پرداخت کننده، مبلغ چک، تاریخ سررسید و… در دفتر چک ثبت میشود.
چکهایی که از مشتریان دریافت میشود چک دریافتنی نام دارد. برای ثبت چکهای دریافتنی از دفتر اسناد دریافتنی استفاده میشود.
کلام آخر
ثبت چک در حسابداری به صورت صحیح با توجه به زیاد شدن حجم معاملات و استفاده اشخاص و واحد‌های تجاری از چکها در معاملات خود، امروزه از موضوعات مهم حسابداری به شمار می‌رود. برای ثبت صحیح اسناد حسابداری همچون ثبت چکهای دریافتنی و پرداختنی و سایر موارد مالی لازم است تا آموزش حسابداری را به طور کامل یاد گرفته و آن را به طور صحیح اعمال کنیم. اشتباه در ثبت اسناد ممکن است باعث خسارات قابل توجه به مجموعه اقتصادی شود.
