منو
مراحل ثبت درخواست فروش کالا به روشهای مختلف تا تبدیل مدارک به اسناد حسابداری، فرآیند حسابداری فروش نام دارد.
با توجه به نوع فروش نقدی یا نسیه و … و همچنین بسته به نوع واحد اقتصادی خدماتی، بازرگانی یا تولیدی ثبت حسابداری فروش انجام میشود.
فروش نقدی، نسیه، اقساطی و امانی
ثبت فروش در حسابداری با بررسی اطلاعاتی در مورد موجودی محصولات خریداری شده یا ساخته شده، نوع خدمات، سود و زیان و… انجام میشود. یک کسب و کار زمانی میتواند به موفقیت برسد که بر روی کیفیت محصول یا خدمات، همچنین گسترش دایره مشتریان خود و آموزش نیروی کار تمرکز کند. در این سری از مقالات آموزش رایگان حسابداری فرآیند و ثبت حسابداری فروش کالا و خدمات را مطالعه می‌کنید.
حساب فروش، حسابی است که معادل ریالی کالاهایی که به فروش می‌رسند در آن ثبت میشود. فروش ممکن است به صورت نقد یا نسیه باشد. این حساب با توجه به ماهیت حسابها در حسابداری، ماهیتی بستانکار دارد و افزایش آن بستانکار و کاهش در حساب فروش بدهکار است.
🔻 نکته
گزارشات درآمد حاصل از فروش کالا یا خدمات، به عنوان گزارش سودآوری در یک دوره مالی درنظر گرفته میشود.
کلیه عملیات حسابداری مرتبط با فروش یا برگشت از فروش کالا، که طی این عملیات، اطلاعات فروش محصول به سند حسابداری تبدیل می‌شوند، حسابداری فروش می‌گویند. عملکرد صحیح این بخش نقش مهمی در گزارش سود و زیان مجموعه دارد.
کلیه عملیات ثبت درخواست فروش کالا به صورت نقدی یا نسیه تا برگشت از فروش و تبدیل مدارک به اسناد حسابداری و دسته بندی آنها، فرآیند حسابداری فروش نام دارد.
رویه ثبت فرآیند حسابداری فروش و مدارک مثبته جهت آن طی مراحل زیر اتفاق می‌افتد.
زمانی که درخواست توسط خریدار به واحد فروش شرکت داده میشود واحد فروش این درخواست را جهت تولید یا برنامه ریزی به واحد تولید یا جهت آماده سازی به واحد سفارشات اعلام می‌کند. درخواست فروش جزو اسناد مثبته حسابداری به حساب نمی‌آید اما جهت بایگانی ضروری است.
گاهی مشتریان برای تصمیم گیری خود نیاز به بررسی بیشتر کالا یا خدمات دارند. بنابراین ارائه پیش فاکتور با کلیه اطلاعات و مشخصات کامل کالا میتواند کمک کننده باشد. پیش فاکتور به تنهایی جزو اسناد حسابداری نیست اما اگر خریدار درصدی از مبلغ را پرداخت کند بایگانی پیش فاکتور جهت سند مبنا لازم است.
به عبارتی پیش فاکتور فروش، برگه‌ای که از طرف فروشنده به خریدار ارائه میشود که در آن تعیین قیمت و ارزش گذاری کالا یا خدمات، همچنین مدت اعتبار و گاهی شرایط پرداخت ذکر میشود.
یکی از رویدادهای رایج در فروش کالا، استفاده از قرارداد فروش است. در قرارداد فروش اطلاعات زیر درج میشود:
🔹 اطلاعات طرفین قرارداد
🔹 موضوع قرارداد
🔹 مدت قرارداد
🔹 شرایط پرداخت
🔹 مبلغ قرارداد
🔹 تعهدات طرفین
🔹 و ….
قرارداد فروش به تنهایی سند مثبته حسابداری به حساب نمی‌آید به جز زمانی که پیش پرداختی صورت گرفته باشد.
مهمترین رویداد فرآیند فروش، صدور فاکتور فروش است. فاکتور فروش از اسناد مثبته حسابداری است که فروشنده برای خریدار صادر می‌کند.
🔻 نکته
از فاکتور رسمی مورد پذیرش سازمان امور مالیاتی استفاده کنید.
زمانی که کالا از طرف خریدار مرجوع میشود فاکتور برگشت از فروش صادر میشود. سند حسابداری برگشت ازفروش به همراه فرم تحویل انبار جزو اسناد مثبته حسابداری است.
مدارک و اطلاعات مربوط به فروش محصول، در قالب اسناد مثبته در واحد حسابداری فروش جمع‌آوری میشود. اسناد فروش با ارائه اطلاعاتی در مورد تعداد موجودی، مقدار درآمد و سود و زیان شرکتها، تصویر شفافی از وضعیت واقعی کسب و کار را نمایش می‌دهند. از انواع روشهای فروش در حسابداری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
معامله‌ای که براى تسلیم کالا و پرداخت بهای آن موعدی در آینده مقرر نشود و تحویل کالا از طرف فروشنده و پرداخت بهاى آن از طرف خریدار به طور هم‌زمان انجام شود. اغلب فروشگاهها و خرده فروشان، کالاهای خود را نقدی می‌فروشند. در این نوع فروش، بانک بدهکار و حساب فروش بستانکار میشود. این روش معمولا در کسب و کارهای خرد و کوچک استفاده میشود.
معامله‌اى که خریدار کالا را در زمان خرید تحويل گرفته اما براى پرداخت بهاى آن موعدى در آينده مقرر شود و فروشنده موافقت نمايد که قیمت را مدتى پس از تحويل کالا از خريدار دريافت نمايد. بسيارى از توليدکنندگان و غالب عمده فروشان، کالاهای خود را به نسيه مى‌فروشند و معمولا مهلتى بين 30 تا 90 روز براى پرداخت بهاى کالا به خريدار مى‌دهند .در این روش حساب فروش بستانکار و حسابهای دریافتنی بدهکار میشود.
در این روش فروش خریدار درصدی از ارزش کالا را به عنوان پیش پرداخت به فروشنده پرداخت می‌کند و هم‌زمان با خرید، کالا را تحویل می‌گیرد؛ سپس برای باقیمانده بهای کالا، اسنادی به عنوان ضمانت پرداخت به صورت ماهانه یا چند ماهه تا زمان تسویه کامل بهای کالا پرداخت می‌کند. به این ترتیب حساب فروش بستانکار و بانک و اسناد دریافتنی بدهکار می‌شوند.
خوب است بدانید:
گاهی فروشنده بدون دریافت پیش پرداخت و تنها با دریافت تعهدات پرداخت از خریدار، نسبت به فروش اقساطی اقدام می‌نماید.
فروش امانی یا حق العمل کاری شیوه‌ای از فروش کالا است که طی آن مالک کالا (آمر) کالا را برای فروش به حق العمل کار می‌سپارد؛ پس از فروش کالا توسط حق العمل کار، درصدی از فروش را به عنوان دستمزد به وی می‌پردازد. حسابداری حق العمل کاری قوانین ویژه‌ای دارد که در مطلب مجزایی به آن پرداخته‌ایم.
یکی از پرکاربردترین ثبت‌های حسابداری، ثبت سند حسابداری فروش است. ثبت سند فروش بسته به نوع فروش متفاوت است. به طور معمول حسابهایی که در زمان فروش بدهکار می‌شوند عبارتند از :
🔹 نقد و بانک
🔹 اسناد دریافتنی یا حسابهای دریافتنی تجاری
و حسابهایی که بستانکار خواهند شد:
🔹 درآمد حاصل از فروش
🔹 مالیات بر ارزش افزوده در صورت مشمولیت
اما زمانی که کالا به هر دلیلی از طرف خریدار عودت میشود حسابهای:
🔹 برگشت از فروش و تخفیفات
🔹 مالیات بر ارزش افزوده
بدهکار خواهند شد و حساب / اسناد دریافتنی تجاری بستانکار میشود.
🔻 نکته
دقت کنید که ثبت تخفیفات در حسابداری فروش قبل از محاسبه مالیات ارزش افزوده در فاکتور اعمال میشود.
زمانی که خدماتی به مشتریان ارائه شود وجه حاصل از آن موجب بستانکار شدن حساب درآمد میشود. بسته به نوع و شرایط ارائه خدمات، حساب موجودی نقد، اسناد دریافتنی تجاری یا حسابهای دریافتنی تجاری بدهکار خواهد شد.
| شرح | بدهکار | بستانکار |
|---|---|---|
| حسابها/ اسناد دریافتنی تجاری | xxx | |
| فروش | xxx | |
| مالیات و عوارض ارزش افزوده | xxx |
برای کنترل موجودی کالاها در حسابداری بازرگانی از دو روش ثبت ادواری و دائمی استفاده می شود.
در این شرکتها، درآمد از طریق فروش کالاهای خریداری شده به دست می‌آید. در این موسسات همه فروشهای مربوط به محصول خریداری شده در حساب فروش بستانکار میشود و در طرف بستانکار بسته به نوع فروش نقدی یا نسیه و… حساب بانک، حسابهای دریافتنی تجاری و… بدهکار خواهد شد.
| شرح | بدهکار | بستانکار |
|---|---|---|
| بانک/ صندوق | xxx | |
| فروش | xxx | |
| مالیات و عوارض ارزش افزوده | xxx |
شرکت‌های تولیدی مواد اولیه را خریداری کرده و آنها را به محصول دیگری تبدیل می‌کنند و سپس به فروش می‌رسانند. از حسابهای کالای ساخته شده، بهای تمام شده کالای فروش رفته در ثبت سند فروش این شرکتها استفاده میشود.
| شرح | بدهکار | بستانکار |
|---|---|---|
| بانک | xxx | |
| فروش | xxx | |
| مالیات و عوارض ارزش افزوده | xxx | |
| بهای تمام شده کالای فروش رفته | xxx | |
| بهای تمام شده کالای ساخته شده | xxx |
مشتری با پیش فاکتور و اطلاعات مندرج در آن که مربوط به شرکت بازرگانی ست، موافقت کرده و درخواست خرید خود را ثبت می‌کند. شرکت الف فاکتور فروش شماره 240 را در تاریخ 1400/07/01 به تعداد 1000واحد کالا مبلغ 1200 ریال صادر می‌کند. مبلغ کل بابت فروش کالا 12.000.000 ریال است. فاکتور فروش شامل 2 درصد تخفیف نقدی و 9 درصد مالیات ارزش افزوده است.
| شرح سند | بدهکار | بستانکار |
|---|---|---|
| وجه نقد/بانک | 12.818.400 | |
| تخفیفات فروش | 240.000 | |
| درآمد حاصل از فروش | 12.000.000 | |
| مالیات و عوارض ارزش افزوده | 1.058.400 |
وظایف حسابدار فروش
از جمله وظایف حسابدار فروش میتوان به ثبت و صدور فاکتور فروش، کنترل اسناد فروش داخلی و خارجی، بایگانی اسناد فرآیند حسابداری فروش، وصول مطالبات از مشتریان، هماهنگی بین واحد تولید و حمل و انبار و گزارشگری به مدیر مالی و مدیر سازمان اشاره کرد.
سخن آخر
ثبت فروش در حسابداری دارای ماهیت بستانکاری است که در فرایند حسابداری توسط واحد حسابداری فروش هر بنگاهی انجام میشود. واحد حسابداری فروش با آموزش حسابداری صحیح میتواند اطلاعات فروش ثبت شده در سیستم حسابداری را به گزارشات قابل فهم برای افراد ذی نفع درون و برون سازمانی تبدیل کند و با تهیه گزارشات فروش و تحلیل شرایط موجود برای مدیریت در دستیابی به سود بیشتر و کاهش هزینه نقش چشمگیری داشته باشد.
