شرکت تعاونی چیست؟ اهداف، ارکان، مزایا و انواع

شرکت های تعاونی نوعی شرکت تجاری ست. این شرکتها شرایط و امکاناتی را ایجاد کرده تا بتوانند بستری  برای ایجاد شغل در هر سمتی را فراهم کنند و علاوه بر آن وسائلی را در اختیار نیروی کاری قرار دهند که قادر به کار است ولی وسیله آن را ندارد و همچنین افراد را تشویق می‌کنند که مستقیما از حاصل کار خود بهره برداری کنند. یکی از اتفاقات خوبی که با ایجاد شرکت های تعاونی رخ می‌دهد این است که دولت نمی‌تواند کارفرمای مطلق باشد. در این مطلب شرکت های تعاونی را معرفی کرده و به اهداف و مزایای تشکیل شرکت های تعاونی و همچنین معرفی ارکان این شرکت ها می‌پردازیم.

تعریف تعاون

تعاون در لغت به معنای همیاری، همکاری و خودیاری هست. تعاون یعنی با هم کارکردن گروهی از افراد برای انجام یک هدف مشترک.

معرفی شرکت های تعاونی

شرکت تعاونی توسط اشخاص حقیقی و یا حقوقی، برای فعالیت در امور مربوط به تولید و توزیع، در جهت اهداف مندرج در قانون بخش تعاونی تشکیل می‌شود. شرکتها و اتحادیه های تعاونی دارای شخصیت حقوقی مستقل هستند.

شرکت های تعاونی مردم را به روش دموکراتیک (مردم سالاری) و برابر به ﻣﻨﻈﻮر رﻓﻊ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪیهای ﻣﺸﺘﺮک و بهبود وﺿﻊ اﻗﺘﺼﺎدی و اﺟﺘماﻋﯽ گرد یکدیگر جمع می‌کنند که اﻋﻀﺎی آن از طﺮﯾﻖ ﺧﻮدﯾﺎری و ﮐﻤﮏ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻣﻮاﻓﻖ اﺻﻮﻟﯽ که در اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻄﺮح اﺳﺖ همکاری می‌کنند.

فعالیت این نوع شرکت ها منطبق بر قانون شرکت تعاونی ” هر عضو یک رای ” هست یعنی فارغ از میزان سرمایه ای که هر فرد در مجموعه قرار می‌دهد میزان رای یکسان با دیگر اعضا دارد. طبق ماده 6 قانون شرکت تعاونی، تعداد اعضای شرکت تعاونی نباید از 7 عضو کمتر باشد.

تعاونی ها با قرار دادن انصاف، برابری و عدالت اجتماعی در بنگاه اقتصادی در سراسر جهان به مردم این امکان را می دهند تا برای ایجاد شرکت های پایدار که باعث ایجاد مشاغل طولانی مدت و رفاه می‌شوند ، با یکدیگر همکاری کنند.

موارد مهم در اساسنامه شرکتهای تعاونی‌ طبق ماده 5 قانون بخش تعاون

 اساسنامه هر یک از تعاونیها باید با رعایت مقررات این قانون شامل نکات زیر باشد:

‌نام با قید کلمه تعاونی، هدف، موضوع، نوع، حوزه عملیات، مدت، مرکز اصلی عملیات و نشانی، میزان سرمایه، مقررات مربوط به عضو، ارکان،‌ مقررات مالی و کار، انحلال و تصفیه.

هدف از تشکیل شرکت تعاونی

در این شرکتها نفع مادی هم مورد نظر است اما هدف اصلی شرکت های تعاونی کمک به بهبود وضع اقتصادی و رفاه شرکاء و تامین نیازهای شرکا است.

طبق ماده 1 قانون شرکتهای تعاونی مصوب 1393، برخی از اهداف تشکیل شرکت تعاونی به صورت زیر است:

1-مهیا کردن شرایط و امکانات کار برای همه اعضا به‌منظور رسیدن به اشتغال کامل

2- در اختیار قراردادن وسایل کار برای کسانی که قادر کار هستند ولی ابزار کار ندارند

3-منع از تمرکز و تداول ثروت در دست افراد و گروه‎های خاص جهت تحقق عدالت اجتماعی

4-پیشگیری از کارفرمای مطلق شدن دولت

5- قرار گرفتن مدیریت و سرمایه و منابع در اختیار نیروی کار و تشویق آنها به منظور بهره‌برداری مستقیم از حاصل کار خود

6- جلوگیری از انحصار، احتکار، تورم، اضرار به غیر

7- توسعه و تحکیم مشارکت و تعاون عمومی بین همه مردم

ثبت شرکت تعاونی مستلزم طی مراحل و ارائه مدارک خاصی است؛ جهت اطلاع از این مراحل و مدارک، روی لینک کلیک کنید.

انواع شرکت تعاونی

انواع شرکت تعاونی از لحاظ نوع عضویت

1- شرکت تعاونی سهامی عام: در این شرکت عضویت برای همه آزاد است.

2- شرکت تعاونی سهامی خاص: در شرکت تعاونی خاص عضویت برای گروه خاصی (اعضا یک صنف و مشاغل خاص) امکان پذیر است.

3- شرکت تعاونی غیر سهامی

پیشنهاد میکنیم برای آشنایی بیشتر با شرکت تضامنی بر روی لینک کلیک کنید.

انواع شرکت تعاونی از لحاظ نوع فعالیت

شرکت های تعاونی از نظر نوع فعالیت، به دسته های مختلف تقسیم می‌شوند؛ این تفاوت در نوع فعالیت موجب می‌شود حسابداری شرکت های تعاونی نیز با یکدیگر متفاوت باشد. این دسته‌ها عبارتند از:

شرکت تعاونی تولیدی

شرکت تعاونی تولید شرکتی است که بین عده از ارباب حرف تشکیل شده و شرکاء مشاغل خود را برای تولید و فروش اشیاء یا اجناس به کار می برند.

طبق تبصره ماده 26 قانون بخش تعاونی، تعاونيهای توليد در كليه اولويتها و حمايتهای مربوط به تعاونی ها حق تقدم دارند.

♦ کشاورزی: شامل کشت و زراعت و تولید محصولات کشاورزی اعم از میوه، گندم، برنج، سبزیجات و…

♦ دامداری و دامپروری: شامل گاوداری، پرورش مرغ گوشتی و تخم گزار و…

♦ پرورش ماهی: شامل پرورش میگو و انواع ماهی و…

♦ عمرانی: شامل جاده سازی، پل سازی، ساخت انواع ساختمان و….

♦ صنعتی: شامل صنایع فلزی، صنایع غذایی، صنعت نساجی، صنایع چرم و پوشاک و…

شرکت تعاونی توزیعی

این نوع از شرکتها در راستای تهیه و توزیع کالا، خدمات، مسکن و… فعالیت دارند. به عبارتی نیاز مشاغل تولیدی و یا مصرف کنندگان عضو خود را جهت کاهش هزینه ها و قیمتها تأمین می نمایند.

ارکان شرکت تعاونی

طبق ماده 29 قانون بخش تعاونی، شرکتهای تعاونی برای اداره امور خود دارای ارکان زیر هستند:

1 – مجمع عمومی

2 – هیأت مدیره

3 – بازرس یا بازرسان

مجامع عمومی شرکت تعاونی

در واقع رکن تصمیم گیرنده در شرکت های تعاونی هست. بالاترین مرجع اتخاذ تصمیم و نظارت در امور شرکت های تعاونی :

1. مجمع عمومی عادی
2. مجمع عمومی فوق العاده

در مجامع عمومی شرکت تعاونی هر عضو بدون در نظر گرفتن میزان سهم فقط دارای یک رأی است.

وظایف و اختیارات مجمع عمومی عادی

♦ انتخاب هیئت مدیره، اعم از اعضای اصلی و علی البدل

♦ انتخاب بازرس یا بازرسان ، اعم از اصلی و علی البدل

♦ رسیدگی و اخذ تصمیم درباره ترازنامه و حساب سود و زیان و سایر گزارش های مالی هیئت مدیره پس از قرائت گزارش بازرس یا بازرسان

♦ تعیین خط مشی و برنامه شرکت تعاونی و تصویب بودجه جاری و سرمایه گذاری و اعتبارات و وام های درخواستی و سایر عملیات مالی به پیشنهاد هیئت مدیره

♦ اخذ تصمیم نسبت به افزایش یا کاهش سرمایه، در حدود قوانین و مقررات

♦ تصمیم نسبت به ذخایر و پرداخت سود و مازاد درآمد و تقسیم آن طبق اساسنامه

♦ تصویب مقررات و دستورالعمل های داخلی شرکت تعاونی

♦ اتخاذ تصمیم در مورد عضویت شرکت تعاونی در شرکت ها و اتحادیه های تعاونی و اتاق های تعاون و میزان سهام یا حق عضویت سالانه که باید به آن ها پرداخت شود

♦ تعیین روزنامه کثیرالانتشار برای درج آگهی های شرکت

♦ انجام سایر وظایفی که قوانین و مقررات بر عهده مجمع عمومی عادی قرار می‌دهد

وظایف و اختیارات مجمع عمومی فوق العاده

♦ تغییر مواد اساسنامه شرکت تعاونی در حدود قانون بخش تعاونی و با تایید وزارت تعاون

♦ تصمیم گیری در مورد عزل و قبول استعفای هیئت مدیره

♦ تصمیم گیری درباره ادغام شرکت تعاونی با شرکت تعاونی دیگر

♦ انحلال شرکت تعاونی

برای اطلاعات تکمیلی میتوانید در این مقاله در مورد نحوه محاسبه مالیات شرکت منحل شده و اظهارنامه انحلال شرکت بیشتر مطالعه نمایید.

هیئت مدیره شرکت تعاونی

طبق ماده 36 قانون بخش تعاونی، اداره امور تعاونی، طبق اساسنامه بر عهده هیأت مدیره است. به جز در مواردی که صلاحیت تصمیم گیری با مجمع عمومی هست.

برخی از وظایف آنها عبارتند از:

♦ تهیه دستورالعمل های داخلی شرکت تعاونی و تقدیم آن به مجمع عمومی عادی برای تصویب

♦ اجرای اساسنامه و تصمیمات مجامع عمومی و سایر مقررات مربوط

♦ تعیین و نصب، عزل و قبول استعفای مدیر عامل و نظارت بر کارهای وی و پیشنهاد میزان حقوق و مزایای مدیر عامل و آیین نامه مربوط به وظایف و اختیارات وی به مجمع عمومی عادی برای تصویب

♦ اخذ تصمیم درباره انتقال سهم اعضا به یکدیگر

♦ نظارت بر هزینه های جاری شرکت تعاونی و رسیدگی به حساب ها و ارائه نتایج آن به بازرس یا بازرسان و تسلیم به موقع گزارش های مالی و ترازنامه به مجمع عمومی عادی

♦️ نکته

طبق تبصره ماده 195 قانون تجارت، تعداد اعضای هيأت مديره در شركت سهامی عام، مختلط سهامی عام و تعاونی سهامی عام نبايد از پنج عضو و در شركت سهامی خاص، مختلط سهامی خاص، تعاونی سهامی خاص و تعاونی غيرسهامی نبايد از سه عضو كمتر باشد.

بازرسان شرکت تعاونی

بازرس یا بازرسان برای مدت یک سال مالی انتخاب می‌شوند و انتخاب مجدد آنها بلامانع است. مجمع عمومی عادی بازرس یا بازرسان را انتخاب می‌کند.

علاوه بر اشخاص حقیقی، اشخاص حقوقی نیز می توانند به سمت بازرسی انتخاب شوند.

بنابراین بازرس یا بازرسان را می توان از بین اعضا یا خارج از آن ها انتخاب کرد.

وظایف بازرسان شرکت های تعاونی

♦ نظارت مستمر بر نحوه اداره امور شرکت تعاونی و عملیات و معاملات انجام شده از نظر انطباق آن ها با قوانین و اساسنامه و دستورالعمل های مربوط.

♦ رسیدگی به حساب ها، دفاتر، اسناد، صورت های مالی از قبیل ترازنامه و حساب های عملکرد و سود و زیان، بودجه پیشنهادی و گزارش های مالی هیئت مدیره به مجمع عمومی

♦ رسیدگی به شکایات اعضا و ارائه گزارش به مجمع عمومی

♦ تذکر تخلفات موجود در نحوه اداره امور شرکت تعاونی به هیئت مدیره و مدیر عامل به شکل کتبی و تقاضای رفع نقص

♦ نظارت بر انجام حسابرسی و رسیدگی به گزارش های حسابرسی و گزارش نتیجه رسیدگی به مجمع عمومی شرکت و مراجع ذی ربط

مزایای شرکت تعاونی

برخی از مزایای تشکیل شرکت های تعاونی به صورت زیر است:

♦ ایجاد فرصت‌های شغلی و رفع بیکاری

♦ توزیع عادلانه منابع و برخورداری از حمایت‌های دولتی

♦ توانمند سازی نیروهای انسانی به ویژه کارآفرینان

♦ جلوگیری از ایجاد انحصار و رانت‌خواری و توزیع عادلانه درآمدها

♦  هدایت و نظارت و حمایت قانونمند از مشارکت عمومی در فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی

♦ سازماندهی گروه های جوان و فارغ التحصیلان و استفاده از توانمندی‌های آنان

♦ ثبت رایگان تعاونی توسط اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی

♦ همچنین تعاونی‌ها قادرند درخصوص اجرای برنامه‌های کاهش فقر ، توانمندسازی و ارتقاء سطح رفاه گروه‌های اجتماعی پیشتاز باشند.

♦ برخورداری شرکت‌های تعاونی از معافیت‌های بیمه و مالیات به میزان ۲۰ و ۲۵ درصد

اگر علاقمند به یادگیری زیر ساختی تکالیف مهم مالیاتی هستید به شما پیشنهاد می‌شود دوره آموزش مالیات را از دست ندهید.