منو
BOM یا درخت محصول، فهرستی از اجزای مورد نیاز برای تهیه یک محصول همراه با کلیه ویژگی‌های اجزا و مراحل انجام عملیات است
مهم ترین کاربرد درخت محصول در حسابداری صنعتی و محاسبه بهای تمام شده است
کاربرگ BOM یا فرمول ساخت یکی از محرمانه‌ترین اسناد هر فعالیت اقتصادی است. از این رو دسترسی به آن برای هر کسی امکان‌پذیر نیست
هر فعالیت اقتصادی قبل از آغاز به کار، باید برآوردی از هزینه‌های احتمالی کسب و کار خود داشته باشد. زیرا ناآگاهی از هزینه‌های پیش رو مجموعه اقتصادی را با چالش‌های بزرگی مواجه می‌کند. یکی از مواردی که در زمینه برآورد هزینه در حسابداری به شما کمک می‌کند، اطلاع از میزان مواد اولیه مورد نیاز برای تولید و صنعت است. در این سری از مقالات آموزش رایگان حسابداری، قصد داریم شما را با کاربرد کاربرگ BOM در حسابداری صنعتی و نحوه استفاده از درخت محصول در صنعت آشنا نماییم. با ما همراه باشید.
فرم BOM (مخفف Bills of Materials) یا درخت محصول، فهرستی از مواد اولیه و ویژگی‌های آنها برای ساخت، تولید و یا تعمیر یک محصول است. این فرم معمولا به صورت یک جدول از تعداد و مشخصات مواد و قطعات مورد نیاز تهیه می‌شود. اطلاعات موجود در فرم BOM عبارت است از:
درخت محصول معمولا به صورت یک نمودار درختی نمایش داده می‌شود؛ تنه اصلی درخت، محصول نهایی و شاخه‌ها و زیرشاخه‌ها را مواد و قطعات جزئی‌تر به ترتیب اهمیت آنها در محصول تشکیل می‌دهند. انواع درخت محصول عبارتند از:
درخت محصول مهندسی طرحی کلی از محصول نهایی است که با کمک نرم افزارهای کامپیوتری طراحی می‌شود. این طرح علاوه بر نمایش محصول نهایی، قابلیت نمایش کلیه اجزای داخلی آن را نیز دارد. از ویژگی‌های دیگر BOM مهندسی، ارائه مواد اولیه جایگزین برای کلیه قسمت‌ها و توضیحات مورد نیاز جهت استفاده در ساخت محصول نهایی است.
درخت محصول تولیدی فهرست کاملی از کلیه مواد اولیه مورد نیاز با ریز جزئیات آنها در ساخت، مونتاژ یا تعمیر محصول است. آنچه این فرم را حساس‌تر می‌کند، شرح کلیه عملیات اجرایی جهت ساخت یا مونتاژ محصول از ابتدا تا انتها است. BOM تولیدی کلیه نکات و توضیحات مورد نیاز جهت بهبود عملکرد و رفع مشکلات محصول را نیز ارائه می‌دهد.
🔻 نکته
درخت محصول (فرم BOM) در واقع فرمول ساخت محصولات یک فعالیت‌های اقتصادی است و جزء محرمانه‌ترین اسناد هر کسب و کار محسوب می‌شود. از این رو دست‌یابی به آن تنها با اجازه (کتبی) از مدیران اصلی (مدیر عامل یا اعضای هیئت مدیره) مجموعه امکان‌پذیر است.
فعالیت‌های اقتصادی درخت محصول را طی چندین مرحله طراحی و تکمیل می‌کنند؛ قبل از آغاز به کار، BOM اولیه را تهیه و پس از تایید کلیه مراجع تصمیم‌گیری، عملیات ساخت را آغاز می‌کنند. در طول عملیات بر اساس تجربیات و نقاط ضعف و قوت، فرم BOM تکمیل و یا اصلاح می‌شود. از آنجا که فرم اولیه متغیر است، آن را BOM متغیر می‌نامند. در پایان کار، درخت محصول نهایی به دست می‌آید که به عنوان فرمول ساخت برای تهیه کلیه محصولات مورد استفاده قرار می‌گیرد.
همان گونه که تا کنون متوجه شده‌اید، درخت محصول نقش مهمی در تولید یک محصول ایفا می‌کند. در ادامه به چند مورد از کاربردهای کاربرگ BOM اشاره می‌کنیم.
اولین کاربرد درخت محصول، تهیه و آماده سازی کلیه مواد و ملزومات مورد نیاز برای تولید و ساخت محصول است. به این ترتیب در میانه کار با کمبود مواد اولیه، نیروی انسانی و یا زمان مواجه نخواهید بود.
درخت محصول به افرادی که در تیم پشتیبانی و فروش فعالیت می‌کنند و ممکن است هرگز در خط تولید حضور نداشته باشند، کمک می‌کند با اجزای تشکیل دهنده محصول و شرح کلی عملیات آشنا شوند؛ به این ترتیب، می‌توانند نسبت به عارضه‌یابی و رفع مشکل مشتریان را راهنمایی نمایند.
هنگامی که یک مجموعه برای کلیه تولیدات خود کاربرگ BOM تهیه کرده باشد، تعمیر، ایجاد تغییر و یا بهبود عملکرد محصول، برای تیم فنی ساده خواهد بود. به عبارت دیگر، آشنایی با اجزای تشکیل دهنده و شرح عملیات تولید، به تیم فنی برای تعمیر یا به روز رسانی محصول با تعویض یا جایگزینی قطعات فرسوده یا قدیمی کمک خواهد نمود.
یکی از مشکلاتی که شرکت‌های بسیاری با آن دست به گریبان هستند، جدید شدن نیروها و بی‌اطلاعی نیروهای جدید از روند عملیات تولید است. استفاده از درخت محصول و کاربرگ BOM، امکان آموزش سریع نیروهای جدید را فراهم می‌کند. به این ترتیب، مجموعه‌ها به دلیل تغییر نیروی انسانی دچار کندی عملکرد نخواهند شد.
مهم‌ترین کاربرد فرم BOM، در بخش حسابداری صنعتی و محاسبه بهای تمام شده محصول نهایی است. بخش حسابداری برای محاسبه هزینه‌های تولید محصول نیازمند اطلاع از میزان، تعداد و قیمت اجزای تشکیل دهنده محصول نهایی است؛ از این رو درخت محصول کامل‌ترین اطلاعات را در اختیار حسابدار قرار می‌دهد. البته یک حسابدار خبره برای محاسبه دقیق بهای تمام شده یک محصول، باید از خط تولید و انبار محصولات نیز بازدید نماید.
قبل از آغاز به ساخت هر محصول باید فرم بی او ام برای آن تهیه نمود؛ زیرا این فرم تصویر واضح و روشنی از آنچه قرار است رخ بدهد در اختیار مدیران قرار می‌دهد؛ تا تصمیم‌گیری در خصوص تولید یا عدم تولید محصول با دلایل منطقی انجام شود. به موارد زیر دقت نمایید:
♦ مدیران صنعتی: مدیران صنعتی بر اساس اطلاعات BOM، نیروی انسانی و مواد اولیه مورد نیاز و همچنین زمان انجام پروژه را برآورد می‌کنند.
♦ مدیران مالی: فرم BOM به مدیران مالی جهت برآورد بهای تمام شده محصول نهایی کمک می‌کند.
♦ مدیران و هیئت تصمیم‌گیری تولید یا صنعت: در نهایت هیئت مدیره با بررسی برآوردهای انجام شده و همچنین بررسی بازار توزیع محصول، تصمیم به تولید و یا عدم تولید آن می‌گیرد. به عبارت دیگر، درخت محصول به مدیران اصلی کسب و کار نشان می‌دهد که آیا محصول پیشنهادی ارزش تولید دارد یا خیر.
پیشنهاد فنی ما
حسابداری صنعتی یکی از پول‌سازترین و مهم‌ترین مباحث حسابداری است. از این رو اساتید ما در پرشین حساب دوره آموزش حسابداری صنعتی (حسابداری بهای تمام شده) را برای شما تهیه و تنظیم نموده‌اند. این فرصت را از دست ندهید.
