صورتهای مالی حسابرسی شده موضوع ماده 272 ق.م.م در کجا استفاده میشود؟
این صورتهای مالی علاوه بر شفاف سازی امور مالی و مالیاتی مودیان برای تعیین مالیات بر درآمد آنان مورد استناد قرار میگیرد.
آیا همه مودیان مالیاتی موظف به ارائه صورتهای مالی حسابرسی شده هستند؟
خیر – سازمان مالیاتی طی اطلاعیه ای گروههایی که موظف به ارائه گزارشات حسابرسی هستند معرفی نموده است. این گروهها را در مقاله ببینید
آیا عدم ارائه گزارشات حسابرسی شده موضوع ماده 272 ق م م مشمول جریمه است؟
بله مهلت ارائه صورتهای مالی حسابرسی شده و همچنین جریمه عدم ارسال این صورتها را در متن نوشته ببینید.
حسابرسی شرکتها و برخی فعالان اقتصادی (موضوع ماده 272 ق.م.م)، یکی از ابزارهای سازمان مالیاتی برای شفاف سازی فعالیتهای اقتصادی و پیشگیری از فرار مالیاتی است. اهمیت این تکلیف اگر به اندازه ارائه اظهارنامه مالیات بر عملکرد مودیان نباشد، کمتر هم نیست؛ از این رو قانون مالیاتهای مستقیم در ماده 272 ق.م.م، به بررسی شرایط و جزئیات این تکلیف مالیاتی پرداخته است. آیا شما از این تکلیف مالیاتی اطلاع داشتید؟ آیا کسب و کار شما در زمره مشمولین انجام حسابرسی مالیاتی هست؟
در این مقاله آموزش مالیات قصد داریم شما را با مشمولین ارائه صورتهای مالی حسابرسی شده، مهلت ارسال و جرایم عدم ارسال این صورتها بر اساس جدیدترین بخشنامه سازمان مالیاتی آشنا نماییم. شاید شما هم مشمول تکالیف این ماده قانونی باشید؛ پس تا انتها همراه ما بمانید.
متن ماده 272 ق.م.م به زبان ساده
بر اساس مفاد ماده 272 قانون مالیاتهای مستقیم، برخی گروههای شغلی موظفند کلیه صورتهای مالی حسابرسی شده توسط سازمان حسابرسی یا موسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران را همراه با اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی و یا حداکثر ظرف مدت 3 ماه پس از مهلت انقضای ارائه اظهارنامه به سازمان مالیاتی تحویل دهند.
مشاغل مذکور علاوهبر گروههایی که در «قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفهای حسابداران ذیصلاح به عنوان حسابدار رسمی» ذکر شدهاند، تمامی واحدهای بازرگانی، تولیدی و خدماتی که سازمان مالیاتی تا پایان دی ماه هر سال به صورت رسمی اعلام میکند، در برمیگیرد.
کاربرد صورتهای مالی حسابرسی شده موضوع ماده 272 ق.م.م چیست؟
بر اساس تبصره 1 ماده ۲۷۲ قانون مالیاتهای مستقیم، صورتهای مالی حسابرسی شده و همچنین مطالب مذکور در گزارشات حسابرسی و بازرسی قانونی مشروط بر آن که در چهارچوب قانون و بر اساس استانداردهای حسابرسی تنظیم شده باشند، معیار مناسب و قابل استنادی برای تشخیص درآمد مشمول مالیات اشخاص مشمول، توسط ادارات مالیاتی است.
چه کسانی مشمول حسابرسی موضوع ماده 272 ق.م.م هستند؟
بر اساس جدیدترین اطلاعیه سازمان مالیاتی مصوب 1401/10/14، گروههای شغلی زیر موظف به ارسال صورتهای مالی حسابرسی شده همراه با اظهارنامه مالیاتی خود هستند:
- شركتهای موضوع بندهای (الف) و (د) ماده واحده «قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفهای حسابداران ذیصلاح به عنوان حسابدار رسمی»
- اشخاص حقيقی يا حقوقی بر اساس نوع فعاليت آنها
- اشخاص حقيقی يا حقوقی بر اساس حجم فعاليت
در ادامه به ذکر جزئیات مشمولین ماده 272 قانون مالیاتهای مستقیم میپردازیم.
شركتهای موضوع بندهای (الف) و (د) ماده واحده «قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفه ای حسابداران ذیصلاح به عنوان حسابدار رسمی»
شرکتهای مشمول این بند عبارتند از:
- شركتهای پذيرفته شده يا متقاضی پذيرش در بورس اوراق بهادار
- شركتها و موسسات موضوع بندهای (الف) و (ب) ماده 7 اساسنامه قانونی سازمان حسابرسی
معرفی شركتها و موسسات موضوع بندهای (الف) و (ب) ماده 7 اساسنامه قانونی سازمان حسابرسی
بر اساس بخشنامه 230/35338/د مورخ 1397/7/10، شرکتها و موسسات موضوع بندهای الف و ب ماده 7 اساسنامه قانونی سازمان حسابرسی، به شرح زیر هستند:
اشخاص حقيقی يا حقوقی بر اساس نوع فعاليت آنها
کلیه واحدهای تولیدی، بازرگانی و خدماتی که به فعالیتهای زیر اشتغال دارند، ملزم به حسابرسی و ارائه صورتهای مالی حسابرسی شده خود همراه با اظهارنامه عملکرد اشخاص حقوقی و یا حداکثر 3 ماه پس از انقضای آن به سازمان مالیاتی هستند:
- شعب و دفاتر نمايندگی شركتهای خارجی كه در اجرای قانون اجازه ثبت شعبه يا نمايندگی شركتهای خارجی مصوب 1376، در ايران ثبت شدهاند
- شركتهای سهامی عام و شركتهای تابعه و وابسته به آنها
- شرکتهای سرمايه گذاری (هلدينگ) و شرکتهای تابعه و وابسته به آنها
- موسسات و نهادهای عمومی غيردولتی و شركتها، سازمانها و موسسات تابعه و وابسته به آنها
اشخاص حقيقی يا حقوقی بر اساس حجم فعاليت
بر اساس جدیدترین اطلاعیه سازمان مالیاتی مورخ 1402/10/26، ساير اشخاص حقوقی و حقيقی شامل:
- شركتهای سهامی خاص و ساير شركتها و همچنين موسسات غيرتجاری
- شركتها و موسسات تعاونی و اتحاديههای آنها
- اشخاص حقيقی كه طبق مقررات قانونی مربوطه، مكلف به نگهداری دفاتر قانونی هستند
در صورتی كه بر اساس آخرين اظهارنامه تسليمی خود، یکی از شرایط زیر را داشته باشند:
- جمع كل ناخالص درآمد (فروش کالا و يا ارائه خدمات – اعم از عملياتی و غيرعملياتی) آنها بيش از 300 ميليارد ریال باشد؛ در مورد شركتهای پيمانكاری، دريافتی آنها بابت پيمانهای منعقد شده ملاک عمل است
- جمع دارايیهای آنها (جمع ستون بدهكار ترازنامه یا صورت وضعیت مالی) بيش از 500 ميليارد ریال باشد
جرایم مربوط به ماده ۲۷۲ ق.م.م
در صورتی که اشخاص مشمول ارائه گزارش حسابرسی مالی صورتهای مالی، از ارائه صورتهای مالی حسابرسی شده موضوع ماده 272 قانون مالیات های مستقیم در مهلت مقرر خودداری نمایند، مشمول جرایم زیر خواهند شد:
- تعلق جریمه معادل 20% مالیات متعلق
- محاسبه درآمد مشمول مالیات متخلفین، از طریق رسیدگی به اسناد و مدارک قانونی
بخشودگی جرایم ماده 272 ق.م.م
از آنجا که در متن ماده ۲۷۲ ق م م به غیرقابل بخشش بودن جرایم اشاره نشده است، جرایم مشمولان ارائه صورتهای مالی حسابرسی شده بر اساس اعلام سازمان مالیاتی و با رعایت برخی شرایط، قابل بخشش هستند. از جمله این شرایط پرداخت مانده بدهی (اعم از اصل بدهی، جرائم غیرقابل بخشش و آن بخش از جرائمی که با بخشودگی آن موافقت نشده است) مشمولین است.
سوالات متداول در مورد ماده 272 ق.م.م → کلیک کنید
1) آیا تکالیف مقرر در ماده 272 ق.م.م، جایگزین تکالیف مشمولین این ماده قانونی شده است؟
خیر – بر اساس اطلاعیه سازمان مالیاتی، حسابرسی گروههای شغلی مذکور و ارائه صورتهای مالی حسابرسی شده در مهلتهای اعلامی، صرفا در راستای مقررات ماده ۲۷۲ قانون مالیاتهای مستقیم مصوب 1394/4/31 و علاوهبر تکالیف این گروههای شغلی است؛ به بیان دیگر، تكاليف اشخاص مذكور در اجرای قانون و مقررات مربوط و همچنين اطلاعيههای وزارت امور اقتصادی و دارايی كماكان به قوت خود باقی خواهد بود.
2) مهلت ارائه صورتهای مالی حسابرسی شده چه زمانی است؟
مهلت ارائه گزارش حسابرسی مالیاتی (صورتهای مالی حسابرسی شده) همزمان با ارائه اظهارنامه مالیاتی و یا حداکثر 3 ماه پس از مهلت انقضای ارائه اظهارنامه؛ به عبارت دیگر، آخرین مهلت ارائه صورتهای مالی حسابرسی شده، برای اشخاص حقیقی و حقوقی در صورت عدم تمدید مهلت ارسال اظهارنامه مالیاتی عبارت است از:
- 6 ماه پس از پایان سال مالی اشخاص حقیقی
- 7 ماه پس از پایان سال مالی شرکتها و موسسات
3) اشخاص حقیقی و حقوقی موضوع این اطلاعیه از چه زمانی موظف به انجام تکالیف خود هستند؟
مفاد اطلاعیه در خصوص مشمولین ماده 272 ق.م.م که شروع سال مالی آنها بعد از انتشار این اطلاعیه آغاز میشود، لازم الرعایه است و تکالیف اشخاص مذکور در اجرای قانون و مقررات مربوط و همچنین اطلاعیههای وزارت امور اقتصادی و دارایی کماکان به قوت خود باقی خواهد بود.
4) حسابرسی صورتهای مالی شرکتها و موسسات مشمول بر عهده کیست؟
براساس مفاد ماده 272 ق.م.م، مسئولیت حسابرسی صورتهای مالی اساسی شرکتها و موسسات مشمول ماده ۲۷۲ ق م م جهت ارائه به سازمان مالیاتی، بر عهده سازمان های حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران است.
همچنین مطابق تبصره 2 این ماده قانونی، سازمان مالیاتی میتواند حسابرسی صورتهای مالی و یا تنظیم گزارش مالیاتی اشخاص (اعم از حقیقی یا حقوقی) و یا گروههای مشخص شده را به سازمان حسابرسی یا موسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران واگذار کند. در این صورت، پرداخت حقالزحمه حسابرسی مالیاتی، برعهده سازمان امور مالیاتی کشور است.
5) آیا اجرای قوانین مقرر در ماده 272 قانون مالیاتها، محدود به گروههای مذکور در بالا است؟
خیر – سازمان مالیاتی میتواند اشخاص حقیقی و حقوقی معینی را به صورت موردی مشمول حکم ماده 272 نماید؛ در این صورت موضوع شمول این اشخاص تا پایان دی ماه رسما به آنان ابلاغ میشود.
کلام آخر
در این نوشته ماده 272 ق.م.م، مشمولین آن و شرایط و قوانین مربوط به آن را برای شما تشریح نمودیم. اما لازم است بدانید، بررسی هر چه دقیقتر قوانین و بخشنامههای مالیاتی، بدون یک راهنمای کاربلد به جای حل مشکلات، مجهولات بیشتری پیش روی شما قرار میدهد. زیرا قوانین مالیاتی به هم پیوسته هستند و یک بیدقتی کوچک کافی است تا چالش بزرگی برای فعالیت اقتصادی رخ دهد. بهترین راهکار برای حل این مشکل آموزش مالیات به صورت حرفهای جهت اطلاع از بهترین روشهای به کارگیری قوانین و بخشنامهها است.