حسابدار رسمی کیست و چطور حسابدار رسمی شویم؟

یکی از امتیازاتی که حسابداران از ابتدای کار خود به دنبال آن هستند، کسب عنوان حسابدار رسمی است. این امتیاز پس از قبولی در آزمون مربوطه، از سوی هیئت تشخیص صلاحیت حسابداران رسمی به حسابداران برگزیده اعطا می‌شود. شخصی که به عضویت جامعه حسابداران رسمی در می‌آید اعتبار شغلی بیشتری یافته می‌تواند مسئولیت‌های سنگین‌تری بر عهده بگیرد. همچنین این شخص مورد تایید بسیاری از سازمان‌ها و نهادها از جمله سازمان امور مالیاتی خواهد بود. از این رو در این مقاله از سری مقالات آموزش رایگان حسابداری، بر آن شدیم تا شما را با عنوان حسابدار رسمی، تخصص و وظایف آن و نحوه کسب این عنوان آشنا نماییم. با ما همراه باشید.

حسابدار رسمی به چه کسی گفته می شود؟

حسابدار رسمی عنوانی است که به حسابداران حرفه‌ای که تخصص و صلاحیت آنها به تایید جامعه حسابداران رسمی کشور رسیده باشد، اعطا می‌­شود.

تفاوت حسابدار رسمی با کارمند حسابداری

حسابدار رسمی در رده‌ای بالاتر از یک کارمند حسابداری قرار دارد و مسئولیت‌های بیشتر و عمده‌­تری نسبت به یک کارمند حسابداری دارد. به عبارت دیگر، تفاوت‌های زیادی در شرح وظایف حسابدار با شرح وظایف حسابداران رسمی وجود دارد، که در ادامه به آنها می‌پردازیم.

تفاوت یک حسابدار رسمی با یک کارمند حسابداری، همانند تفاوت یک دانش‌آموز با یک دانشجو است. این تفاوت‌ها را به سه گروه می‌توان طبقه‌بندی نمود:

♦️ سطح آگاهی

♦️ سطح وظایف

♦️ سطح انتظارات و تعهدات

سطح آگاهی

اولین و می‌توان گفت مهم‌ترین تفاوت یک حسابدار رسمی با یک حسابدار ساده، بالاتر بودن سطح تخصص، تجربه و دانش حسابداری اوست؛ دلیل این مسئله نیز صرف زمان بیشتر برای افزایش آگاهی و تلاش برای کسب تجربه در حوزه حسابداری است. در نتیجه علاوه‌بر توانایی‌های وسیع در زمینه تجزیه و تحلیل اطلاعات، از تخصص و مهارت بالاتری نسبت به یک کارمند حسابداری برخوردار است.

سطح وظایف

دومین تفاوت حسابداران رسمی با حسابداران عادی معلول تفاوت اول است؛ به این معنی که بالاتر بودن سطح علمی و تخصصی حسابداران رسمی، بر پیچیدگی و اهمیت وظایف آنها تاثیر می‌گذارد. یک حسابدار رسمی عهده­‌دار وظایف حرفه‌ای‌­تر و تخصصی‌تری است؛ حتی گاهی در سمت مدیر یا مشاور مالی عهده­‌دار برنامه­‌ریزی و تصمیم‌­گیری برای منابع مالی بنگاه اقتصادی نیز خواهد بود. در حالی که وظایف یک کارمند حسابداری محدود به انجام وظایف جاری واحد حسابداری مجموعه مانند ثبت اسناد و مدارک و در رده‌های بالاتر گزارش‌گیری و تهیه صورت‌های مالی است.

از وظایف اصلی حسابداران رسمی می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

♦️ نظارت و سازمان‌دهی عملکرد حسابداران مجموعه

♦️ تجزیه و تحلیل کلی گزارشات و نتیجه‌گیری در خصوص وضعیت مالی مجموعه

♦️ ایده‌پردازی و ارائه راهکار جهت کاهش هزینه‌های مجموعه

از سوی دیگر، ارزیابی عملکرد حسابداران در مقایسه با حسابداران رسمی با روش‌های ساده‌تری انجام می‌شود.

سطح انتظارات و تعهدات

متناسب با ارتقای جایگاه شغلی و تخصصی و همچنین وظایف مهم‌تر، سطح انتظارات و تعهدات یک حسابدار رسمی نیز از یک حسابدار ساده بالاتر است. به عبارت دیگر، خطاهای یک حسابدار ساده معمولا با روش‌های ساده‌تری قابل اصلاح هستند؛ اما اشتباهات یک حسابدار رسمی، ممکن است منجر به خسارات جبران‌ناپذیری برای مجموعه اقتصادی شود. از این رو مسئولیت بسیارسنگینی بر دوش یک حسابدار رسمی قرار دارد.

خدمات و تخصص حسابدار رسمی

پس از آن که صلاحیت و تخصص یک حسابدار با پذیرفته شدن در آزمون حسابداران رسمی تایید شد، جامعه حسابداران رسمی کشور یک گواهی‌نامه‌ قانونی به او اعطا می‌کند. حسابداران رسمی بر اساس این گواهی‌نامه، می‌توانند به صورت مستقل و یا با ثبت موسسه حسابرسی به ارائه خدمات حسابداری و حسابرسی بر اساس ضوابط جامعه حسابداران رسمی کشور اقدام نمایند. از جمله خدمات این موسسه می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

♦️ انواع حسابرسی

♦️ بازرسی قانونی

♦️ نظارت بر تصفیه

♦️ ارزیابی سهام و سهم‌الشرکه

♦️ خدمات کارشناسی به مراجع قضایی

♦️ مشاوره مالی

♦️ طراحی و پیاده‌سازی سیستم مالی

♦️ داوری مالی

♦️ ارائه خدمات حسابداری و مالیاتی

توصیه می‌شود بخوانید: نرخ حق الزحمه خدمات حسابرسی در سال 1400

حسابدار رسمی چگونه و توسط چه نهادی انتخاب می شود؟

تعیین صلاحیت حسابداران رسمی و چگونگی انتخاب آنان بر اساس آیین نامه‌ مصوب هیئت وزیران به تاریخ 1374/5/22 انجام می‌شود. شیوه کار به این صورت است که وزیر امور اقتصادی و دارایی، هیئتی متشکل از هفت نفر حسابدار متخصص و متعهد با عنوان “هیئت تشخیص صلاحیت حسابداران رسمی” تشکیل می‌دهد. وظیفه این هیئت، انتخاب متخصصان از میان افرادی است که در آزمون حسابداران رسمی پذیرفته شده‌اند.

داوطلبان دریافت عنوان حسابدار رسمی باید واجد شرایط زیر باشند:

♦️ داشتن حداقل مدرک تحصیلی کارشناسی در رشته‌ حسابداری

♦️ داشتن حداقل شش سال سابقه کار مرتبط (حسابداری یا حسابرسی) بعد از اخذ مدرک کارشناسی

♦️ قبولی در آزمون‌های تستی و تشریحی حسابداری، حسابرسی و قوانین (مالیات‌ها، تجارت، محاسبات و مرتبط)

هدف از تشکیل جامعه حسابداران رسمی چیست؟

جامعه حسابداران رسمی ایران با هدف سازمان‌دهی به امور مربوط به حرفه حسابداری و حسابرسی در کشور و همچنین نظارت بر عملکرد حسابداران رسمی تشکیل شده است. این مهم با کمک راهکارهای زیر عملی خواهد شد:

♦️ ایجاد مجموعه حسابداران رسمی

♦️ کمک در تهیه، تدوین، آگاهی‌رسانی و ارتقای اصول و استانداردهای حسابداری، حسابرسی، خدمات مالی و آیین­‌نامه رفتارحرفه‌­ای با هدف بهبود و توسعه خدمات حرفه­‌ای

♦️ گســترش و بهبود آموزش‌های تخصصی و همچنین انجام تحقیقات و انتشار نشریات در حوزه موضوعات تخصصی و حرفه‌ای به منظور ارتقای سطح دانش تخصصی حسابداران رسمی

♦️ حمایت از حقوق حرفه­‌ای اعضا

♦️ برقراری و ایجاد ارتباط مستمر و همکاری فنی و حرفه‌­ای میان اعضا 

 ♦️ برقراری ارتباط و تبادل اطلاعات با موسسات و تشکل­‌های حرفه­‌ای منطقه­‌ای و بین المللی و عضویت در آنها در صورت نیاز

چگونه حسابدار رسمی شویم؟

یکی از اهداف بسیاری از حسابداران، کسب عنوان حسابدار رسمی و استفاده از مزایای آن است. دست‌یابی به این عنوان مستلزم احراز شرایطی عمومی و اختصاصی به شرح زیر است:

شرایط عمومی

♦️ داشتن تابعیت ایرانی

♦️ نداشتن سابقه محکومیت موثر کیفری

♦️ حسن شهرت به رعایت موازین شرعی و اجتماعی و عدم اعتیاد به مواد مخدر

♦️ عدم سوء سابقه حرفه‌ای، مالی و اداری

♦️ فارغ التحصیلی از مقطع کارشناسی در رشته حسابداری یا رشته‌های مرتبط از دانشگاه‌های مورد تایید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اطلاعات و یا داشتن مدارک حرفه‌ای از مجامع بین‌المللی معتبر

شرایط اختصاصی

♦️ دریافت مدرک دانشگاهی؛ حداقل مدرک مورد نیاز برای کسب عنوان حسابدار رسمی، مدرک کارشناسی حسابداری است

🔻نکات

1- داشتن مدارک دانشگاهی بالاتر و یا مدارک حرفه‌ای از مجامع بین‌المللی به عنوان امتیاز برای کسب عنوان رسمی محسوب می‌شود.

2- در صورت غیرمرتبط بودن مدرک کارشناسی و داشتن مدرک کارشناسی ارشد یا دکترای مرتبط، سوابق کاری پس از اخذ مدرک تحصیلی مرتبط به عنوان ملاک در نظر گرفته می‌شود.

♦️  برخورداری از حداقل شش سال سابقه‌ کاری تمام وقت پس از اخذ مدرک کارشناسی مرتبط

نکته: در خصوص سابقه کاری تمام وقت، باید حداقل دو سال از این مدت، در داخل کشور باشد.

♦️ احراز صلاحیت رفتاری، اخلاقی، مهارت، دانش و همچنین سابقه کاری از سوی سه موسسه حسابرسی عضو جامعه حسابداران

♦️ کسب نمره قبولی در آزمون‌ حسابداران رسمی

منابع آزمون حسابداری رسمی

در این آزمون مهارت‌های حسابداری، حسابرسی و قوانین (مالیات‌ها، تجارت، محاسبات و…) مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. منابع آزمون حسابدار رسمی به شرح زیر هستند:

♦️ منابع مربوط به حسابداری مالی و صنعتی

♦️ استانداردهای حسابداری ایران

♦️ استانداردهای حسابرسی ایران، سازمان حسابرسی

 ♦️ آیین رفتار حرفه‌­ای، انتشارات جامعه حسابداران رسمی ایران

♦️ قانون مالیات­های مستقیم

♦️ قانون مالیات بر ارزش افزوده

♦️ قانون برگزاری مناقصات

♦️ قانون دیوان محاسبات کشور از ماده 1 تا 47

♦️ قانون محاسبات عمومی از ماده 1 تا 140

♦️ قانون ابزار های مالی

♦️ دستورالعمل افشای اطلاعات ناشرین سازمان بورس اوراق بهادار تهران

♦️ قانون بودجه تصویب شده هر سال کشور

♦️ قانون تجارت

♦️ قوانین شرکت­‌های دولتی

نکته: برای بسیاری از موارد فوق، جامعه حسابداران رسمی منابع معتبر دیگری نظیر پرسش و پاسخ‌ها، آزمون‌ها و یا بخشنامه‌های مالیاتی دارد.

نکاتی در مورد زمان و شرایط آزمون حسابدار رسمی

هیئت تشخیص صلاحیت حرفه‌ای حسابداران رسمی، هر سال به منظور انتخاب اعضای این جامعه، طی اطلاعیه‌هایی از افراد واجد صلاحیت را به شرکت در این آزمون دعوت می­‌کند. زمان ثبت نام جهت شرکت در این آزمون هر سال اوایل تابستان و زمان برگزاری آزمون، نیمه اول آذر ماه است.

نکته: زمان ثبت نام آزمون حسابدار رسمی در سال 1400، از اوخر تیرماه تا اواسط مرداد ماه و زمان برگزاری آزمون نیمه اول بهمن ماه اعلام شده است.

درصد نمرات برای قبولی در آزمون حسابداران رسمی، کسب نمره بالای 60 در آزمون های کتبی و تستی است؛ همچنین دو سرفصل این آزمون در یک روز و دو فصل دیگر در روز دیگر برگزار می‌شود.

🔻نکات قابل توجه

♦️ آزمون حسابداران رسمی همه ساله در دو نوبت صبح و بعد از ظهر برگزار می­‌شود. سوالات در دو نوبت صبح و بعد از ظهر یکسان است؛ اما ترتیب قرار گرفتن گزینه­‌های پاسخ متفاوت است.

♦️ آزمون نمره منفی دارد؛ یعنی در صورت پاسخ نادرست به سه سوال، یک پاسخ صحیح شما از بین خواهد رفت.

♦️ داوطلبان آزمون تنها مجاز به همراه داشتن ماشین حساب ساده (غیرقابل برنامه­‌ریزی) هستند.

♦️ سوالات به صورت تستی و تشریحی خواهند بود.

کلام آخر

عنوان حسابدار رسمی، امتیازی مادام‌العمر است؛ به بیان دیگر، تا زمانی که شخص تخلفی مرتکب نشده باشد، می‌تواند از مزایای این عنوان بهره بگیرد. اما حتی حسابداران رسمی نیز باید با کسب جدیدترین نکات در آموزش حسابداری و آموزش مالیات دانش خود را در به‌روز نگه دارند؛ در غیر این صورت با توجه به تجدید مداوم قوانین و اصول پس از مدت کوتاهی، عملا برای این سمت ناکارآمد خواهد بود.