منو
تراز آزمایشی فهرستی از مانده حسابهای دفتر کل است که در دوره‌های زمانی مورد نیاز تهیه میشود.
برای آزمون برابری مانده‌های بدهکار و بستانکار حسابهای دفترکل از تراز آزمایشی استفاده میشود.
ترازنامه یک صورت مالی است که برای استفاده مدیران تهیه میشود، ولی تراز آزمایشی یک گزارش مالی برای اطمینان از درستی حسابها است.
یکی از مراحل تهیه صورت‌های مالی و از مهمترین ابزارهای حسابداری به منظور تایید اسناد و دفاتر شرکت تراز آزمایشی است. تهیه این تراز برای شرکت‌ها اهمیت زیادی دارد، چون عملکرد کلی شرکت و درآمد آن را در دوره زمانی مشخص تعیین می‌کند. تراز آزمایشی از بعضی جهات با ترازنامه تفاوت دارد که در این سری از مقالات آموزش رایگان حسابداری به توضیح تراز آزمایشی و اهمیت آن و تفاوت تراز آزمایشی با ترازنامه می‌پردازیم.
تراز آزمایشی حسابهای دفتر کل فهرستی از نام و مانده کلیه حسابهای دفترکل در یک زمان مشخص است. و در دوره‌های زمانی مورد نیاز تهیه میشود.
به عبارتی تراز آزمایشی یا Trial balance یکی از گزارش‌های مالی در حسابداری است که جزء صورت‌های مالی قرار نمی‌گیرد. این تراز توازن مانده حسابهای دفتر کل را نشان می‌دهد. اگر توازن برقرار نباشد، صورت‌های مالی تهیه شده فاقد اعتبار است. عدم توازن وجود نوعی ثبت اشتباه را نشان می‌دهد. چون مهمترین مساله در اصول حسابداری توازن بین ستون‌های بدهکار و بستانکار است.
یکی دیگر از کاربردهای تراز آزمایشی، نمایش میزان حسابهای اول دوره، گردش حساب دوره و مانده پایان دوره است. به این صورت حسابدار به راحتی از وضعیت مالی شرکت و درستی حسابها بر اساس اصول حسابداری آگاهی می‌یابد. همچنین میتوان در پایان دوره، با بررسی تراز آزمایشی از بسته شدن تمام حسابها اطمینان حاصل کرد.
🔻 نکته
تراز آزمایشی شامل نام و مانده حسابهای دفتر کل است و در آن حسابهای دائم و موقت نمایش داده می‌شوند.
تراز آزمایشی که قبل از ثبت اقلام اصلاحی در پایان سال مالی تهیه میشود “تراز آزمایشی اصلاح نشده” نام دارد.
زمانی که تمام ثبتهاى اصلاحى در دفتر روزنامه ثبت شد و به دفتر کل منتقل شد، از حسابها مانده گیرى و تراز آزمایشى جدیدى تنظیم شده که به آن “تراز آزمایشى اصلاح شده” گفته مى شود.
🔻 نکته
تراز آزمایشى اصلاح شده، فهرست مانده حسابهاى دفترکل پس از انجام ثبتهاى اصلاحى است و مبناى تهیه صورتهاى مالى قرار میگیرد.
حسابداری یک سیستم دو طرفه است؛ یعنی هر رویداد مالی دارای دو طرف بدهکار و بستانکار است، که همیشه جمع هر دو طرف در کلیه حسابها (دفتر روزنامه و کل) با هم برابر است. اگر تمام مبالغ بدهکار و بستانکار هر رویداد مالی به درستی به حسابهای دفترکل انتقال یابد در این صورت جمع مانده‌های بدهکار و بستانکار حسابهای دفترکل با هم برابر خواهد بود. برای آزمون این برابری از تراز آزمایشی حسابهای دفترکل استفاده میشود.
🔻 نکته
تراز آزمایشی معادل ترازنامه شرکت به‌علاوه گزارش سود و زیان است، و در صورت بسته شدن تمام حسابهای موقت معادل ترازنامه است.
این گزارش به شکل‌های مختلف از جمله تراز دو ستونی، چهار ستونی، شش ستونی و هشت ستونی تهیه میشود.
یکی از پرکاربردترین و ساده‌ترین ترازها در بین حسابداران است. دارای دو ستون مانده بدهکار و بستانکار است که جمع این دو ستون باید برابر باشند.
در این تراز، ستون‌های بدهکار و بستانکار جزء ستون‌های اصلی هستند، اما دوستون گردش حساب نیز وجود دارد، که جمع مانده این دو ستون نیز باید مانند ستون‌های بدهکار و بستانکار برابر باشند.
تراز شش ستونی همانند تراز 4 ستونی، گردش بدهکار و بستانکار دوره مدنظر و در مانده بدهکارو بستانکار دوره مدنظر را نشان می‌دهد. با این تفاوت که گردش مالی بازه زمانی پیش از دوره (یعنی گردش حسابها از ابتدای سال مالی تا ابتدا دوره مدنظر) را نیز نمایش می‌دهد.
تراز هشت ستونی مشابه تراز شش ستونی است که مانده ابتدای دوره مالی را گزارش می‌کند. همانطور که می‌دانید در پایان هر دوره مالی حسابها بسته و مانده آن به دوره بعد منتقل میشود. به عبارتی در تراز هشت ستونی، مانده حساب های دوره قبل نیز ثبت میشود.
♦️ مهمترین تفاوت تراز آزمایشی و ترازنامه این است که ترازنامه یک صورت مالی است، اما تراز آزمایشی یک گزارش مالی است.
♦️ ترازنامه صورت حسابی برای نشان دادن وضعیت مالی شرکت اما ترازآزمایشی برای بررسی توازن مانده حسابهای دفتر کل است.
♦️ ترازنامه گزارشی است که مدیران با استفاده از آن برای انجام فعالیت‌های اقتصادی خود تصمیم می‌گیرند، ولی تراز آزمایشی برای اطمینان از درستی اطلاعات ثبت شده است.
♦️ ترازنامه معمولا در پایان دوره ولی تراز آزمایشی در دوره مالی هر زمانی که نیاز باشد تهیه میشود.
♦️ تراز آزمایشی حسابهای دائم و موقت را نشان می‌دهد، در صورتی که ترازنامه فقط شامل حسابهای دائم است.
تراز کل جدولی شبیه تراز آزمایشی است، که تمام حسابهای دفتر کل در آن موجود است. در تراز کل مانده حسابهای کل و معین و آزمون گردش حسابها قرار میگیرد. تراز کل وجه کامل‌تری از ترازنامه است، اما تهیه آن الزامی نبوده و در اختیار شرکت است. این تراز در پایان دوره مالی برای بررسی تعادل حسابها تهیه می‌گردد.
برابر نبودن جمع مانده ستون های بدهکار و بستانکار در تراز آزمایشی به معنی اشتباه در انجام ثبت های حسابداری است. با تهیه این تراز تا حدودی تصحیح اشتباهات حسابداری در طول دوره مالی انجام میشود که باعث شده در پایان دوره با اشکالی مواجه نشویم. به طور مثال ممکن است مشکل از تشخیص نادرست ماهیت حسابها در حسابداری باشد.
بعضی از اشتباهات تاثیری بر توازن ستون‌های تراز آزمایشی ندارد، مانند موارد زیر:
1- از قلم افتادگی یا عدم ثبت یک رویداد مالی.
2- اشتباه در مبلغ هر دو طرف بدهکار و بستانکار یک ثبت. مثلا وقتی مبلغ یک رویداد که 100،000 ریال است در هر دو طرف بدهکار و بستانکار به صورت 1،000،000 ریال ثبت شود.
3- ثبت یک رویداد مالی بیش از یک‌بار.
4- اشتباه در تشخیص حسابهای یک ثبت، مثلا هزینه تعمیرات، اشتباها در بدهکار هزینه سوخت ثبت شود.
اشتباهات زیر باعث میشود تراز آزمایشی تراز نشود:
1- انتقال غلط اعداد از دفتر روزنامه به کل.
2- انتقال اشتباه مانده حساب از دفتر کل به تراز آزمایشی.
3-تشخیص نادرست مانده حساب از نظر بدهکار و یا بستانکار بودن.
4- اشتباه در محاسبه جمع یکی از ستون‌های تراز آزمایشی.
5- اشتباه در ثبت یک رقم بدهکار به جای بستانکار.
یادگیری روش تهیه تراز آزمایشی از پایه‌های آموزش حسابداری است. در این مطلب توصیح دادیم که تراز آزمایشی چیست و اهمیتی دارد و چه تفاوتی با ترازنامه دارد. و در صورتی که تمام رویدادهای مالی به درستی ثبت و اصلاحات لازم به موقع انجام شود میتوان یک تراز آزمایشی صحیح تهیه کرد و آن را مبنای تهیه صورت های مالی قرارداد.
