ریز و درشت معافیت های مالیاتی را بشناسید

معافیت مالیاتی مجموعه تسهیلاتی را در برمی‌گیرد که سازمان مالیاتی با هدف حمایت از برخی اقشار و یا تشویق به اجرای دقیق قوانین در نظر گرفته است. اما از آنجا که بسیاری از مودیان مالیاتی با معافیتهای مالیاتی آشنایی ندارند، در این مطلب آموزش رایگان مالیات قصد داریم شما عزیزان را با مهم‌ترین انواع معافیت های مالیاتی آشنا نماییم. همراه ما بمانید.

منظور از معافیت مالیاتی چیست؟

معافیت مالیاتی، مجوز قانونی و مشروطی برای عدم پرداخت مالیات یا پرداخت مالیات کمتر است؛ که با هدف حمایت از برخی کسب و کارها به آنها تعلق می‌گیرد. در حقیقت دولت با هدف رشد و توسعه برخی مشاغل و یا مناطق خاص، درآمد آنها را معاف از مالیات اعلام نموده است.

انواع معافیت های مالیاتی

معافیت مالیاتی در قانون مالیاتهای مستقیم در 2 مفهوم استفاده شده است:

• اشخاص غیرمشمول مالیات بر درآمد: اشخاصی که وظیفه‌ای برای انجام تکالیف مالیاتی و همچنین پرداخت مالیات ندارند
• مودیان مشمول نرخ صفر: مودیانی که موظف به انجام تکالیف مالیاتی هستند اما مالیات آنها با نرخ صفر محاسبه شده و مالیاتی پرداخت نمی‌کنند

شرط تعلق معافیت های مالیاتی برای مشمولین نرخ صفر مالیاتی، انجام تکالیف مالیاتی در مهلت مقرر است.

کدام مشاغل مشمول قانون معافیت مالیاتی هستند؟

معافیتهای مالیاتی معمولا در باب چهارم فصل اول مواد 132 تا 146 ق.م.م مورد بررسی قرار گرفته‌اند؛ اما در مواد قانونی دیگری نیز به معافیتها پرداخته شده است. مهم‌ترین مشاغل مشمول معافیتهای مالیاتی اعم از غیرمشمول و یا مشمول نرخ صفر عبارتند از:

1- معافیت مالیاتی اجاره املاک

مالکان مجتمع‌های مسکونی دارای بیش از 3 واحد استیجاری (مشروط به رعایت الگوی مصرف مسکن بنا به اعلام وزارت راه و شهرسازی) در طول مدت اجاره از 100% مالیات بر درآمد املاک اجاری معاف (غیرمشمول مالیاتی) هستند. همچنین درآمد هر شخص‌ ناشی از اجاره واحد یا واحدهای مسکونی در تهران تا مجموع 150 مترمربع زیربنای مفید و در سایر نقاط تا مجموع 200 مترمربع زیربنای‌ مفید از مالیات بر درآمد ناشی از اجاره املاک معاف (غیرمشمول مالیاتی) است. افرادی که در این گروهها قرار ندارند، موظفند نسبت به تکمیل و ارسال اظهارنامه مالیاتی اجاره املاک اقدام نمایند. (تبصره 11 ماده 53)

2- معافیت مالیاتی مشاغل کشاورزی

• درآمد حاصل از کلیه فعالیت‌های کشاورزی، دامپروری، دامداری، پرورش ماهی و زنبور عسل و پرورش طیور، صیادی و ماهیگیری، نوغان­داری، احیای مراتع و جنگلها، باغات اشجار ‌از هر قبیل و نخیلات از پرداخت مالیات ‌معاف (غیرمشمول مالیاتی) است. (ماده 81 ق.م.م)

• 100% درآمد صندوق حمایت از توسعه بخش کشاورزی از پرداخت مالیات معاف (نرخ صفر مالیاتی) است. (ماده 133 ق.م.م)

3- معافیت مالیاتی کارگران و کارمندان

• بخشی از حقوق کلیه کارگران و کارمندان که توسط قانون بودجه سالیانه مشخص می‌شود، از یک یا چند منبع از پرداخت مالیات حقوق معاف است. (ماده 84 ق.م.م)

• تمام و یا بخشی از درآمدهای حقوق (اعم از نقدی و یا غیرنقدی) حقوق بگیران که ماده 91 ق.م.م به آن پرداخته است.

• 50% از مالیات حقوق کارکنان شاغل در مناطق کمتر توسعه یافته طبق فهرست سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور بخشوده می‌شود.

4- معافیت مالیاتی فعالیتهای ‌تولیدی و معدنی اشخاص حقوقی غیردولتی در واحدهای تولیدی یا معدنی

• درآمد ابرازی ناشی از فعالیتهای ‌تولیدی و معدنی اشخاص حقوقی غیردولتی در واحدهای تولیدی یا معدنی مشروط بر اینکه از طرف‌ وزارتخانه‌های ذی‌ربط برای آنها پروانه بهره‌برداری صادر یا قرارداد استخراج و فروش منعقد می‌شود و همچنین درآمدهای خدماتی بیمارستانها، هتلها و مراکز اقامتی گردشگری اشخاص یاد شده که از طرف مراجع قانونی ذی‌ربط برای آنها پروانه بهره‌برداری یا مجوز صادر می‌شود، از تاریخ شروع بهره‌برداری یا استخراج یا فعالیت به مدت 5 سال و در مناطق کمتر توسعه‌یافته به مدت 10‌ سال مشمول نرخ صفر مالیات است. (ماده 132 ق.م.م)

• انواع سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی به ویژه در واحدهای تولیدی و معدنی مشمول معافیتهای مالیاتی است؛ برای اطلاع از این معافیتها می‌توانید متن ماده 132 ق.م.م را مطالعه نمایید.

5- معافیت مالیاتی فعالان حوزه گردشگری و زیارتی

100% درآمد ابرازی دفاتر گردشگری و زیارتی دارای مجوز از مراجع قانونی ذی‌ربط که از محل جذب گردشگران خارجی یا اعزام زائر به عربستان، عراق و سوریه تحصیل شده باشد مشمول نرخ صفر مالیات است. در این خصوص مطلب “معافیت مالیاتی تاسیسات گردشگری” را مطالعه نمایید.

6- معافیت مالیاتی پروژه های تحقیقاتی و پژوهشی

معادل هزینه‌های تحقیقاتی و پژوهشی اشخاص حقوقی خصوصی و تعاونی در واحدهای تولیدی و صنعتی دارای پروانه بهره‌برداری از وزارتخانه‌های ذی‌ربط که در قالب قرارداد منعقده با دانشگاهها یا مراکز پژوهشی و آموزش عالی دارای مجوز قطعی از وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که در چهارچوب نقشه جامع علمی کشور انجام می‌شود، مشروط بر اینکه گزارش پیشرفت سالانه آن به‌تصویب شورای پژوهشی دانشگاهها و یا مراکز تحقیقاتی مربوطه برسد و ناخالص درآمد ابرازی حاصل از فعالیت‌های تولیدی و معدنی آنها کمتر از پنج ‌میلیارد ریال نباشد، حداکثر به میزان 10%مالیات ابرازی سال انجام هزینه مذکور بخشوده می‌شود. معادل مبلغ منظورشده به حساب مالیات اشخاص مذکور، به‌عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی پذیرفته نخواهد شد.

7- معافیت مالیاتی شرکتهای تعاونی

• شرکتها و اتحادیه‌های تعاونی از پرداخت حق تمبر سهام معافند. (ماده 48 ق.م.م)

• نقل و انتقال قطعی واحدهای ‌مسکونی از طرف شرکت‌های تعاونی مسکن به اعضای آنها مشمول ‌مالیات نیست. (ماده 65 ق.م.م)

• 100% درآمد شرکتهای تعاونی روستایی، عشایری، کشاورزی، صیادان، کارگری، کارمندی، دانشجویان و دانش‌آموزان و اتحادیه‌های آنها از مالیات ‌معاف است. در این خصوص مطلب “مالیات شرکتهای تعاونی” را مطالعه نمایید.

8- معافیت مالیاتی مراکز آموزشی در مناطق کمتر توسعه یافته

درآمد حاصل از تعلیم و تربیت مدارس غیرانتفاعی اعم از ابتدایی، راهنمایی، متوسطه، فنی و حرفه‌ای، آموزشگاههای فنی و حرفه‌ای آزاد دارای مجوز از سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور، دانشگاهها و مراکز آموزش عالی‌ غیرانتفاعی و مهدهای کودک در مناطق کمتر توسعه یافته و روستاها از پرداخت مالیات معاف (نرخ صفر مالیاتی) است. (ماده 134 ق.م.م)

9- معافیت مالیاتی موسسات نگهداری معلولین ذهنی حرکتی

درآمد موسسات نگهداری معلولین ذهنی و حرکتی بابت نگهداری اشخاص مذکور مشروط بر اینکه حسب مورد دارای پروانه فعالیت از مراجع ذیربط‌ باشند، از پرداخت مالیات معاف (نرخ صفر مالیاتی) است. (ماده 134 ق.م.م)

10- معافیت مالیاتی باشگاه ها و موسسات ورزشی

درآمد باشگاهها و موسسات ورزشی دارای مجوز از سازمان تربیت بدنی حاصل از فعالیتهای منحصرا ورزشی از پرداخت مالیات معاف (نرخ صفر مالیاتی)‌ است. (ماده 134 ق.م.م)

11- معافیت مالیاتی بیمه و بیمه تکمیلی

• وجوه پرداختی بابت انواع بیمه‌های عمر و زندگی و از طرف موسسات بیمه که به موجب قراردادهای منعقده بیمه عاید ذینفع می‌شود، از پرداخت مالیات ‌معاف است. (ماده 136 ق.م.م)

• هزینه‌های درمانی پرداختی هر مودی بابت معالجه خود یا همسر و اولاد و پدر و مادر و برادر و خواهر تحت تکفل در یک سال مالیاتی‌ به شرط این که اگر دریافت‌ کننده موسسه درمانی یا پزشک مقیم ایران باشد دریافت وجه را گواهی نماید و چنانچه به تایید وزارت بهداشت، درمان و ‌آموزش پزشکی به علت فقدان امکانات لازم معالجه در خارج از ایران صورت گرفته است پرداخت هزینه مزبور به گواهی مقامات رسمی دولت ایران در کشور محل معالجه یا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی رسیده باشد، همچنین حق بیمه پرداختی هر شخص حقیقی‌ به موسسات بیمه ایرانی بابت انواع بیمه‌های عمر و زندگی و بیمه‌های درمانی از درآمد مشمول مالیات مودی کسر می‌گردد. در مورد معلولان و بیماران خاص و صعب‌العلاج علاوه‌بر هزینه­‌های مذکور هزینه مراقبت و توانبخشی آنان نیز قابل کسر از درآمد مشمول مالیات‌ معلول یا بیمار یا شخصی که تکفل او را عهده‌‌دار است، خواهد بود. (ماده 137 ق.م.م)

در این خصوص مطلب”معافیت مالیاتی بیمه های عمر و زندگی” را مطالعه نمایید.

12- معافیت مالیاتی سرمایه گذاران بنگاههای تولیدی

اشخاصی که آورده نقدی برای تامین مالی پروژه، طرح و سرمایه در گردش بنگاههای تولیدی را در قالب عقود مشارکتی فراهم نمایند، معادل حداقل سود مورد انتظار عقود مشارکتی مصوب شورای پول و اعتبار از پرداخت مالیات بر درآمد معاف می‌شوند و برای پرداخت‌کننده سود، معادل سود پرداختی مذکور به‌عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی تلقی می‌شود. (ماده 138 مکرر ق.م.م)

13- معافیت مالیاتی کمک به مساجد، تکایا و بقاع متبرکه

موقوفات، نذورات، پذیره، کمکها و هدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی آستان قدس رضوی، آستان حضرت عبدالعظیم الحسنی (ع)، آستانه‌ حضرت معصومه (س)، آستان حضرت احمدابن موسی (ع) «‌شاه چراغ»، آستان مقدس حضرت امام خمینی (‌ره)، مساجد، حسینیه‌ها، تکایا و سایر ‌بقاع متبرکه از پرداخت مالیات معاف است. (بند الف ماده 139 ق.م.م)

14- معافیت مالیاتی کمک به هلال احمر

کمک‌ها و هدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران از پرداخت مالیات معاف است. (بند ب ماده 139 ق.م.م)

15- معافیت مالیاتی کمکهای دریافتی از صندوق بازنشستگی و یا بیمه

کمکها و هدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی صندوق‌های پس انداز بازنشستگی و سازمان بیمه خدمات درمانی و سازمان تامین اجتماعی و صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستائیان و عشایر و‌ همچنین حق بیمه و حق بازنشستگی سهم کارکنان و کارفرما و جریمه‌های دریافتی مربوط توسط آنها از پرداخت مالیات معاف (نرخ صفر مالیاتی) است. (بند ج ماده 139 ق.م.م)

16- معافیت مالیاتی کمک به مدارس علوم اسلامی

کمکها و هدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی مدارس علوم اسلامی از پرداخت مالیات معاف (نرخ صفر مالیاتی) است. (بند د ماده 139 ق.م.م)

17- معافیت مالیاتی کمکها به نهادهای انقلاب اسلامی

کمکها و هدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی نهادهای انقلاب اسلامی از پرداخت مالیات معاف (نرخ صفر مالیاتی) است. (بند ه ماده 139 ق.م.م)

18- معافیت مالیاتی خمس و زکات

درآمد اشخاص از محل وجوه بریه ولی فقیه، خمس و زکات از پرداخت مالیات معاف است. (بند ز ماده 139 ق.م.م)

19- معافیت مالیاتی موقوفات

• آن قسمت از درآمد صندوق عمران موقوفات کشور که به مصرف عمران موقوفات برسد از پرداخت مالیات معاف (نرخ صفر مالیاتی) است. (بند و ماده 139 ق.م.م)

• آن قسمت از درآمد موقوفات عام که طبق موازین شرعی به مصرف اموری از قبیل تبلیغات اسلامی، تحقیقات فرهنگی، علمی، دینی، فنی،‌اختراعات، اکتشافات، تعلیم و تربیت، بهداشت و درمان، بنا و تعمیر و نگهداری مساجد و مصلاها و حوزه‌های علمیه و مدارس علوم اسلامی و‌ مدارس و دانشگاه‌های دولتی، مراسم تعزیه و اطعام، تعمیر آثار باستانی، امور عمرانی و آبادانی، هزینه یا وام تحصیلی دانش‌آموزان و دانشجویان، ‌کمک به مستضعفان و آسیب‌دیدگان حوادث ناشی از سیل، زلزله، آتش سوزی، جنگ و حوادث غیرمترقبه دیگر برسد، پس از تایید سازمان اوقاف و امور خیریه و همچنین ساخت، تعمیر و نگهداری مراکز نگهداری کودکان و نوجوانان بی‌­سرپرست و بدسرپرست در گروههای سنی و جنسی مختلف، مراکز نگهداری و مراقبت سالمندان، کارگاههای حرفه‌آموزی و اشتغال مصدومان ضایعه نخاعی، معلولان جسمی و حرکتی، زنان سرپرست خانوار و دختران خودسرپرست، مراکز آموزش، توانبخشی و حرفه‌آموزی معلولان ذهنی و کودکان نابینا، ‌کم بینا، کم شنوا و ناشنوا و سایر مراکز و اماکنی که بتوانند در خدمت مددجویان سازمان‌های حمایتی بهزیستی کشور قرار گیرند، از پرداخت مالیات معاف (نرخ صفر مالیاتی) است. (بند ح ماده 139 ق.م.م)

20- معافیت مالیاتی خیریه ها

کمکها و هدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی موسسات خیریه و عام‌المنفعه که به ثبت رسیده‌اند، مشروط بر آن که به موجب اساسنامه آنها صرف ‌امور مذکور در بند (ح) این ماده شود و سازمان مالیاتی بر درآمد و هزینه آنها نظارت کند، از پرداخت مالیات معاف (نرخ صفر مالیاتی) است. (بند ط ماده 139 ق.م.م)

توصیه می‌کنیم بخوانید: مالیات موسسات خیریه

21- معافیت مالیات کمک به مجامع و تشکل های غیردولتی

کمکها و هدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی و همچنین حق عضویت اعضاء مجامع حرفه‌ای، احزاب و انجمنها و تشکل‌های غیر دولتی که دارای‌ مجوز از مراجع ذیربط باشند و وجوهی که به موجب قانون و مقررات مربوط از درآمد یا حق‌الزحمه اعضاء آنها کسر و به حساب مجامع مزبور واریز‌می‌شود، از پرداخت مالیات معاف (نرخ صفر مالیاتی) است. (بند ی ماده 139 ق.م.م)

22- معافیت مالیات کمک به هیئتهای مذهبی اقلیتهای دینی

موقوفات و کمکها و هدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی انجمنها و هیئت‌های مذهبی مربوط به اقلیتهای دینی مذکور در قانون اساسی ایران، مشروط بر این که رسمیت آنها به تصویب وزارت کشور برسد، از پرداخت مالیات معاف (نرخ صفر مالیاتی) است. (بند ک ماده 139 ق.م.م)

23- معافیت مالیاتی فعالیتهای انتشاراتی و قرآنی

فعالیت‌های انتشاراتی و مطبوعاتی و قرآنی، فرهنگی و هنری که به موجب مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام می‌شوند، از پرداخت مالیات معاف (نرخ صفر مالیاتی) است. (بند ل ماده 139 ق.م.م)

24- معافیت مالیاتی صادرات کالا و خدمات

100% درآمد حاصل از صادرات خدمات و کالاهای غیرنفتی و محصولات بخش کشاورزی و 20% درآمد حاصل از صادرات مواد خام و کالاهای واسطه‌ای نیمه خام مشمول مالیات با نرخ صفر می‌گردد. (ماده 141 ق.م.م)

25- معافیت مالیاتی تولیدکنندگان فرش دستباف

درآمد کارگاه­های فرش دستباف و صنایع دستی و شرکتهای تعاونی و اتحادیه‌های تولیدی مربوطه از پرداخت مالیات معاف (نرخ صفر مالیاتی) است. (ماده 142 ق.م.م)

26- معافیت مالیاتی برای فعالان در بورس ها

• معادل 10% از مالیات بر درآمد حاصل از فروش کالاهایی که در بورسهای کالایی پذیرفته شده و به فروش می‌رسد و 10% از مالیات بر درآمد شرکتهایی که سهام آنها برای معامله در بورس­های داخلی یا خارجی پذیرفته می‌شود و 5% از مالیات بر درآمد شرکت­هایی که سهام آنها برای معامله در بازار خارج از بورس داخلی یا خارجی پذیرفته می­شود، از سال پذیرش تا سالی که از فهرست شرکتهای پذیرفته شده در این بورس­ها یا بازارها حذف نشده‌اند با تایید سازمان بخشوده می‌شود.

شرکتهایی که سهام آنها برای معامله در بورسهای داخلی یا خارجی یا بازارهای خارج از بورس داخلی یا خارجی پذیرفته شود در صورتی‌که در پایان دوره مالی به تایید سازمان حداقل 25% سهام شناور آزاد داشته باشند معادل 2 برابر معافیتهای فوق از بخشودگی مالیاتی برخوردار می‌شوند. (ماده 143 ق.م.م) مطابق ماده 146 مکرر ق.م.م، معافیتهای مذکور در این ماده قانونی، نرخ صفر مالیاتی هستند.

• تمامی درآمدهای صندوق سرمایه‌گذاری در چهارچوب این قانون و تمامی درآمدهای حاصل از سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار موضوع بند (24) ماده (1) قانون بازار اوراق بهادار ایران مصوب 1384 و درآمدهای حاصل از نقل و انتقال این اوراق یا درآمدهای حاصل از صدور و ابطال آنها از پرداخت مالیات بر درآمد و مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند و از بابت نقل و انتقال آنها و صدور و ابطال اوراق بهادار یاد شده مالیاتی مطالبه نخواهد شد. (تبصره 1 ماده 143 مکرر ق.م.م)

• در صورتی که هر شخص حقیقی یا حقوقی مقیم ایران که سهامدار شرکت پذیرفته شده در بورس یا بازار خارج از بورس، سهام یا حق تقدم خود را در بورسها یا بازارهای خارج از بورس خارجی بفروشد، از این بابت هیچ‌گونه مالیاتی (معافیت با نرخ صفر مالیاتی) در ایران دریافت نخواهد شد. (تبصره 3 ماده 143 مکرر ق.م.م)

27- معافیت مالیاتی جهیزیه، مهریه، جوایز علمی، بورس تحصیلی، اختراع و اکتشاف

جهیزیه منقول و مهریه اعم از منقول و غیرمنقول و جوایز علمی و بورس‌های تحصیلی و همچنین درآمدی که بابت‌ حق اختراع یا حق اکتشاف عاید مخترعین و مکتشفین می‌گردد به‌طور کلی و نیز درآمد ناشی از فعالیت‌های پژوهشی و تحقیقاتی ‌مراکزی که دارای پروانه تحقیق از وزارتخانه‌های ذیصلاح ‌باشند به مدت 10 سال از تاریخ اجرای این اصلاحیه، از پرداخت مالیات معاف است. (ماده 144 ق.م.م)

28- معافیت مالیاتی سود دریافتی

سود دریافتی به هر عنوان در موارد زیر از پرداخت مالیات معاف است (ماده 145 ق.م.م):

• سود سپرده‌های مربوط به کسور بازنشستگی و پس‌انداز کارمندان و کارگران نزد بانک‌های ایرانی در حدود مقررات استخدامی‌مربوطه
• سود یا جوایز متعلق به حساب‌های پس‌انداز و سپرده‌های مختلف نزد بانکهای ایرانی یا موسسات اعتباری غیربانکی مجاز
• جوایز متعلق به اوراق قرضه دولتی و اسناد خزانه
• سود پرداختی بانک‌های ایرانی به بانک‌های خارج از ایران بابت اضافه برداشت (‌اوردرافت) و سپرده ثابت به شرط معامله متقابل
• سود و جوایز متعلق به اوراق مشارکت

29- معافیت مالیاتی سود قبوض اقساطی اصلاحات ارضی

مالیات سود متعلق به قبوض اقساطی اصلاحات ارضی کماکان بخشوده خواهد بود. (تبصره ماده 146 ق.م.م)

آیا تنها متن قانون مالیاتها معیار تعیین معافیتهای سالیانه است؟

خیر – در برخی موارد معافیتهای مالیاتی به موجب قانون بودجه سالیانه، دستورالعملها و یا بخشنامه‌های مالیاتی تغییر می‌کنند. از این رو برای اطلاع دقیق از معافیتهای مالیاتی بررسی جدیدترین قوانین و بخشنامه‌ها الزامی است.

کلام آخر

معافیت مالیاتی امتیازی است که سازمان مالیاتی برای حمایت از برخی گروه‌های شغلی نظیر مشاغل کم درآمد یا نوپا در نظر گرفته است. اما همان گونه که مشاهده نمودید یکی از اصلی‌ترین شرایط برخورداری از معافیتهای مالیاتی، اجرای دقیق و به موقع تکالیف مالیاتی است. این مسئله مستلزم کسب مهارتهای لازم از طریق آموزش صفر تا صد مالیات و همچنین استفاده از مشاوره مالیاتی خبرگان مالیاتی است. بدین ترتیب با ارائه اسناد و  مدارک مورد نیاز و همچنین انجام صحیح تکالیف مالیاتی، می‌توانید به صورت قانونی از پرداخت مالیات خودداری نمایید.