ترازنامه چیست؟
صورتی است که وضعیت مالی شرکت را در یک لحظه نشان میدهد.
چرا تهیه ترازنامه مهم است؟
اهمیت ترازنامه (صورت وضعیت مالی) در تشخیص و پیش بینی سودآور بودن یا نبودن شرکت برای مدیران، سرمایهگذاران مهم است.
ترازنامه شامل چه بخشهایی است؟
ترازنامه شامل سه بخش اصلی داراییها و بدهی ها و حقوق مالکانه است که مانده دارایی ها با بدهی ها و حقوق مالکانه برابر است.
امروزه مدیران واحدهای اقتصادی، نیاز به اطلاعات کاملی از بدهیها و داراییهای شرکت دارند تا در هر زمان بهترین تصمیم را بگیرند. این اطلاعات درون سازمانی با انواع صورتهای مالی نشان داده میشود. یکی از مهمترین صورتهای مالی که در تمام واحدهای تجاری و خدماتی مورد استفاده قرار میگیرد ترازنامه یا صورت وضعیت مالی است. در این سری مقالات آموزش رایگان حسابداری در مورد اینکه ترازنامه چیست، روشهای تهیه و تنظیم آن و اهمیت تهیه ترازنامه میپردازیم.
منظور از تهیه ترازنامه در حسابداری چیست؟
ترازنامه گزارشی از وضعیت اقتصادی یک شرکت در یک زمان معین ارائه میکند. ترازنامه را میشود مانند دوربینی تصور کرد که وضعیت دارایی، بدهی و حقوق صاحبان شرکت را در یک لحظه مشخص در معرض نمایش میگذارد. اساس تهیه صورت مالی ترازنامه، معادله حسابداری است.
دارایی = بدهی + سرمایه
به عبارت دیگر، ترازنامه یک صورت مالی اساسی برای سنجش وضعیت مالی شرکتها است.
در روش متداول تهیه ترازنامه، داراییها در سمت راست این گزارش و بدهیها و سرمایه در سمت چپ آن نوشته میشود. در بخش بالای گزارش نیز نام شرکت و نام گزارش (ترازنامه) و تاریخ آن قید میشود. از معادله حسابداری در تهیه ترازنامه استفاده میشود.
چرا تهیه ترازنامه مهم است؟
تهیه و وجود ترازنامه به دلیل کاربردهای مختلف آن برای مدیران، سرمایه گذاران و تحلیل گران بورسی ضروری است. ترازنامه عملکرد شرکت در گذشته را نشان میدهد که میتوان با تحلیل آن متوجه تغییرات داراییها، بدهیها و حقوق صاحبان سهام شد. به عبارت دیگر اهمیت ترازنامه در تشخیص و پیش بینی سودآور بودن یا نبودن شرکت است.
البته باید به این نکته توجه کرد که ترازنامه اطلاعات یک دوره خاص را اختیار شما قرار میدهد؛ پس برای تحلیل و بررسی وضعیت مالی یک شرکت در مدت زمان طولانی تر نیاز به ترازنامههای آن شرکت، در دورههای مختلف است.
زمان تهیه ترازنامه
از آنجا که ترازنامه معرف وضعیت مالی شرکت است، معمولا در یک تاریخ مشخص مثلا 29 اسفند 1399 تهیه میشود. در حالی که صورت سود و زیان مربوط به یک دوره مشخص است، مثلا دوره منتهی به 29 اسفند 1399 است و تمام اطلاعات آن مربوط به طول سال مالی است.
🔻 نکات
♦️ ترازنامه در پایان سال مالی و از روی تراز آزمایشی اختتامی تهیه میشود.
♦️ در تمام صورتهای مالی نام موسسه، نام صورت مالی، تاریخ گزارشگیری و واحد پولی نوشته میشود.
همچنین در این مقاله بخوانید: تجزیه و تحلیل صورتهای مالی در اکسل
ترازنامه شامل چه بخشهایی است؟
ترازنامه شامل سه بخش اصلی داراییها و بدهی ها و حقوق مالکانه بوده که مانده دارایی ها با جمع دو طرف دیگر همیشه موازنه است. در فرم جدید ترازنامه یا صورت وضعیت مالی اقلام ترازنامه به صورت فهرستی و ستونی پشت سر هم می آید تا قابلیت مقایسه با سایر ترازنامهها را داشته باشند. در ابتدا خلاصهای از وضعیت داراییها و در ادامه بدهیها و حقوق صاحبان سهام را نمایش میدهد. اقلام ترازنامه تنها شامل بدهیها و داراییها نیست و بخشهای دیگری نیز دارد که در ادامه به صورت کوتاه به معرفی آنها میپردازیم.
پیشنهاد میشود بخوانید: تفاوت ترازنامه و تراز آزمایشی
دارایی ها در ترازنامه چیست؟
در گذشته ترازنامهها، به شکل T ارائه میشد که داراییها به ترتیب سهولت در نقد شوندگی از بالا به پایین فهرست میشدند. اما امروزه بر اساس استاندارد شماره یک صورتهای مالی، بر مبنای ارائه مقاصد عمومی و قابل مقایسه بودن با صورتهای مالی گذشته، تهیه میشوند. در صورت وضعیت مالی جدید داراییهایی که قدرت نقد شوندگی کمتری دارند در قسمت بالاتری قرار میگیرند.
پیشنهاد میشود جهت دانلود و آشنایی با فایل استانداردهای حسابداری pdf این مطلب را بخوانید.
انواع دارایی ها در ترازنامه
داراییها معمولا به دو دسته داراییهای جاری و غیرجاری تقسیم میشوند؛ داراییهای جاری قابلیت نقد شدن در طول یک سال یا کمتر از یک سال، برای آنها وجود دارد، اما داراییهای غیرجاری یا بلند مدت در بیشتر از یک سال به پول تبدیل میشوند.
برخی از داراییهای غیر جاری عبارتند از:
♦️ داراییهای ثابت مشهود
♦️ سرمایه گذاری در املاک
♦️ داراییهای نامشهود
♦️ سرمایه گذاریهای بلندمدت
♦️ دریافتهای بلندمدت
♦️ سایر داراییها
برخی از داراییهای جاری عبارتند از:
♦️ پیش پرداختها
♦️ موجودی کالا و مواد
♦️ دریافتنیهای تجاری و سایر دریافتنیها
♦️ سرمایه گذاریهای کوتاه مدت
♦️ موجودی نقد
وجوه نقد به صورت ذاتی ماهیت نقد شوندگی در کوتاه مدت دارند. به سرفصل دارایی های جاری، سرمایه در گردش هم گفته میشود. درباره ماهیت حسابها در حسابداری بیشتر بخوانید.
🔻 نکته
توجه به این نکته ضروری است که یک منبع اقتصادی زمانی دارایی یک شرکت محسوب میشود که دارای منافع آتی و همچنین متعلق به واحد تجاری باشد.
حقوق مالکانه در ترازنامه چیست؟
حقوق صاحبان سهام در ترازنامه یا حقوق مالکانه در صورت وضعیت مالی، اشاره به خالص دارایی شرکت دارد؛ زیرا عایدی شرکت در طول یک سال مالی به عنوان دارایی شناخته میشود و مقداری از این دارایی به صورت بدهی از شرکت خارج میشود. در پایان سال مانده مبلغ آن به عنوان خالص دارایی شرکت شناخته میشود.
بر اساس استاندارد جدید، حقوق مالکانه بعد از جمع کل داراییها، در ابتدای فهرست بدهیها و حقوق مالکانه ارائه میشود. حقوق مالکانه موارد زیر را در برمیگیرد:
♦️ سرمایه
♦️ افزایش سرمایه در جریان
♦️ صرف سهام
♦️ صرف سهام خزانه
♦️ اندوخته قانونی
♦️ سایر اندوختهها
♦️ مازاد تجدید ارزیابی داراییها
♦️ تفاوت تسعیر ارز عملیات خارجی
♦️ سود انباشته
♦️ سهام خزانه
بدهی ها در ترازنامه چیست؟
بدهیها همان مبالغی هستند که یک واحد تجاری باید به دیگران بپردازد. در فرم قدیمی ترازنامه، بخش دوم شامل بدهیها و حقوق صاحبان سهام است؛ در حالی که در فرم جدید حقوق صاحبان سهام یا حقوق مالکانه در ابتدای فهرست و سپس بدهیهای غیر جاری و جاری آمده است.
انواع بدهی ها در ترازنامه
بدهیها نیز به دو دسته بدهیهای جاری و غیر جاری تقسیم میشوند. بدهیهای جاری سررسید کمتر از یک سال دارند اما بدهیهای بلند مدت یا غیر جاری معمولا بیشتر از یک سال مهلت تسویه دارند.
از انواع بدهیهای غیرجاری میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
♦️ پرداختیهای بلندمدت
♦️ تسهیلات مالی بلندمدت
♦️ بدهی مالیات انتقالی
♦️ ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان
نمونه بدهیهای جاری عبارتند از:
♦️ پرداختنیهای تجاری و سایر پرداختنیها
♦️ مالیات پرداختنی
♦️ سود سهام پرداختی
♦️ تسهیلات مالی
♦️ ذخایر
♦️ پیش دریافتها
پیشنهاد میشود بخوانید: نحوه تشخیص بدهکار و بستانکار در حسابداری
ترازنامه شرکت ها و موسسات مختلف
هدف از تهیه ترازنامه، اعلام وضعیت مالی شرکت برای استفاده مدیران است؛ از این رو هر واحد تجاری، ترازنامهای متناسب با فعالیت خود تهیه میکند. بنابراین تفاوت اصلی انواع ترازنامهها با هم، در نوع فعالیت واحد تجاری است.
ترازنامه در شرکتهای بازرگانی
در این نوع شرکتها حسابهایی مانند سود عملیاتی، سود و زیان خالص و سود ناخالص استفاده میشود؛ همچنین این شرکتها حساب تولید ندارند.
ترازنامه در شرکتهای پیمانکاری
در شرکتهای پیمانکاری ترازنامه با توجه به دریافت وجه از کارفرما نسبت به نوع قرارداد کوتاه مدت یا پیمان های بلندمدت تهیه میشود که ممکن است خدماتی، تولیدی یا بازرگانی باشد.
ترازنامه در شرکتهای خدماتی
در این شرکتها حساب تولید وجود ندارد و اکثر حسابها هزینه هستند؛ مانند هزینه حقوق و هزینه ارائه خدمات
ترازنامه در شرکتهای سهامی
ترازنامه در این شرکتها با توجه به تامین سرمایه از طریق فروش سهام به مردم، حسابهای مربوط به فروش سهام، حق تقدم، سهام ممتاز و موارد مشابه وجود دارد.
ترازنامه در شرکتهای بورسی
در شرکتهایی که در بورس پذیرفته شدهاند، ترازنامه تفاوتی با شرکتهای دیگر ندارد؛ تنها اصل مهم آن شفافیت و افشای اطلاعات درست است که مبنای تحلیل بنیادی قرار میگیرد. ترازنامه شرکتهای بورسی باید به تایید مراجع ذیصلاح برسد.
نمونه ترازنامه + دانلود فرم اکسل ترازنامه
فرمت صورتهای مالی اساسی در نحوه گزارشگری بسیار موثر است؛ در فرمت جدید چهار چوب و استاندارد سادهتری جهت گزارشگری اطلاعات مالی به صاحبان سرمایه و سرمایهداران تعیین شده است. سازمان حسابرسی با همکاری سازمان بورس و اوراق بهادار در دی ماه سال 1399 نسخه جدید را منتشر کردند. مفاد استاندارد حسابداری شماره 35 (مالیات بر درآمد) در فرمت جدید موجود است.
جمع بندی
تهیه و تنظیم صورتهای مالی اساسی اهمیت ویژهای در تحلیل بنیادی سهام شرکتها دارد؛ زیرا وضعیت مالی کنونی و آینده شرکتها برای سرمایه گذاران بسیار مهم است. تیم پرشین حساب در دوره آموزش حسابداری به آموزش کاربردی مواردی که برای تحلیل بنیادی صورتهای مالی مورد نیاز حسابداران است، پرداخته است.