بستن حسابها در حسابداری به عنوان آخرین مراحل عملیات پایان سال حسابداری، از اصلیترین وظایف حسابداران محسوب میشود. از این رو اطلاع از نحوه بستن حساب ها در پایان دوره مالی و صدور سند اختتامیه برای همه حسابداران ضروری است. در این مقاله آموزش رایگان حسابداری قصد داریم با شما از آموزش بستن حسابها اعم از بستن حسابهای موقت و دائمی سخن بگوییم. همراه ما بمانید.
بستن حسابها در حسابداری به چه معناست؟
عملیات صفر کردن مانده هر حساب در پایان دوره مالی، بستن حساب نامیده میشود. این فرآیند که یکی از مهمترین اقدامات حسابداری پایان سال مالی است، با تعیین تکلیف مانده کلیه حسابها صورت میگیرد. بستن حسابها در پایان سال مالی به صاحبان کسب و کارها فرصت میدهد تا با تهیه صورتهای مالی دقیق و کامل، از نحوه عملکرد مجموعه خود طی دوره مالی مطلع گردند.
توصیه میکنیم برای آشنایی با مراحل اجرایی عملیات حسابداری، مطلب “چرخه حسابداری” را مطالعه نمایید.
ضرورت بستن حسابها
از مهمترین دلایل بستن حسابها میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
- صفر کردن حسابهای درآمد و هزینه
- پیشگیری از انباشته شدن اطلاعات حسابداری و مالی
- سهولت در رسیدگی به حسابها در دوره مالی
- کنترل قطعی شدن کلیه اسناد در سیستم
- تهیه صورتهای مالی دقیق و کامل در پایان دوره مالی
طبقه بندی انواع حساب در حسابداری
حسابها در حسابداری به سه دسته زیر تقسیم میشوند:
- حسابهای دایمی: وابسته به یک دوره مالی خاص نبوده و مانده آنها به دوره (دورههای) مالی بعد انتقال مییابد
- حسابهای موقت: وابسته به یک دوره مالی خاص هستند و مانده آنها به دوره (دورههای) مالی بعد منتقل نمیشود
- حسابهای مختلط: نوعی حساب دائمی هستند که در پایان دوره مالی بخشی از آنها به صورت درآمد یا هزینه از مانده آنها جدا میشود و باقیمانده به دوره مالی بعد منتقل میشود
چه زمانی باید برای بستن حسابها اقدام نمود؟
در حسابداری، بستن حسابها در 2 موقعیت ممکن است اتفاق بیفتد:
- در پایان دوره مالی
- در طول دوره مالی
نکته قابل توجه این است که زمان بستن حسابها بر نحوه بستن حسابها تاثیری ندارد. به بیان دیگر، اگر بستن حساب در موقعیتی اتفاق بیفتد، تنها به نوع حساب (دائم یا موقت) بستگی دارد.
اما از آنجا که بستن حسابها، معمولا در پایان دوره مالی انجام میشود و همچنین به دلیل اهمیت بستن حسابها در پایان سال مالی در تهیه صورتهای مالی، در برخی عناوین به عبارت “پایان دوره مالی” اشاره شده است.
آموزش بستن حسابها در پایان دوره مالی
مراحل بستن حسابها در حسابداری بر اساس ماهیت آنها (موقت، دائم و مختلط) متفاوت است. در ادامه فرآیند بستن حساب ها در حسابداری به تفکیک ماهیت حسابها و همراه با ثبتهای حسابداری بستن حسابها برای شما ارائه میشود.
نکته: یکی از مهمترین اقدامات قبل از بستن حساب ها در یک مجموعه، ثبت استهلاک دارایی ها است که در مطلب مجزایی به آن پرداختهایم.
بستن حسابهای موقت در پایان سال مالی
برای بستن حسابهای موقت در حسابداری از یک حساب واسطه با عنوان “سود و زیان جاری” یا “خلاصه سود و زیان” استفاده میشود. به این ترتیب عملیات بستن حسابهای موقت طی 3 مرحله انجام میشود:
- بستن حساب درآمد
- بستن حساب هزینه
- بستن حساب سود و زیان جاری
بستن حساب درآمد یا فروش
حساب درآمد یا فروش با بدهکار شدن حساب درآمد (معادل کل درآمد) و بستانکار شدن حساب سود و زیان جاری (معادل همان مبلغ) بسته میشود.
شرح | بدهکار | بستانکار |
درآمد/فروش | *** | |
سود و زیان جاری | *** | |
بابت بستن حساب درآمد/فروش در پایان دوره مالی |
بستن حساب هزینه
حساب هزینه با بدهکار شدن حساب سود و زیان جاری معادل مجموع کل هزینهها و بستانکار شدن کلیه حسابهای هزینهای بسته میشود.
شرح | بدهکار | بستانکار |
سود و زیان جاری | *** | |
هزینه عمومی و اداری | *** | |
هزینه توزیع و فروش | *** | |
هزینه مالی | *** | |
هزینه استهلاک | *** | |
هزینههای حقوق و دستمزد | *** | |
بابت بستن حساب هزینه در پایان دوره مالی |
بستن حساب سود و زیان جاری (خلاصه سود و زیان)
در آخرین مرحله بستن حسابهای موقت، مانده حساب واسطه (موقت) “سود و زیان جاری” به حساب “سود و زیان انباشته” بسته میشود.
در صورتی که مانده حساب سود و زیان جاری بدهکار باشد (مجموعه زیان ده باشد)، بستن حساب سود و زیان جاری با بدهکار شدن حساب سود و زیان انباشته، انجام میشود؛
در صورتی که مانده حساب سود و زیان جاری بستانکار باشد (مجموعه سودده باشد)، بستن حساب سود و زیان جاری با بستانکار شدن حساب سود و زیان انباشته، انجام میشود.
ثبت حسابداری بستن حساب سود و زیان جاری با فرض مانده مثبت این حساب (وجود سود در دوره مالی) به صورت زیر انجام میشود:
شرح | بدهکار | بستانکار |
سود و زیان جاری | *** | |
سود و زیان انباشته | *** | |
بابت بستن حساب سود و زیان جاری در پایان دوره مالی |
پیش بینی و تخصیص مالیات پرداختنی در پایان سال مالی
نکته مهمی که قبل از بستن حساب سود و زیان جاری باید به آن توجه نمود، پیش بینی و تخصیص مالیات پرداختنی است. مطابق ماده 105 ق.م.م، جمع درآمد شرکتها و درآمد ناشی از فعالیتهای انتفاعی سایر اشخاص حقوقی که از منابع مختلف در ایران یا خارج از ایران تحصیل میشود، پس از وضع زیانهای حاصل از منابع غیرمعاف و کسر معافیتهای مقرر، به استثنای مواردی که طبق مقررات این قانون دارای نرخ جداگانهای هستند، مشمول مالیات به نرخ 25% خواهند بود.
به این ترتیب بر اساس نحوه محاسبه مالیات اشخاص حقوقی، 25% سود خالص مجموعه (پس از وضع زیانهای حاصل از منابع غیرمعاف و کسر معافیتهای مقرر) به عنوان علیالحساب مالیات پرداختنی منظور میشود. ثبت حسابداری مالیات پرداختنی (به صورت علیالحساب) به شرح زیر است:
شرح | بدهکار | بستانکار |
سود و زیان جاری | *** | |
مالیات پرداختنی | *** | |
بابت تخصیص علیالحساب مالیات پرداختنی در پایان دوره مالی |
بستن حساب برداشت
یکی از حسابهای موقتی که در پایان دوره مالی باید بسته شود، حساب “برداشت” است. این حساب مستقیما با بدهکار شدن حساب سرمایه معادل مبلغ برداشت انجام شده، بسته میشود.
شرح | بدهکار | بستانکار |
سرمایه | *** | |
برداشت | *** | |
بابت بستن حساب برداشت در پایان دوره مالی |
در ادامه به روش بستن حسابهای موقت را در دو شرکت خدماتی و بازرگانی میپردازیم:
نحوه بستن حسابهای موقت در انتهای دوره مالی در شرکتهای خدماتی
مراحل بستن حسابهای موقت در شرکتهای خدماتی با کمک حساب سود و زیان جاری به صورت زیر است:
مراحل بستن حسابهای شرکت خدماتی | روش بستن حسابها |
بستن حسابهای درآمدی | حسابهای درآمدی بدهکار و حساب سود و زیان جاری بستانکار |
بستن حسابهای هزینهای | سود و زیان جاری بدهکار و مجموع حسابهای هزینهای بستانکار |
بستن حساب سود و زیان جاری (در صورت وجود سود) | حساب سود و زیان جاری بدهکار و حساب سود و زیان انباشته بستانکار |
بستن حساب برداشت | حساب سرمایه بدهکار و حساب برداشت بستانکار |
بستن حسابهای موقت در انتهای دوره مالی در شرکتهای بازرگانی
بستن حسابهای موقت در شرکتهای بازرگانی با اندکی تفاوت نسبت به شرکت خدماتی انجام میشود. دلیل این تفاوت وجود حسابهای خرید، فروش، برگشت از فروش و تخفیفات، برگشت از خرید و تخفیفات، تخفیفات نقدی خرید، تخفیفات نقدی فروش و موجودی کالای اول دوره و موجودی کالای انتهای دوره است. بدین ترتیب مراحل بستن حسابهای موقت در شرکتهای بازرگانی عبارت است از:
مراحل بستن حسابهای شرکت بازرگانی | روش بستن حسابها |
تعیین موجودی کالای پایان دوره با کمک حساب حساب سود و زیان جاری | حساب سود و زیان جاری بدهکار و موجودی کالای اول دوره بستانکار حساب موجودی کالای پایان دوره بدهکار و حساب سود و زیان جاری بستانکار |
بستن حسابهای فروش | حسابهای فروش، تخفیفات نقدی خرید، و برگشت از خرید و تخفیفات بدهکار و حساب سود و زیان جاری بستانکار |
بستن حسابهای خرید | حسابهای خرید، هزینهها، برگشت از فروش و تخفیفات و تخفیفات نقدی فروش بستانکار و حساب سود و زیان جاری بدهکار |
بستن حساب سود و زیان جاری (در صورت وجود سود) | حساب سود و زیان جاری بدهکار و حساب سود و زیان انباشته بستانکار |
بستن حساب برداشت | حساب سرمایه بدهکار و حساب برداشت بستانکار |
آماده کردن تراز آزمایشی اختتامی
یکی از اقدامات مهم پس از بستن حسابهای موقت، که به تهیه صورتهای مالی دقیق کمک میکند، تهیه تراز آزمایشی اختتامی است؛ این تراز پس از انتقال کلیه مانده حسابها به دفتر کل و صفر شدن مانده حسابهای موقت تهیه میشود؛ در حقیقت این تراز فقط شامل حسابهای دائمی است.
بستن حسابهای دائمی در پایان سال مالی
بستن حسابهای دائمی یک فرآیند حساس و چند مرحلهای است؛ که عدم رعایت نکات مربوط به آن میتواند شرکت شما را با مشکلات زیادی مواجه نماید. مراحل بستن حسابهای دائمی به ترتیب عبارتند از:
- تخصیص اندوخته قانونی
- صدور سند تعدیل ماهیت
- صدور و ثبت سند اختتامیه
تخصیص اندوخته قانونی در پایان سال مالی
به استناد مواد 140 و 238 قانون تجارت، هیئت مدیره مکلف است هر سال یک بیستم از سود خالص شرکت، پس از وضع زیانهای وارده در سالهای قبل را به عنوان اندوخته قانونی موضوع نماید.
در نتیجه قبل از بستن حسابهای دائمی، تخصیص اندوخته قانونی ضروری است. ثبت حسابداری این اندوخته به شرح زیر است:
شرح | بدهکار | بستانکار |
سود و زیان انباشته | *** | |
اندوخته قانونی | *** | |
بابت تخصیص اندوخته قانونی در پایان دوره مالی |
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد اندوخته ها، مطلب “اندوخته های قانونی” را مطالعه نمایید.
صدور سند تعدیل ماهیت
یکی از مهمترین اقدامات قبل از بستن حساب ها در پایان سال مالی، تعدیل ماهیت حسابهایی است که دارای مغایرت هستند. گاهی مانده برخی از حسابها با مانده دفاتر معین مغایرت دارند. برای حل این مشکل باید ماهیت آنها را تعدیل نمود.
برای تعدیل ماهیت این قبیل حسابها، میتوان طرف مقابلهایی، به میزان مغایرت دو حساب تعریف نمود؛ بدین ترتیب حسابهای دارای مغایرت با طرف مقابلهای جدید بسته میشوند. حسابهای جدید باید دارای ویژگیهای زیر باشند:
- ماهیتی مخالف حساب دارای مغایرت داشته باشند
- از نظر سطوح تفضیلی، دقیقا مانند حساب دارای مغایرت باشند
صدور و ثبت سند اختتامیه در پایان دوره مالی
صدور سند اختتامیه آخرین مرحله بستن حسابهای دائمی است. برای این کار باید مانده نهایی کلیه حسابهای دائمی محاسبه و تایید شده باشد. برای ثبت سند اختتامیه از یک حساب موقت به نام حساب تراز اختتامی استفاده میکنیم. مراحل صدور سند اختتامیه عبارت است از:
- کلیه حسابهای با مانده بدهکار، بستانکار میشوند
- معادل مبلغ بدهکاری حسابهای فوق، در بدهکار حساب تراز اختتامی ثبت میشود
- تمامی حسابهای با مانده بستانکار، بدهکار میشوند
- معادل مبلغ بستانکاری حسابهای فوق، در بستانکار حساب تراز اختتامی ثبت میشود
به عبارت دیگر ثبت حسابداری سند اختتامیه به صورت زیر است:
شرح | بدهکار | بستانکار |
تراز اختتامی | *** | |
داراییهای غیر جاری | *** | |
داراییهای جاری | *** | |
حقوق مالکانه | *** | |
بدهیهای غیرجاری | *** | |
بدهیهای جاری | *** | |
تراز اختتامی | *** | |
بابت بستن حسابهای دائمی در پایان دوره مالی |
آموزش افتتاح حسابها در ابتدای سال مالی بعد
مانده حسابهای دائمی در ابتدای هر سال مالی، مجددا در دفاتر حسابداری افتتاح میشود. برای این کار از یک حساب موقت به نام “حساب تراز افتتاحی” استفاده میشود. ثبت مربوط به افتتاح حسابهای دائمی، معکوس ثبت اختتام حسابهای دائمی است. به بیان دیگر، کلیه حسابهایی که در تراز اختتامی مانده بدهکار دارند، بستانکار میشوند و بالعکس.
بستن حسابهای مختلط در پایان سال مالی
همان گونه که پیشتر اشاره شد، حسابهای مختلط نوعی حساب دائمی هستند که بخشی از مانده آنها در پایان دوره مالی به صورت درآمد یا هزینه از آنها جدا میشود. فرآیند تفکیک درآمد یا هزینه محقق شده از مانده حسابهای مختلط را تعدیل یا اصلاح حساب مینامند. در این خصوص توصیه میکنیم مطلب “اصلاح حسابها در حسابداری” را مطالعه نمایید.
پس از تعدیل و اصلاح، حساب مختلط نوعی حساب دائمی است و نحوه بستن آن نیز شبیه به حسابهای دائمی است.
کلام آخر
بستن حسابها یکی از حساسترین بخشهای عملیات پایانی سال مالی است؛ زیرا کوچکترین بیدقتی در انتقال مانده حسابهای موقت و یا دائمی میتواند مشکلات بزرگی برای حسابداران و مجموعه اقتصادی در تهیه صورتهای مالی دوره جاری و یا حتی دورههای مالی بعدی ایجاد نماید. این مسئله اهمیت آموزش حسابداری کاربردی و عملیات محور را بیش از پیش آشکار مینماید. بدین ترتیب میتوانید به عنوان یک حسابدار خبره در موقعیتهای شغلی مناسب و با درآمد بالا فعالیت نمایید.
23 پاسخ
با سلام
من یک سوال دارم:
هنگام پرداخت حق بیمه تامین اجتماعی – بیمه قرارداد آرتیکل زیر را می زنم
حسابهای پرداختنی – سازمان تامین اجتماعی -بیمه قراردادها بدهکار ***
بانک بستانکار ***
اما نمی دانم که این حسابهای پرداختنی باچه آرتیکلی تهاتر می شود.
آیا هنگام ارائه صورت وضعیت به کارفرما مبلغ درصد(15.6) حق بیمه بایستی بستانکار شود که هنگام پرداخت مبلغ بیمه ، آن حساب بسته شود؟
سلام دوست عزیز
در زمان شناسایی هزینه حق بیمه به حسابهای پرداختنی و در زمان پرداخت حسابهای پرداختنی به بانک.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد ماهیت حسابها و نحوه ثبت حسابها میتوانید از آموزش حسابداری پرشین حساب استفاده نمایید.
سلام در یک شرکت تعاونی مسکن که سهام دار غیر عضو دارد آیا می توان قرارداد واگذاری واحدهای در حال ساخت را به قیمت تمام شده با غیر عضو منعقد نمود و سود شناسایی نکرد یا اینکه نحوه عمل طور دیگری می باشد؟
سلام کاربر گرامی
طبق ماده 70 اساسنامه تعاونی مسکن، هرگونه اقدام خلاف قوانین و مقررات و اساسنامه تعاونی از جمله “هرگونه واگذاری واحدهای احداثی یا امتیاز به اشخاص غیر عضو و سهامدار(به استثناءاشخاص موضوع تبصره 3 ماده3 اساسنامه)” تخلّف محسوب و پیگرد قانونی دارد.
پیشنهاد میشود اساسنامه تعاونی های مسکن از جمله ماده 3 این اساسنامه و فصل 4 و 6 آن را مطالعه کنید.
سلام یه سوال داشتم من این گزارشاتی که لازمه واسه بستن حسابها از کدوم قسمت باید بردارم ؟
سلام کاربر گرامی،
لطفا سوال خود را واضح تر مطرح نمایید.
سلام وقتتون بخیر
میشه لطفا بگین ثبت دفترروزنامه این حساب ها به چه شکل است؟
۹تیرماه مبلغ ۱۱۷۵۰۰۰ درآمدحاصل از فروش نشریه هفته اول تیر ماه دریافت گردید
۱۵تیرماه دستمزد۱۵روزکارکنان به مبلغ ۹۰۰۰۰۰ ریال پرداخت شد
۱۶تیرماه مبلغ ۱۲۴۰۰۰۰درآمدحاصل از فروش نشریه هفته دوم تیر ماه دریافت گردید
۲۳تیرماه مبلغ ۱۳۰۵۰۰۰ درآمدحاصل از فروش نشریه هفته سوم تیر ماه دریافت گردید
۳۱تیرماه مبلغ ۱۳۷۱۰۰۰ درآمدحاصل از فروش نشریه ۱۰ روز آخر تیر ماه دریافت گردید
۳۱تیرماه دستمزد۱۶روزکارکنان به مبلغ ۱۰۵۰۰۰۰ ریال پرداخت شد
سلام کاربر گرامی،
با تحلیل رویدادهای مالی میتوانید به راحتی ثبت های مربوط را انجام دهید:
9 تیرماه درآمد هفته اول تیرماه را دریافت کرده پس در این تاریخ درآمد تحقق یافته که ثبت وجه نقد و حساب درآمد انجام میشود.
15 تیرماه هزینه 15 روز پرداخت شده که در این تاریخ هزینه ها وقوع پیدا کرده پس ثبت هزینه حقوق به حقوق پرداختنی و حقوق پرداختنی به وجه نقد (یا مستقیما هزینه حقوق بدهکار و وجه نقد بستانکار میشود)
باقی رویداد ها نیز به همین شکل ثبت میشود.
عالی
سلام وقتتون بخیر
در قسمت اندوخته قانونی مبنای محاسبه اندوخته ها میزان سود خالص قبل از کسر ذخیره مالیات هست شما اشتباها” نوشتید بعد از کسر ذخیره مالیات مثل اینکه اشتباه تایپی شده ممنونم میشم اگر اصلاحش کنید با تشکر از شما.
سلام کاربر گرامی،
منظور از سود خالص، سودی ست که پس از کسر هزینههای عملیاتی، مالی و مالیاتی باقی میماند. بنابراین مبنای محاسبه اندوختهها، میزان سود خالص بعد از کسر ذخیره مالیات است.
به طور کلی ثبت های سود و زیانی و اندوخته پایان سال به صورت زیر است:
ثبت اول ذخیره مالیات عملکرد معادل 25% سود سال جاری
ثبت دوم انتقال سود و زیان جاری به انباشته
ثبت سوم کسر اندوخته قانونی
ثبت بعدی هم کسر سایر اندوخته ها و سود سهام پرداختنی
لطفا در موسسات تولیدی بستن حساب ها رو
راهنمایی بفرمایید
معذرت میخوام در موسسات بازرگانی هنگام بستن حساب موقت اگر از روش دایمی رفته باشیم نه ادواری نحوه بستن حسابهای موقت با فرض اینکه تخفیف نقدی فروش و خرید هم موجود باشد رو توضیح میدین؟اخه در روش دایمی نه ادواری ،حساب خرید کالا دیگر نداریم و موجودی کالا لحاظ میشه.اگه توضیح بدین ممنون میشم
به این دلیل که در سیستم دائمی هر رویداد در لحظه وقوع در حسابها منعکس میشود، این روش برای پایان دوره ثبتی ندارد. به عبارت دیگر، حسابهای موجودی کالا با هرگونه تغییر دارای گردش بوده، بنابراین در هر لحظه مبلغ و مقدار موجودیها مشخص است. تنها یک ثبت نهایی برای منتقل کردن حساب بهای تمام شده کالای فروش رفته به حساب خلاصه سود و زیان وجود دارد.
پیشنهاد میکنیم مطلب حسابداری موجودی مواد و کالا را مطالعه کنید.
درباره متن بالا مبنای محاسبه اندوختهها، میزان سود خالص ((( قبل ))) از کسر ذخیره مالیات است به نظرم درست است
بر اساس ماده ١۴٠ لایحه اصلاحی قانون تجارت “هیئت مدیره مکلف است هر سال یک بیستم از سود خالص شرکت را بعنوان اندوخته قانونی موضوع نماید. همین که اندوخته قانونی به یک دهم سرمایه شرکت رسید موضوع کردن آن اختیاری است و در صورتیکه سرمایه شرکت افزایش یابد کسر یک بیستم مذکور ادامه خواهد یافت تا وقتی که اندوخته قانونی بیک دهم سرمایه بالغ گردد.”
منظور از سود خالص، سودی ست که پس از کسر هزینههای عملیاتی، مالی و مالیاتی باقی میماند. بنابراین مبنای محاسبه اندوختهها، میزان سود خالص “بعد” از کسر ذخیره مالیات است.
سلام
پس با این حساب من اول اندوخته رو باید حساب کنم بعد مالیاتو ؟
در ثبتهای پایان سال ابتدا ثبت مالیات انجام شده و سپس ثبت اندوخته. در نظر داشته باشید مبنای محاسبه اندوختهها، میزان سود خالص بعد از کسر ذخیره مالیات است.
سلام
خیلی عالی توضیح دادید
ممنون
سلام دوست عزیز
متشکریم این باعث افتخار تیم پرشین حساب هست.
میتونین مطالب رو برای دوستان حسابدارتون هم ارسال کنین تا استفاده کنند.
دمت گرم. خیلی ساده و صریح و کاربردی توضیح دادی
خوشحالیم از اینکه آموزش های سایت پرشین حساب برای شما مفید واقع شده. میتونید مطالب رو برای دوستان حسابدارتون هم ارسال کنید تا استفاده کنند.
سلام ممنون از راهنمایتون سوال من در مورد بستن حسابداری بازرگانی در سیستم تکرو بود