منو
وجوهی است که شرکت برای انجام امور جاری و هزینه های روزمره در اختیار یکی از کارکنان مورد اعتماد خود قرار میدهد
ماهیت حساب تنخواه و همچنین ثبت حسابداری هزینه کرد تنخواه را در مطلب مطالعه نمایید
خیر تفاوت حساب تنخواه گردان و صندوق را در مطلب مطالعه نمایید
استفاده از تنخواه گردان حسابداری یکی از اقداماتی است که شرکتها در راستای کنترل هزینه‌های خود انجام می‌دهند. این مسئله به ویژه در شرکتهای بزرگ با هزینه‌های متعدد اعم جزئی و کلی از اهمیت زیادی برخوردار است. به طوری که بارها دیده شده واحدی که هزینه‌های بسیار بالا دارد و توانسته نظم مشخصی به آنها بدهد، عملکرد بهتری نسبت به واحدی که هزینه‌های پایین‌تری داشته ولی کنترل منظمی بر روی آنها نداشته است، خواهد داشت. در این آموزش رایگان حسابداری همراه ما باشید تا شما را با تنخواه گردان و انواع آن و ثبت حسابداری تنخواه گردان آشنا نماییم.
در پاسخ به سوالات تنخواه چیست؟، تنخواه گردان چیست؟ و یا تنخواه گردان حسابداری چیست؟ باید بگوییم، تنخواه یا تنخواه گردان حسابداری، وجوهی است که هر شرکت برای انجام امور جاری و هزینه‌های روزمره و یا جزئی شرکت در اختیار یکی از کارکنان مورد اعتماد خود قرار میدهد.
حساب تنخواه گردان، حسابی است که با هدف شفافیت مالی و مالیاتی هزینه‌کرد تنخواه و به درخواست شرکت افتتاح میشود. ماهیت حساب تنخواه گردان حسابداری همانند ماهیت صندوق شرکت، بدهکار بوده و جزء دارایی‌های شرکت محسوب میشود.
تنخواه دار شخصی است که مسئولیت مدیریت هزینه‌کرد تنخواه گردان و همچنین تهیه اسناد و مدارک برای کلیه هزینه‌های انجام شده را برعهده دارد. تنخواه دار توسط هیئت مدیره مجموعه تعیین میشود. از آنجا که مدیریت هزینه‌های تنخواه و عدم استفاده از آن جهت منافع شخصی از اهمیت زیادی برخوردار است، تنخواه دار موظف است اسناد و مدارک مربوط به کلیه هزینه‌های پرداختی را به واحد حسابداری مجموعه تحویل نماید، تا تراکنش‌های حساب تنخواه گردان مشمول مالیات تنخواه گردان نشود.
خوب است بدانید:
فردی که مسئولیت هزینه‌کرد تنخواه گردان حسابداری را بر عهده دارد، تنخواه دار نامیده میشود. بنابراین استفاده از واژه تنخواه گردان برای مسئول هزینه‌کرد تنخواه، نادرست است.
مبلغ تنخواه گردان در هر مجموعه، بر اساس آیین نامه داخلی (آیین نامه تنخواه گردان) شرکت تعیین میشود. تنخواه دار موظف است تنخواه را متناسب با مفاد دستورالعمل اجرای تنخواه گردان، که در هر شرکت به صورت مجزا تدوین میشود، مدیریت نماید.
از آنجا که حساب تنخواه بسیار مشابه حساب صندوق است، گاهی لزوم استفاده از حساب تنخواه گردان در نظر برخی حسابداران کم رنگ میشود. در ادامه به برخی از تفاوتهای حساب صندوق با حساب تنخواه گردان حسابداری که اهمیت استفاده از این حساب را آشکار می‌نماید، می‌پردازیم.
تنخواه گردان حسابداری به دو دسته کلی زیر تقسیم میشود:
در ادامه به معرفی تنخواه گردان ثابت و متغیر و بیان ثبت حسابداری تنخواه ثابت و متغیر می‌پردازیم.
در این روش مانده حساب تنخواه گردان تا انتهای دوره، بدون تغییر باقی می‌ماند و تنها مبلغ تنخواه تعیین شده را نمایش میدهد؛ مگر اینکه بر اساس تصمیمات جدید، نسبت به افزایش یا کاهش آن اقدام شود. در واقع کلیه رویدادهای مالی طی دوره در حسابهایی به طرفیت بانک (حساب مذکور بدهکار و بانک بستانکار) ثبت می‌شوند. در این حالت حساب تنخواه گردان در پایان دوره مالی تسویه میشود.
تصور کنید مبلغ تنخواه گردان حسابداری در یک شرکت معادل 50,000,000 ریال در تاریخ 1 دی ماه شارژ شود:
| تاریخ | شرح | بدهکار (ريال) | بستانکار (ريال) |
| 1 دی | تنخواه گردان حسابداری / بنام آقا یا خانم … | 50,000,000 | |
| بانک | 50,000,000 | ||
| شارژ حساب تنخواه گردان ثابت |
در صورتی که تنخواه دار تا تاریخ 15 دی ماه هزینه‌هایی معادل 38,000,000 ریال در طی دوره مالی هزینه نماید، ثبت حسابداری این هزینه‌ها به شرح زیر است:
| تاریخ | شرح | بدهکار (ريال) | بستانکار (ريال) |
| 15 دی | هزینه پذیرایی | 20,000,000 | |
| هزینه اداری | 8,000,000 | ||
| هزینه ایاب و ذهاب | 10,000,000 | ||
| بانک | 38,000,000 | ||
| بابت شناسایی هزینه از حساب تنخواه گردان ثابت |
در پایان دوره مالی، تنخواه دار موظف است برای آن بخش از تنخواه که هزینه شده است، اسناد و مدارک ارائه نموده و مانده را به حساب بانک شرکت بازگرداند.
در مثال قبل در صورتی که هزینه‌های انجام شده منتهی به پایان دوره مالی باشد، ثبت حسابداری تسویه تنخواه گردان حسابداری در پایان دوره مالی به صورت زیر است:
| شرح | بدهکار (ريال) | بستانکار (ريال) |
| هزینه‌ها | 38,000,000 | |
| بانک | 12,000,000 | |
| تنخواه گردان | 50,000,000 | |
| تسویه حساب تنخواه گردان ثابت در پایان دوره مالی |
نکته: با وجود اینکه تنخواه گردان یک حساب دائمی است، با توجه به حساسیت سازمان مالیاتی روی این حساب، باید در پایان دوره مالی مانده این حساب صفر شود. از این رو مانده این حساب در پایان دوره مالی به بانک شرکت برگردانده میشود.
در روش تنخواه گردانی به شیوه متغیر، هر گونه هزینه کرد از تنخواه، در حساب تنخواه گردان ثبت میشود. در واقع مانده حساب تنخواه گردان ثابت نیست و بر اساس هزینه‌های انجام شده متغیر است. به این ترتیب حساب تنخواه گردان گردش داشته و نشان دهنده مبالغ دریافتی و مخارج انجام شده خواهد بود.
تصور کنید مبلغ تنخواه گردان حسابداری در یک شرکت معادل 50,000,000 ریال در تاریخ 1 دی ماه شارژ شود:
| تاریخ | شرح | بدهکار (ريال) | بستانکار (ريال) |
| 1 دی | تنخواه گردان حسابداری / بنام آقا یا خانم … | 50,000,000 | |
| بانک | 50,000,000 | ||
| بابت شارژ حساب تنخواه گردان متغیر |
در صورتی که تنخواه دار تا تاریخ 15 دی ماه هزینه‌هایی معادل 38,000,000 ریال در طی دوره مالی هزینه نماید، ثبت حسابداری این هزینه‌ها به شرح زیر است:
| تاریخ | شرح | بدهکار (ريال) | بستانکار (ريال) |
| 15 دی | هزینه پذیرایی | 20,000,000 | |
| هزینه اداری | 8,000,000 | ||
| هزینه ایاب و ذهاب | 10,000,000 | ||
| تنخواه گردان حسابداری | 38,000,000 | ||
| بابت شناسایی هزینه از حساب تنخواه گردان متغیر |
سپس مجددا حساب تنخواه گردان معادل مبالغ کسر شده، شارژ میشود.
| تاریخ | شرح | بدهکار (ريال) | بستانکار (ريال) |
| 16 دی | تنخواه گردان حسابداری / بنام آقا یا خانم … | 38,000,000 | |
| بانک | 38,000,000 | ||
| شارژ مجدد حساب تنخواه گردان متغیر (ترمیم تنخواه) |
همان گونه که مشاهده می‌کنید، ثبت ایجاد تنخواه در هر دو روش یکسان است و فقط در ثبت مخارج انجام شده از محل تنخواه و تامین مجدد وجه آن در دو روش تفاوت وجود دارد.
در پایان دوره مالی، تنخواه دار موظف است مانده تنخواه نزد خود را صفر نماید. در مثال قبل در صورتی که هزینه‌های انجام شده منتهی به پایان دوره مالی باشد، ثبت حسابداری تسویه تنخواه گردان حسابداری در پایان دوره مالی به صورت زیر است:
| شرح | بدهکار (ريال) | بستانکار (ريال) |
| بانک | 12,000,000 | |
| تنخواه گردان | 12,000,000 | |
| بابت تسویه حساب تنخواه گردان متغیر در پایان دوره مالی |
از آنجا که روش تنخواه گردان متغیر، در هر لحظه مبلغ خروجی از سیستم بانکی برای هزینه‌های جاری انجام شده را نمایش میدهد و همچنین به دلیل مطابقت این روش با آیین نامه تحریر دفاتر قانونی، طریقه نوشتن تنخواه به روش متغیر برای توصیف وضعیت هزینه‌های یک شرکت، مناسبتر از روش تنخواه گردان ثابت است.
برای فرم تنخواه گردان حسابداری فرمت استانداردی وجود ندارد؛ در ادامه 2 نمونه فرم تنخواه را برای شما عزیزان نمایش می‌دهیم.
با کلیک روی دکمه زیر می‌توانید فرم تنخواه گردان pdf را دریافت نمایید.
حسابدار تنها در شرایطی اقدام به صدور سند حسابداری فاکتورهای هزینه انجام شده، می‌نماید که این هزینه‌ها دارای اسناد و مدارک قانونی باشند. این اسناد و مدارک ممکن است فاکتور رسمی هزینه‌کرد باشد و یا رسید تنخواه ایجاد شده توسط تنخواه دار. در ادامه به نکات مهمی که در مورد اسناد و مدارک تنخواه گردان حسابداری باید بدانید اشاره خواهیم نمود:
1- تمام فاکتورهای خرید و هزینه‌های انجام شده به تایید مقام ذیصلاح رسیده باشد و همچنین رسید انبار آن موجود باشد.
2- فاکتورهای هزینه به ترتیب تاریخ وقوع مرتب شده و مجموع آنها طی یک صورتحساب کلی، همراه با شرح خرید ارائه گردد. این صورتحساب کلی اصطلاحا «روکش تنخواه» یا «فرم خلاصه تنخواه» نامیده میشود؛ دقت کنید که تک تک فاکتورهای ارائه شده توسط تنخواه دار باید با اقلام اعلامی در روکش تنخواه کنترل شود.
نمونه روکش تنخواه به صورت زیر است:
3- در روند انجام هزینه‌ها، ممکن است هزینه‌هایی توسط شرکت تحمل شود که فاقد فاکتور باشند. به عنوان مثال هزینه ایاب و ذهاب، هزینه سوخت اتومبیل شرکت و … در این خصوص تنخواه دار موظف است از فرم هزینه‌های بدون فاکتور که قبلا توسط بخش حسابداری تهیه شده است، استفاده نماید. این فرم که رسید تنخواه نامیده میشود، حاوی اطلاعاتی نظیر مبالغ هزینه شده، محل انجام خرید، تاریخ هزینه و … است. همچنین رسید ناقص، پاره یا مخدوش نمی‌تواند به عنوان سند معتبر بایگانی شود.
نکته حائز اهمیت در خصوص هزینه‌های بدون فاکتور این است که بیشتر در معرض تقلب هستند؛ از این رو حسابدار موظف است با دریافت تاییدیه از مقام ذیصلاح و حتی الامکان موجود بودن رسید دریافت کننده وجه، کنترل‌های لازم را انجام دهد.
4- محاسبات فاکتورها، مجددا کنترل شده و از درستی آن اطمینان حاصل شود، در غیر این صورت فاکتور موردنظر به تنخواه گردان عودت داده میشود.
کلام آخر
تنخواه گردان حسابداری یکی از انواع حسابهای دائمی در بسیاری از شرکتها است که با هدف تامین هزینه‌های جاری و روزمره شرکت ایجاد میشود. از آنجا که تنخواه گردان حسابی است که دسترسی به آن ساده است، می‌تواند محل مناسبی برای سوءاستفاده باشد. از این رو ثبت دقیق رویدادهای مالی و کنترل همه جانبه این حساب از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. برای کسب آموزش تنخواه گردانی و کلیه آموزش‌های مربوط به مباحث مالی و مالیاتی استفاده از دوره آموزش حسابداری پرشین حساب را به شما دوستان عزیز توصیه می‌کنیم.
