درآمد اتفاقی چیست؟ آیا درآمد اتفاقی مشمول مالیات است؟

مالیات بر درآمد اتفاقی یکی از انواع مالیات است که به هدایا و درآمدهای اتفاقی اشخاص تعلق می‌گیرد. بله درست است هدیه، هبه، جایزه و هر گونه درآمدی (اعم از منقول و غیرمنقول) که بدین صورت حاصل شود، مشمول مالیات است. در این مطلب آموزش مالیات همراه ما بمانید تا شما را با مالیات بر درآمد اتفاقی و نحوه محاسبه این نوع مالیات آشنا نماییم.

همه اطلاعاتی که باید در مورد مالیات بر درآمد اتفاقی بدونی و کلی اطلاعات دیگه در مورد قوانین و تکنیکهای مالیاتی رو یک جا یاد بگیر. روی لینک زیر کلیک کن.

آموزش جامع مالیات

درآمد اتفاقی چیست؟

به استناد ماده 119 قانون مالیاتهای مستقیم، درآمد اتفاقی عبارت است از درآمد نقدی و یا غیر نقدی که اشخاص حقیقی و حقوقی به شکل بلا عوض و یا از طریق معاملات محاباتی و یا تحت عنوان جایزه یا هر عنوان دیگری از این قبیل به دست آورند.

بر این اساس می‌توان هبه را نیز اعم از اینکه به صورت معوض و یا غیرمعوض باشد، نوعی درآمد اتفاقی در نظر گرفت.

تعاریف مورد نیاز:

معامله محاباتی: ﻣﺤﺎﺑﺎﺕ ﺩﺭ ﻟﻐﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﯾﺎﺭﯼ ﻭ ﮐﻤﮏ ﻭ ﭼﯿﺰﯼ ﺭﺍ ﺗﺨﺼﯿﺺ ﺩﺍﺩﻥ است. در اینجا منظور از معاملات محاباتی معامله با ارزش غیرواقعی برای تسهیل شرایط مورد معامله است.

هبه: طبق قانون مدنی هبه عقدی است که طبق آن یک نفر مالی را به صورت مجانی به دیگری تملیک کند. هبه به دو نوع معوض و غیرمعوض تقسیم می‌شود.

منظور از مالیات بر درآمد اتفاقی چیست؟

بر اساس قوانین مالیاتی ایران، درآمد اتفاقی، مشمول پرداخت مالیات است. مالیات بر درآمد اتفاقی یکی از انواع مالیاتهای مستقیم است که در دسته مالیات بر درآمد قرار دارد.

این نوع از مالیات در زمانی که شخصی (اعم از حقیقی یا حقوقی) به صورت اتفاقی و به صورت بلاعوض از شخص دیگر هبه دریافت کند و یا از روش‌هایی نظیر دریافت هدیه، یا جایزه و یا از طریق معاملات محاباتی، درآمد نقدی یا غیرنقدی کسب نماید، محقق می‌شود.

نحوه تعیین درآمدهای مشمول مالیات بر درآمد اتفاقی

بر اساس ماده 120 ق.م.م، درآمد مشمول مالیات بر درآمد اتفاقی به شرح زیر تعیین می‌شود:

شرح درآمد اتفاقی	نحوه محاسبه درآمد مشمول مالیات اتفاقی
درآمد نقدی	100% درآمد نقدی
درآمد غیرنقدی به استثنای املاکی که در اجرای مفاد ماده 64 ق.م.م که برای آنها ارزش ‌معاملاتی تعیین شده است	به ‌بهای روز تحقق درآمد طبق مقررات این قانون تقویم می‌شود
املاکی که در اجرای مفاد ماده 64 ق.م.م که برای آنها ارزش ‌معاملاتی تعیین شده است	ارزش معاملاتی تعیین شده در اجرای مفاد ماده 64 ق.م.م
صلح معوض و هبه معوض به استثنای موارد مشمول ماده 63 ق.م.م	مابه‌التفاوت ارزش ‌عوضین بر اساس مقررات ماده 120 ق.م.م نسبت به طرف ‌معامله‌ای که از آن منتفع شده است

نکته:

بهای روز تحقق درآمد که در حسابداری با عنوان ارزش منصفانه شناخته می‌شود، بر اساس استاندارد شماره 42 از استانداردهای حسابداری ایران و به صورت تابعی از مبلغ خرید یا فروش دارایی در یک معامله نظام‌مند به دست می‌آید.

نحوه محاسبه مالیات بر درآمد اتفاقی

پس از تعیین درآمد مشمول مالیات اتفاقی، محاسبه مالیات بر این درآمد بر اساس نرخ ماده 131 ق.م.م انجام می‌شود. نکته‌ای که در ماده 119 ق.م.م باید به آن توجه شود، این است که قانون گذار، مالیات اتفاقی را برای درآمدهای اتفاقی اشخاص حقیقی و حقوقی بر اساس نرخ ماده 131 ق.م.م اعلام نموده است. در واقع نحوه محاسبه مالیات برای درآمدهای اتفاقی با محاسبه مالیات برای سایر درآمدهای اشخاص حقوقی متفاوت است.

نرخ مالیات بر درآمد اتفاقی

بر اساس ماده 119 ق.م.م، نرخ مالیات بر درآمد اتفاقی اشخاص حقوقی برابر با نرخ مالیات بر درآمد اتفاقی اشخاص حقیقی و معادل نرخ ماده 131 ق.م.م است.

در خصوص نرخ مالیات اتفاقی اشخاص حقوقی اختلافاتی مطرح شد؛ اما به استناد بخشنامه شماره 158/97/230 مورخ 1397/11/24 نرخ مالیات بر درآمد اتفاقی برای اشخاص حقوقی مطابق ماده 119 ق.م.م و به نرخ ماده 131 ق.م.م اعلام شد.

بر این اساس مالیات برای درآمدهای اتفاقی برای اشخاص حقیقی و حقوقی بر اساس نرخ زیر محاسبه و دریافت می‌شود:

میزان درآمد مشمول مالیات (ريال)	نرخ مالیات قابل پرداخت (سالیانه)
تا میزان 2،000،000،000	15%
نسبت به مازاد 2،000،000،000 تا 4،000،000،000	20%
نسبت به مازاد 4،000،000،000	25%

اظهارنامه مالیاتی درآمد اتفاقی

همانند هر درآمد دیگری، مودیان موظفند برای درآمدهای اتفاقی خود نیز اظهارنامه مالیاتی تکمیل و ارسال نمایند. اما زمان ارسال اظهارنامه مالیاتی بر اساس نقدی یا غیرنقدی بودن درآمد اتفاقی متفاوت است. بر این اساس

• درآمد اتفاقی به صورت کمک نقدی بلاعوض واگذار شود:

بر اساس ماده 123 ق.م.م در صورتی که منافع مالی به طور‌ دائم یا موقت‌ بلاعوض به کسی واگذار شود، انتقال‌ گیرنده مکلف است مالیات‌ منافع هر سال را در سال بعد پرداخت نماید. مهلت ارسال اظهارنامه مالیاتی درآمد اتفاقی در این حالت، مطابق ماده 126 ق.م.م، پایان اردیبهشت ماه سال بعد است.

• درآمد اتفاقی به صورت کمک غیرنقدی واگذار شود:

به استناد ماده 126 ق.م.م، صاحبان درآمد اتفاقی غیرنقدی مکلفند اظهارنامه مالیاتی خود را در مورد منافع اتفاقی مربوطه تا پایان ماه بعد از تاریخ تحصیل درآمد یا تعلق منافع به اداره مالیاتی مربوط تسلیم و مالیات متعلق را بپردازند.‌

! نکته: در صورتی که معامله در دفاتر اسناد رسمی انجام و مالیات وصول شده باشد، تکلیف تسلیم اظهارنامه ساقط می‌شود.

معافیتهای مالیاتی درآمد اتفاقی کدام است؟

در پرداخت مالیات بر درآمد اتفاقی، معافیتهایی نیز وجود دارد؛ این معافیتها در ماده 127 ق.م.م به شرح زیر عنوان شده‌اند:

• کمک‌های نقدی و غیرنقدی بلاعوض سازمان‌های خیریه یا عام‌المنفعه یا وزارتخانه‌ها یا موسسات دولتی و شرکت­های دولتی یا شهرداریها‌ یا نهادهای انقلاب اسلامی به اشخاص حقیقی غیر از مواردی که مشمول مالیات فصل حقوق است

• وجوه یا کمک‌های مالی اهدایی به خسارت دیدگان جنگ، زلزله، سیل، آتش‌سوزی و یا حوادث غیر مترقبه دیگر

• جوایزی که دولت برای تشویق صادرات و تولید و خرید محصولات کشاورزی پرداخت می‌نماید

• کمکهای بلاعوض دولتی به شرکتهای دانش بنیان و واحدهای فناور مستقر در مراکز رشد و پارکهای علم و فناوری با هدف توسعه فناوری

مثال مالیات بر درآمد اتفاقی 

برای درک بهتر مالیات بر درآمد اتفاقی به مثالهای زیر توجه نمایید: 

مثال نحوه محاسبه مالیات بر درآمد اتفاقی اشخاص حقیقی

فرض کنید که  پدری به فرزندش ملکی به صورت بلا عوض به ارزش معاملاتی 50,000,000,000 ریال و ارزش روز 60,000,000,000 ریال هدیه دهد. بر این اساس میزان مالیات بر درآمد اتفاقی برای فرزند به صورت زیر محاسبه می‌شود:

مالیات درآمد اتفاقی	محاسبات (ريال)
پله اول	300,000,000 = 15% × 2,000,000,000
پله دوم	400,000,000 = 20% × 2,000,000,000
پله سوم	250,000,000 = 25% × 1,000,000,000
مجموع مالیات قابل پرداخت	950,000,000 = 250,000,000 + 400,000,000 + 300,000,000

مثال برای نحوه محاسبه مالیات درآمد اتفاقی شرکت ها

فرض کنید شرکتی در سال گذشته به دلیل آتش سوزی در دفتر مرکزی شرکت از یکی از نهاد انقلاب اسلامی، یک واحد تجاری به ارزش 100,000,000,000 ریال به عنوان هدیه دریافت نموده است. همچنین مبلغ 30,000,000,000 ريال نیز از سوی یکی از شرکت‌های همکار به این شرکت هبه شد. در این صورت مالیات برای این درآمدهای اتفاقی به شرح زیر است:

در این مثال واحد تجاری دریافتی از سوی نهاد انقلاب اسلامی مشمول مالیات بر درآمد اتفاقی نیست. اما مالیات مبلغ دریافتی نقدی به شرح زیر محاسبه می‌شود:

مالیات درآمد اتفاقی	محاسبات (ريال)
پله اول	300,000,000 = 15% × 2,000,000,000
پله دوم	200,000,000 = 20% × 1,000,000,000
مجموع مالیات قابل پرداخت	500,000,000 = 200,000,000 + 300,000,000

در صورت بروز مشکل در پرداخت مالیات بر درآمد اتفاقی چه کنیم؟

در صورت بروز مشکل در مورد پرداخت مالیات بر درآمد و یا نداشتن اطلاعات کافی یا هر مشکل دیگری در پرداخت مالیات بر درآمد اتفاقی بهتر است از یک مشاوره مالیاتی خبره و حرفه‌ای کمک بگیریم. همچنین برای یادگیری هر چه بهتر مباحث مالیاتی، قطعا آموزش مالیات مناسبترین راهکار ممکن است.