با ثبت اظهارنامه مالیات بر ارث کمتر مالیات بدهید + راهنمای تصویری

تکمیل اظهارنامه مالیات بر ارث با هدف تملک اموال و دارایی‌های متوفی در کوتاه‌ترین زمان پس از فوت، یکی از دغدغه‌های بسیاری از خانواده‌های متوفیان است؛ زیرا در برخی موارد این اموال به منظور ادای بدهی‌ها، انجام تکالیف شرعی و مراسمات متوفی مورد نیاز هستند. از آنجا که دخل و تصرف در اموال متوفی و نقل و انتقال املاک و دارایی‌های متوفی، تنها پس از تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث امکان پذیر است، در این مطلب آموزش مالیات قصد داریم شما را با اظهارنامه مالیاتی ارث، مهلت ارسال آن و جرایم عدم تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث آشنا نماییم. همراه ما بمانید.

اظهارنامه مالیات بر ارث چیست؟

اظهارنامه مالیات بر ارث فرمی است که پس از فوت متوفی بر اساس اموال، دارایی‌ها، مطالبات، بدهی‌ها و دیون مشمول مالیات او تنظیم و به سازمان مالیاتی ارسال می‌شود.

بر اساس ماده 17 قانون مالیاتهای مستقیم، بخشی از اموال و دارایی‌هایی که در نتیجه فوت شخص اعم از فوت واقعی یا فرضی انتقال می‌یابد، مشمول پرداخت مالیات بر ارث است. برای تملک این اموال و دارایی‌ها، وراث موظف به تنظیم و ارائه اظهارنامه مالیات بر ارث هستند.

چه کسی مسئول تنظیم اظهارنامه مالیات بر ارث است؟

مطابق ماده 26 ق.م.م، وراث متوفی (همگی و یا یکی از آنها) یا ولی یا امین یا قیم یا نماینده قانونی آنها، موظف هستند لیستی از کلیه اقلام ماترک متوفی اعم از اموال و دارایی‌ها، مطالبات و بدهی‌ها و دیون (به غیر از امول معاف از مالیات بر ارث موضوع ماده 24 ق.م.م) تهیه نموده و طبق فرم نمونه مخصوصی که توسط سازمان مالیاتی ارائه شده، به سازمان گزارش نمایند.

مراحل تکمیل اظهارنامه مالیات بر ارث

سازمان مالیاتی در سال‌های اخیر با هدف تسهیل امور مودیان اقدام به راه‌اندازی سامانه‌های الکترونیکی جهت انجام تکالیف مالیاتی نظیر ثبت و ارسال اظهارنامه‌های مالیاتی نموده است. از این رو تکمیل و ارسال اظهارنامه مالیاتی ارث نیز به صورت غیرحضوری انجام می‌شود. به این ترتیب مراحل تکمیل و ارسال اظهارنامه مالیات بر ارث 1402 به شرح زیر است:

1- تهیه اسناد و مدارک لازم برای تکمیل اظهارنامه مالیاتی ارث

2- ورود به سامانه مالیات بر ارث از طریق یکی از دو مسیر زیر:

• مسیر اول: مراجعه به سامانه اظهارنامه مالیاتی ارث به آدرس ersportal.tax.gov.ir
• مسیر دوم: مراجعه به سامانه مای‌تکس، در منوی “داشبورد مالیاتی” انتخاب گزینه “اظهارنامه‌ها” و سپس انتخاب گزینه “ارث” و سپس انتخاب گزینه “ورود به پرتال ارث”

! نکته: در صورتی که قبلا در درگاه ملی خدمات مالیاتی (مایتکس) به آدرس my.tax.gov.ir ثبت نام نکرده‌اید، ابتدا باید نسبت به ثبت نام در این سامانه و دریافت نام کاربری و رمز عبور اقدام نمایید.

3- تکمیل فرم شماره 26 و یا فرم شماره 34 متناسب با نوع درخواست وراث

4- ایجاد فرم اظهارنامه مالیات بر ارث جدید با کلیک بر روی علامت “+” و تکمیل اطلاعات جداول مربوط به اظهارنامه

5- تایید نهایی اظهارنامه پس از تکمیل کلیه جداول و اطمینان از درستی آنها

6- دریافت پیامک کد رهگیری سیستمی

7- مراجعه به اداره مالیاتی مربوطه همراه با اصل مدارک و کد رهگیری سیستمی دریافتی از طریق پیامک

چه زمانی فرم شماره 26 و چه زمانی فرم شماره 34 را تکمیل کنیم؟

بر اساس اعلام سازمان مالیاتی نحوه تکمیل فرم مالیات بر ارث به شرح زیر است:

• در صورتی که از تاریخ فوت یک سال یا کمتر گذشته باشد، وراث برای درخواست کسر دیون و هزینه‌ها از ماترک متوفی موظفند فرم شماره 26 و فرم شماره 34 (هر دو فرم) را تکمیل و ارسال نمایند
• در صورتی که از زمان فوت متوفی بیش از یک سال سپری شده باشد و یا در صورتی که وراث درخواست صدور گواهی پرداخت مالیات بر ارث را برای بخشی از ماترک متوفی داشته باشند، وراث موظفند فرم شماره 34 را تکمیل نمایند

به بیان دیگر، تفاوت فرم 26 و 34 مالیات بر ارث، در زمان تکمیل اظهارنامه مالیاتی و اقلام مذکور در اظهارنامه است.

نکات مهم در زمان تکمیل اظهارنامه مالیات ارث

1- پس از تکمیل هر جدول بر روی عبارت “ثبت و ادامه” کلیک نمایید تا به جداول بعدی دسترسی پیدا کنید.

2- ثبت اطلاعاتی که با علامت * مشخص شده‌اند، الزامی است.

3- با درج کد ملی و تاریخ تولد متوفی، سایر اطلاعات هویتی او به صورت غیرقابل ویرایش نمایش داده می‌شود.

4- برای هر یک از انواع ماترک متوفی (اعم از سپرده‌های بانکی، سهام وسایل نقلیه و سایر موارد) تکمیل یک فیلد ضروری است.

5- جدول مربوط به “دیون/هزینه” تنها در فرم 26 قابل دسترسی است.

6- پس از ثبت نهایی اظهارنامه و دریافت کد رهگیری سیستمی، امکان حذف یا ویرایش اظهارنامه وجود ندارد.

در ادامه نمونه پر شده فرم مالیات بر ارث در حالتی که از زمان فوت متوفی کمتر از یک سال گذشته است، (فرم شماره 26) را مشاهده می‌کنید.

کدام دارایی ها مشمول پرداخت مالیات بر ارث نیستند؟

بر اساس ماده 24 ق.م.م، اموال زیر از پرداخت مالیات بر ارث معاف هستند. از مهم‌ترین موارد معافیت پرداخت مالیات بر ارث عبارتند از:

• اثاث منزل محل سکونت متوفی
• دارایی شهیدان انقلاب در صورتی که دارای وراث طبقه اول و دوم باشد
• مبالغ مرخصی استحقاقی که مورد استفاده قرار نگرفته باشد
• وجوه مرتبط با ضرر و زیان اخراج
• وجوه پرداختی بابت بیمه‌های اجتماعی و همچنین وجوه پرداختی توسط موسسات بیمه یا بیمه‌گذار و یا کارفرما مانند انواع بیمه‌های عمر و زندگی، خسارت فوت و دیه
• مبالغ بازنشستگی و وظیفه و پس انداز خدمت و مزایای پایان خدمت
• بازخرید خدمت
• بخشی از اموال متوفی که طبق قانون سلب مالکیت شده و یا مالکیت آن بلاعوض در اختیار شخص دیگری قرار گرفته باشد
• اموال مورد وقف
• حبس و نذر برای سازمان‌ها، نهادها و دستگاه‌های دولتی

مهلت ارسال اظهارنامه مالیات بر ارث

بر اساس قانون مالیاتهای مستقیم (ماده 26)، تهیه کنندگان اظهارنامه مالیات ارث (اعم از وراث متوفی و یا ولی یا امین یا قیم یا نماینده قانونی آنها) مکلفند ظرف حداکثر یک سال از تاریخ فوت، اطلاعات مربوط به ماترک متوفی را با تعیین ارزش روز زمان فوت و تصریح مطالبات و بدهی‌ها به سازمان مالیاتی ارائه نمایند. در این صورت هزینه کفن و دفن، دیون و واجبات مالی و عبادی متوفی، از ماترک متوفی (اموال مشمول مالیات بر ارث مطابق ماده 17 ق.م.م) قابل کسر خواهد بود.

اما وراث متوفی پس از یک سال نیز می‌توانند نسبت به تهیه و تنظیم اظهارنامه مالیاتی ارث اقدام نمایند؛ با این تفاوت که برخی هزینه‌ها قابل کسر از اموال مشمول مالیات متوفی نخواهد شد.

تسهیلات وراث در صورت ارائه اظهارنامه در مهلت مقرر

در صورتی که وراث ظرف مدت حداکثر یک سال از فوت متوفی (بر اساس فرم 26) اقدام به ارائه اظهارنامه مالیات بر ارث نمایند، مشمول استفاده از تسهیلات زیر خواهند بود:

• محاسبه مالیات بر ارث با تعیین ارزش روز ماترک متوفی در زمان فوت
• امکان کسر هزینه‌های کفن و دفن و همچنین دیون و بدهی‌های مستند متوفی، از ماترک قبل از پرداخت مالیات

مدارک مورد نیاز جهت ثبت اظهارنامه مالیات بر ارث

قبل از اقدام برای تهیه و تنظیم اظهارنامه باید مدارک لازم برای مالیات بر ارث را به شرح زیر تهیه نموده در دسترس داشته باشید:

• مدارک هویتی متوفی و تسلیم کننده اظهارنامه نظیر شناسنامه و کارت ملی
• گواهی فوت از مراجع ذی‌ربط
• گواهی انحصار وراثت
• اسناد و مدارک قانونی مربوط به بدهی و مطالبات متوفی
• اسناد و مدارک قانونی مربوط به کلیه اوراقی که اثبات کننده حق مالکیت متوفی نسبت به اموال و حقوق مالی است؛ نظیر اسناد مالکیت املاک و یا سپرده‌های بانکی
• آخرین وصیت نامه متوفی
• وکالتنامه یا قیم نامه مربوط به تسلیم کننده اظهارنامه (در صورتی که تسلیم کننده وکیل، قیم یا ولی وراث باشد)

جرایم عدم تسلیم اظهارنامه ارث و یا عدم پرداخت مالیات بر ارث

جرایم عدم تسلیم مالیات بر ارث بر اساس زمان فوت متوفیان به دو دسته تقسیم می‌شود:

• متوفیانی که قبل از سال 1395 فوت کرده‌اند
• متوفیانی که از ابتدای سال 1395 به بعد فوت کرده‌اند

جرایم عدم تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث برای متوفیان قبل از سال 1395

در صورتی که متوفی قبل از سال 1395 فوت نموده باشد وراث باید ظرف 6 ماه از تاریخ فوت نسبت به تکمیل اظهارنامه و پرداخت مالیات بر ارث او اقدام می‌نمودند. در صورتی که تکمیل و ارسال اظهارنامه مالیات بر ارث پس از مدت یاد شده انجام شود، مشمول جرایم زیر می‌شوند:

• جریمه‌ای معادل 10% مالیات متعلق به دلیل عدم ارائه اظهارنامه
• به ازای هر ماه تاخیر در پرداخت مالیات جریمه‌ای معادل 2.5% مالیات متعلقه

جرایم عدم تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث برای متوفیان ابتدای سال 1395 به بعد

در قانون جدید مالیات بر ارث، اگر وراث در مهلت مقرر اظهارنامه مالیات بر ارث را به سازمان امور مالیاتی تسلیم ننمایند، به صورت رسمی جریمه‌ای شامل حال ایشان نمی‌شود. تنها از برخی امتیازات به شرح زیر محروم می‌شوند:

• عدم امکان تملک و نقل و انتقال ماترک متوفی (در صورت عدم تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث)
• دریافت مالیات از کلیه ماترک متوفی (هزینه‌های کفن و دفن و بدهی‌های متوفی قبل از محاسبه مالیات از ماترک او کسر نمی‌شود)
• تعیین ارزش دارایی‌های متوفی بر اساس ارزش روز انتقال اموال

دانلود راهنمای تصویری ارسال اظهارنامه مالیات ارث

در ادامه می‌توانید راهنمای تکمیل فرم اظهارنامه مالیات بر ارث را به صورت PDF دانلود نمایید.

کلام آخر

ارائه اظهارنامه مالیات بر ارث و پرداخت مالیات مربوطه شرط اصلی تملک و نقل و انتقال ماترک متوفی توسط وراث است. در صورتی که وراث حداکثر تا یک سال پس از فوت متوفی اقدام به ارائه اظهارنامه مالیاتی نمایند، می‌توانند از برخی معافیتها و تسهیلات نظیر کسر بدهی‌ها و دیون و همچنین هزینه‌های کفن و دفن متوفی از ماترک وی استفاده نمایند. اما از آنجا که در ابتدای وفات عزیزان، حال روحی وراث چندان مساعد نیست، توصیه می‌شود از مشاوره مالیاتی افراد متخصص استفاده نمایند. بدین ترتیب می‌توانند با انجام اقداماتی نسبت به کاهش مالیات بر ارث متوفی و بهره‌مندی صد در صدی از معافیتهای مالیاتی اقدام نمایند.