مرخصی استعلاجی چیست؟
مرخصی استعلاجی در زمان بیماری گرفته میشود تا در طول مدت آن، شخص بیمار نیرو و توان خود را مجددا بازیابد.
آیا ایام استفاده از مرخصی استعلاجی جزو سابقه کار به حساب میآید؟
طبق ماده ۷۴ قانون کار مدت مرخصی استعلاجی، با تایید سازمان تامین اجتماعی، جزو سوابق کار و بازنشستگی کارگران برشمرده میشود.
زمان استفاده از مرخصی استعلاجی چقدر است؟
در صورت تایید پزشک معتمد و شورای عالی پزشکی، بیمار میتواند تا سقف یک سال از مرخصی استعلاجی استفاده نماید.
مرخصی استعلاجی یکی از انواع مرخصی تعریف شده در قانون کار است اما اینکه مفهوم و انواع مرخصی استعلاجی چیست؟ شرایط استفاده از این نوع مرخصی چگونه است؟ اگر از مرخصی استعلاجی استفاده نمایید حقوق و بیمه در این مدت چه میشود؟ و… اطلاع دقیقی نداشته باشید. مرخصی استعلاجی برای ایام بیماری کارگران در نظر گرفته شده است تا با خیالی آسوده دوران بیماری را سپری کنند و مجددا به کار خود بازگردند. در این سری از مقالات آموزش رایگان حسابداری در مورد مفهوم مرخصی استعلاجی و شرایط و قوانین وضع شده در این خصوص بیشتر صحبت میکنیم. با ما همراه باشید.
تعریف مرخصی استعلاجی و انواع آن
مرخصی استعلاجی یعنی مرخصی که در زمان بیماری گرفته میشود تا در طول مدت آن، شخص بیمار نیرو و توان خود را که در اثر بیماری از بین رفته است را مجددا بازیابد. این نوع مرخصی با مرخصی استحقاقی و مرخصی بدون حقوق تفاوت دارد.
سوالی که به کرات پرسیده میشود این است که مرخصی استعلاجی چند روز است، در مقررات قانون کار محدودیتی برای گرفتن مرخصی استعلاجی کارگران مشمول قانون کار در نظر گرفته نشده است و به هر میزان که پزشک معالج تجویز کرده باشد میتوان از مرخصی استفاده کرد. ولیکن این نوع مرخصیها اعم از اینکه کوتاه مدت یا طولانی مدت باشند تابع ضوابط و مقررات قانون تامین اجتماعی است. به بیان دیگر برای مدت پرداخت غرامت دستمزد ایام بیماری، محدودیت زمانی و تعداد دفعات وجود ندارد و تا زمانیکه بیمه شده بر حسب تشخیص سازمان تامین اجتماعی قادر به کار نباشد و به موجب قوانین این سازمان، از کارافتاده هم نباشد، پرداخت غرامت دستمزد ادامه پیدا کرده و مدت آن جزو سابقه و مبلغ آن نیز جزو پرداخت حق بیمه به حساب میآید.
انواع مرخصی استعلاجی
مرخصی استعلاجی بیمه تامین اجتماعی با توجه به مدت زمان استفاده از مرخصی به دو قسمت تقسیم میشود:
مرخصی استعلاجی تا سقف سه روز
ایام مرخصی استعلاجی تا سقف سه روز، توسط تامین اجتماعی پرداخت نمیشود. و در طول سال کارگران فقط یکبار میتوانند از مرخصی استعلاجی 3 روزه که حقوق آن توسط کارفرما پرداخت میشود استفاده کنند.
فرض کنید شخصی در سال 1400 مرخصی استعلاجی 3 روزه بگیرد و حقوق و مزایا و بیمه توسط کارفرما پرداخت شود. در صورتی که تا پایان سال 1400 مجدد به مرخصی استعلاجی 3 روزه نیاز داشت دیگر مشمول استعلاجی نخواهد بود و باید از مرخصی استحقاقی یا بدون حقوق استفاده کند.
مرخصی استعلاجی کارگران بیش از سه روز
مرخصی استعلاجی بیش از 3 روز با رعایت شرایط، توسط سازمان تامین اجتماعی پرداخت میشود.
شرایط استفاده از مرخصی استعلاجی
بر اساس قانون کار، مرخصی استعلاجی یکی از موارد تعلیق قراداد کار به حساب میآید. به همین علت، در صورت استفاده مشمولان قانون کار از مرخصی، قرارداد کار آنان به قوت خود باقی خواهد ماند و کارگر میتواند پس از اتمام مرخصی، به کار سابق خود بازگردد.
مطابق با ماده ۷۴ قانون کار مدت مرخصی مزبور، با تایید سازمان تامین اجتماعی، جزو سوابق کار و بازنشستگی کارگران برشمرده میشود.
توصیه میشود بخوانید: شرایط بازنشستگی چیست؟
زمان استفاده از مرخصی استعلاجی
در قانون کار محدودیتی برای گرفتن مرخصی استعلاجی کارگران در نظر گرفته نشده است و به هر میزان که پزشک معالج تجویز کرده باشد، میتوان از مرخصی استعلاجی استفاده کرد. سقف تعیین شده برای مرخصی استعلاجی چهار ماه است، ولی اگر پزشک معتمد و شورای عالی پزشکی تایید کنند و مرخصی به یک سال برسد، بیماری صعب العلاج تشخیص داده شده و کارگر بازنشسته میشود.
مراجع تعیین کننده مرخصی استعلاجی
♦️ طبق قانون کار، اگر زمان مرخصی استعلاجی از 7 روز کمتر باشد، یا در طول سال فقط 15 روز باشد، گواهی پزشک معالج کافی است.
♦️ اگر ایام مرخصی استعلاجی بین 15 تا 60 روز باشد، برای تایید از سمت سازمان تامین اجتماعی، باید از پزشک معتمد سازمان گواهی دریافت شود.
♦️ اگر بیمار به بیش از 60 روز نیاز به مرخصی استعلاجی داشته باشد، کمیسیون پزشکی تامین اجتماعی باید نظر پزشک معالج در خصوص مدت استراحت را تایید کند.
شرایط دریافت مرخصی استعلاجی
بیشتر افراد مشغول به کار علاقهمند به این موضوع هستند بدانند شرایط استفاده از مرخصی استعلاجی چیست؟ در زیر شرایط استفاده از مرخصی استعلاجی توضیح داده شده است:
♦️ فرد به دلیل ایجاد حادثه در محیط کار و یا بیماری شغلی توانایی ادامه کار را نداشته باشد.
♦️ فرد به دلیل بیماری عادی در بیمارستان بستری شده باشد.
♦️ فرد به دلیل ابتلا به بیماری ابتدا سرپایی درمان شود و بعد بستری شود.
♦️ بیماری فرد در ادامه بیماری قبلی او باشد.
♦️ افرادی که جزو جانبازان انقلاب اسلامی هستند و بدون اینکه بستری شوند، به دلیل بیماری عادی قادر به ادامه کار نباشند.
مدارک لازم برای دریافت مرخصی استعلاجی
مدارک لازم برای دریافت دستمزد از سازمان تامین اجتماعی عبارتند از:
♦️ اصل گواهی استراحت پزشکی که پزشک معالج صادر نموده است.
♦️ برگ تایید گواهی استراحت پزشکی که توسط پزشک سازمان تامین اجتماعی صادر شده است.
♦️ استعلام وضعیت یا فرم تکمیل شده معرفی به کار توسط کارفرما
در گواهی پزشکی باید اطلاعات زیر مندرج باشد:
♦️ مدت استراحت پزشکی تجویز شده شامل (طول مدت بیماری ، نوع بستری یا درمان سرپایی)
♦️ مهر و امضای پزشک معالج
♦️ مرتبط بودن نوع بیماری با تخصص پزشک معالج
پیشنهاد میشود بخوانید: مرخصی زایمان
نحوه محاسبه مرخصی استعلاجی در قانون کار
بر اساس قانون کار مبلغ مرخصی استعلاجی کمتر از سه روز توسط کارفرما و مبلغ بیشتر از سه روز توسط سازمان تامین اجتماعی پرداخت میگردد. همچنین مبلغ پرداختی توسط سازمان تامین اجتماعی برای افراد مختلف، متفاوت است.
حقوق و مزایا در ایام مرخصی استعلاجی
طبق ماده 62 قانون تامین اجتماعی، حقوق و مزایای زمان آن به صورت زیر است:
♦️ بیمه شده ای که دارای همسر یا فرزند پا پدر و مادر تحت تکفل باشد، به میزان سه چهارم آخرین مزد یا حقوق روزانه
♦️ بیمه شده ای که همسر یا فرزند یا پدر و مادر تحت تکفل نداشته باشد، به میزان دو سوم آخرین مزد یا حقوق روزانه
♦️ بیمه شدهای که فرد تحت تکفل ندارد، در صورت بستری شدن با هزینه سازمان تامین خدمات درمانی ، معادل یک دوم آخرین مزد یا حقوق روزانه دریافت خواهد کرد.
حسابدارها ببینند: آموزش حسابداری حقوق و دستمزد
تفاوت مرخصی استعلاجی با مرخصی استحقاقی
♦️ مرخصی استحقاقی، یک نوع از مرخصی هست که با توجه به کارکرد کارمند و کارگر طی ماه به آنها تعلق میگیرد. ولی مرخصی استعلاجی زمان بیماری به فرد بیمه شده تعلق میگیرد.
♦️ اگر کارگر یا کارمند به مدت یک ماه در محل کار حضور داشته باشد، استحقاق دارد به مدت 2.5 روز در ماه به مرخصی برود، ولی مدت زمان مرخصی استعلاجی زمان مشخصی ندارد و برای هر چند مدت که فرد بیمار شده و یا بیماری اش ادامه دارد با تایید پزشک معالج و شورای پزشکی قابل استفاده است.
♦️ در زمان مرخصی استحقاقی، کارفرما وظیفه پرداخت حقوق و مزایا، بیمه و سنوات کارمند و کارگر را دارد. ولی در مرخصی استعلاجی تنها برای مدت سه روز یا کمتر، کارفرما وظیفه پرداخت حق و حقوق فرد بیمار را دارد؛ اگر بیشتر از سه روز باشد، پرداخت حق بیمه و غرامت دستمزد بر عهده سازمان تامین اجتماعی است.
♦️ طبق قانون اداره کار، هر فرد که در انتهای سال 9 روز یا بیشتر مرخصی استحقاقی داشته باشد، امکان بازخرید کل مرخصی استفاده نشده خود را دارد و در صورت تمایل میتواند 9 روز از مرخصی خود را به سال بعد انتقال دهد و بقیه مرخصی خود را بازخرید کند. ولی استعلاجی، برای مدت زمانی است که فرد بیمار بوده و امکان انتقال آن به دوره بعد وجود ندارد.
توصیه میشود بخوانید: نحوه دریافت ردیف پیمان و کد پیمانکاری بیمه
مرخصی استعلاجی کارمندان دولت
کارمندان دولت در ایام بیماری میتوانند از مرخصی استعلاجی استفاده کنند. تبصره 2 ماده 84 قانون مدیریت خدمات کشوری در خصوص این مرخصی چنین بیان کرده است:
“کارمندان دستگاه های اجرایی، طبق گواهی پزشک معتمد، حداکثر از چهار ماه مرخصی استعلاجی در سال استفاده خواهند نمود. کارمندان دولت، برای بیماریهای صعب العلاج، به تشخیص وزارت بهداشت این محدودیت زمانی را نخواهد داشت.”
استنادهای قانونی مرخصی استعلاجی کارگران
قوانین و مقررات مربوط در قانون کار و قانون تامین اجتماعی در این خصوص عبارتند از:
مرخصی استعلاجی در قانون تامین اجتماعی
طبق ماده 59 قانون تامین اجتماعی، افراد بیمه شده که تحت معالجه و یا درمان توانبخشی هستند، در صورت تایید سازمان تامین مبنی بر اینکه فرد قادر به انجام کار نیست، با شرط عدم اشتغال به کار و دریافت مزد یا حقوق استحقاق با شرایط زیر میتواند غرامت ایام بیماری را دریافت کند:
♦️ بیمه شده بر اثر حوادث ناشی از کار و غیر ناشی از کار یا بیماریهای حرفه ای تحت درمان باشد.
♦️ در صورتی که بیمه شده به دلیل بیماری و طبق گواهی پزشک احتیاج به استراحت مطلق یا بستری شدن داشته باشد و در تاریخ اعلام بیماری مشغول به کار بوده و یا در مرخصی استحقاقی باشد.
طبق ماده 62 قانون بیمه تامین اجتماعی مدت پرداخت غرامت دستمزد ایام بیماری و میزان آن عبارت است از:
♦️ غرامت دستمزد از اولین روزی که بیمه شده بر اثر حادثه یا بیماری حرفهای و مطابق تشخیص سازمان تأمین خدمات درمانی قادر به کار نیست پرداخت خواهد شد. در مواردی که عدم اشتغال به کار و معالجه به دلیل بیماری باشد و بیمار در بیمارستان بستری نشود غرامت دستمزد از روز چهارم توسط سازمان تامین اجتماعی پرداخت شده و حق بیمه کارگر نیز واریز میشود.
♦️ پرداخت غرامت دستمزد تا زمانی که بیمه شده به تشخیص سازمان تأمین خدمات درمانی قادر به کار نبوده و به موجب مقررات این قانون از کارافتاده شناخته نشده باشد ادامه خواهد یافت.
♦️ هرگاه سازمان تأمین خدمات درمانی بیمه شدهای را برای معالجه به شهرستان دیگری اعزام کند و درمان او را به شکل سرپایی انجام دهد، علاوه بر غرامت دستمزد متعلق معادل صد درصد غرامت دستمزد روزانه هم بابت هزینه هر روز اقامت او پرداخت خواهد شد.
♦️ در صورتی که به تشخیص پزشک معالج مادامی که بیمار احتیاج به همراه داشته باشد علاوه بر مخارج مسافرت معادل پنجاه درصد حقوق یا دستمزد بیمه شده نیز به همراه بیمار از طرف سازمان پرداخت خواهد شد.
🔻نکات
1- در طول هر سال کارگران فقط یکبار امکان استفاده از سه روز مرخصی استعلاجی که کارفرما حقوق آن را پرداخت میکند را دارند.
2- پرداخت غرامت دستمزد ایام بیماری، خدمتی است که سازمان تامین اجتماعی در مقابل دریافت حق بیمه، به شما ارائه داده مینماید.
سوالات متداول در مورد مرخصی استعلاجی → کلیک کنید
1) آیا به ایام مرخصی استعلاجی عیدی و پاداش تعلق میگیرد؟
طبق ماده ۷۴ قانون کار مدت مرخصی استعلاجی که مورد تایید سازمان تامین اجتماعی است جزو سوابق کار کارگران به حساب میآید، لذا روزهای مذکور مشمول پرداخت مزایایی از جمله حق اولاد، بن، سنوات خدمت، مرخصی استحقاقی است که توسط کارفرما انجام میشود همچنین محاسبه عیدی در مرخصی استعلاجی توسط کارفرما انجام و پرداخت میشود.
2) آیا مرخصی استعلاجی نیاز به کمسیون دارد؟
در صورتی که فرد بیمه شده به استراحت بیشتر از 60 روز نیاز داشت، باید کمیسیون پزشکی ضرورت استراحت وی را مورد تایید قرار دهد.
3) در کدام موارد کمک هزینه بیماری پرداخت نمی شود؟
بیمه شده از کار افتاده کلی باشد. در ایام بیماری حقوق یا مزد خود را از کارفرما دریافت کرده باشد. برای استراحتهایی که به دلیل انجام جراحی های زیبایی تجویز میشود.
4) نحوه ثبت مرخصی استعلاجی در لیست بیمه چگونه است؟
در صورتیکه مرخصی استعلاجی فرد؛ کمتر از سه روز یا سه روز باشد؛ کارکرد ماه فرد به صورت کامل ثبت میشود و روزهای استعلاجی در قسمت استعلاجی ثبت میشود. اگر بیش تر از سه روز باشد؛ روزهایی که در ماه مشغول بوده در لیست کارکرد ماه و روزهایی که به مرخصی استعلاجی رفته در قسمت مرخصی استعلاجی ثبت میشود.
5) زمان واریز حقوق استعلاجی تامین اجتماعی چه موقع است؟
قبل از ارسال لیست بیمه؛ کارفرما یا شخص بیمه شده باید مدارک پزشکی جهت دریافت بیمه استعلاجی را به شعبه مورد نظر ارایه داده باشد. در شعبه های مختلف یک روز خاص در ماه عملیات واریز انجام میشود. زمانی که لیست بیمه توسط کارفرما برای اداره بیمه ارسال میشود؛ ده تا پانزده روز بعد توسط مسئول مرتبط مورد بررسی قرار میگیرد؛ بعد از آن قسمت حسابداری اطلاعات مورد نظر را بررسی کرده و سند مربوطه را ثبت میکند در نهایت عملیات واریز به حساب فرد انجام میشود. معمولا حدود یک الی دو ماه بعد از ارسال لیست بیمه تامین اجتماعی و طی مراحل اداری و تشکیل پرونده فرد بیمار، حقوق مرخصی استعلاجی به حساب فرد واریز میشود.
6) چند بار در سال میتوان از مرخصی استعلاجی استفاده کرد؟
برای مدت پرداخت غرامت دستمزد ایام بیماری، محدودیت زمانی و تعداد دفعات وجود ندارد و تا زمانی که بیمه شده بر حسب تشخیص سازمان تامین اجتماعی قادر به کار نباشد و به موجب قوانین این سازمان، از کارافتاده هم شناخته نشده باشد، پرداخت غرامت دستمزد ادامه پیدا کرده و مدت آن جزو سابقه و مبلغ آن نیز جزو پرداخت حق بیمه به حساب میآید.
کلام آخر
مرخصی استعلاجی از انواع مرخصیهای قانونی است که برای ایام بیماری کارگران و کارمندان در نظر گرفته شده است ما به شرایط استفاده از مرخصی استعلاجی، استنادهای قانونی مرخصی استعلاجی، نحوه محاسبه مرخصی استعلاجی، تفاوت مرخصی استعلاجی و استحقاقی و مرخصی استعلاجی کارمندان دولت اشاره کردیم. حال شما به عنوان یک حسابدار اگر بخواهید در زمینه قوانین وضع شده قانون کار و سازمان تامین اجتماعی که امروزه بسیار مورد نیاز است، تبحر لازم را کسب بنمایید و بتوانید از حق و حقوق کارگران دفاع کنید باید قوانین کار و رفاه اجتماعی را کامل و درست فرا گرفته باشید.