منو
فایل صوتی مقاله
مجازاتهایی که در صورت انجام جرم های مالیاتی بر عهده متخلفین قرار میگیرد.
به کلیه کسانی که مسئولیت انجام تکالیف مالیاتی، وصول و یا پرداخت مالیات را برعهده دارند.
مجازاتهای قانونی بر اساس میزان تخلف انجام شده به موارد زیر تقسیم میشود: 1- جرایم نقدی 2- جرایم اعتباری 3- جرایم تعزیری درجه 6
علیرغم وضع قوانین محکم مالیاتی، همچنان تخلفاتی در زمینه عدم انجام تکالیف مالیاتی و عدم پرداخت مالیات در جامعه مشاهده میشود. از این رو دولتها به عنوان ضمانت اجرای قوانین مالیاتی، اقدام به وضع و اعمال جرایم مالیاتی می‌نمایند. از آنجا که بسیاری از مردم جامعه، همچنان پرداخت مالیات را پرداختی اجباری می‌دانند و تا آخرین لحظه در برابر آن مقاومت می‌کنند، در این مقاله از سری مقالات قوانین و بخشنامه های مالیاتی بر آن شدیم تا با معرفی جرایم مالیاتی و نحوه تعلق آنها به مودیان، گامی در راستای اطلاع رسانی جهت پیشگیری از تحمیل خسارات مالی مضاعف به کلیه مشمولین پرداخت مالیات برداریم. با ما همراه باشید.
جرائم مالیاتی مجازاتهایی هستند که در صورت عدم انجام تکالیف مالیاتی و یا عدم پرداخت مالیات بر عهده متخلفین قرار میگیرد. جرایم مالیاتی می‌تواند به صورت نقدی، غیرنقدی و حتی به صورت مجازاتهای تعزیری نظیر حبس اعمال شود.
سازمان مالیاتی در بخشهای مختلفی به جرایم مالیاتی اشاره کرده است؛ از مهمترین این بخشها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
🔻 نکته
جرائم مالیاتی تنها تخلف از قوانین مالیاتهای مستقیم را در بر نمی‌گیرد؛ بلکه عدم انجام تکالیف و تخلف از مقررات قانون مالیاتهای غیرمستقیم نظیر عدم ارائه اظهارنامه ارزش افزوده یا پرداخت مالیات متعلق و یا عدم ارسال صورت معاملات فصلی نیز مشمول جرایم مالیاتی است.
📌 خوب است بدانید:
جمع کلمه «جُرم» کلمه «اجرام» است و کلمه «جرایم» جمع کلمه «جریمه» است. متاسفانه برخی صاحب نظران در معرفی انواع جرائم مالیاتی، به انواع جرم مالیاتی اشاره می‌کنند؛ در صورتی که منظور از «جرایم مالیاتی» در کلیه متون و قوانین «جریمه‌های مالیاتی» است.
جرایم مالیاتی را به شیوه‌های مختلف می‌توان طبقه بندی نمود. در یک تقسیم بندی کلی می‌توان جرایم مالیاتی را بر اساس قابل جبران بودن یا نبودن، به دو دسته زیر تقسیم نمود:
بسیاری از جرایم مالیاتی جرائم قابل بخشش هستند؛ اما قانون گذار با هدف افزایش قدرت بازدارندگی، برخی جرایم را به صورت غیرقابل بخشش در نظر گرفته است. بر این اساس به جز جریمه عدم تسلیم اظهارنامه مالیات بر عملکرد، کتمان درآمد و درج هزینه‌های غیرواقعی در اظهارنامه مالیاتی، سایر جرایم مالیاتی تحت شرایطی قابل بخشش هستند.
بر اساس ماده 274 ق.م.م، از مصادیق جرم های مالیاتی می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
در ادامه به شرح مختصری از عواملی که به موجب آن به عنوان مجرم مالیاتی شناخته می‌شوید، می‌پردازیم.
تهیه و تنظيم دفاتر، اسناد و مدارک خلاف واقع و استناد به آن جهت انجام تکالیف مالیاتی
اختفای فعاليت اقتصادی خود و کتمان درآمد حاصل از آن در تهیه و تنظیم اظهارنامه مالیاتی
در این حالت مجرم با انجام یکی از دو جرم زیر موجب واردن شدن زيان به دولت خواهد شد:
عدم انجام تکاليف قانونی مربوط به مالياتهای مستقيم و ماليات بر ارزش افزوده در رابطه با وصول يا کسر ماليات موديان و ايصال آن به سازمان مالياتی در مواعد قانونی تعيين شده
تنظيم معاملات و قراردادهای خود با نام ديگران، يا معاملات و قراردادهای موديان ديگر به نام خود برخلاف واقع
نکته: دقت کنید که جرم سندسازی با جرم حساب سازی متفاوت است. اما هر دو مورد از مصادیق جرم های مالیاتی محسوب میشوند.
خودداری از انجام تکاليف قانونی در خصوص تنظيم و تسليم اظهارنامه مالياتی حاوی اطلاعات درآمدی و هزينهها طی 3 سال متوالی
استفاده از کارت بازرگانی اشخاص ديگر به منظور فرار مالياتی
📌 نکته
دقت کنید که فرار مالیاتی و امتناع از پرداخت مالیات گرچه هر دو از مصادیق جرمهای مالیاتی محسوب میشوند، اما یکسان نیستند؛ در حقیقت جرم فرار مالیاتی به معنای انجام اقداماتی غیرقانونی به منظور زیر پا گذاشتن قانون است. در صورتی که امتناع از پرداخت مالیات تلاش برای یافتن حفره‌هایی در قانون با هدف پرداخت مالیات کمتر و یا نپرداختن مالیات است.
کلیه اشخاصی که به هر نحو مسئولیت انجام تکالیف مالیاتی خود یا سایر اشخاص را بر عهده دارند، در صورتی که مرتکب هر یک از مصادیق جرمهای مالیاتی شوند، مشمول جرائم مالیاتی هستند. برخی از مهمترین این اشخاص عباتند از:
🔸 کلیه اشخاصی که به هر نحو به کسب درآمد در ایران و یا کسب درآمد از ایران مشغول هستند اعم از فعالان اقتصادی، دارندگان املاک و یا اموال درآمدزا نظیر خودرو
🔸 پرداخت کنندگان مالیات حقوق
🔸 پرداخت کنندگان مالیاتهای تکلیفی
🔸 مدیران تصفیه اشخاص حقوقی
🔸 کلیه کسانی که در ارتکاب جرم مالیاتی معاونت نمایند یا تخلفات صورت گرفته را گزارش ننمایند از جمله:
قانون مالیاتهای مستقیم، بر اساس میزان تخلف انجام شده، مجازات های مالیاتی زیر را در نظر گرفته است:
این جریمه به دو صورت از مجرمان دریافت میشود. عمومی‌ترین شکل وصول جرایم نقدی طبق ماده 192 ق.م.م، تعیین درصدی از مالیات متعلق است که به صورت نقدی و یا توقیف اموال بدهکاران مالیاتی وصول میشود.
نوع دیگری از وصول جرایم نقدی مالیاتی که برای برخی مودیان مجرم اعمال میشود، محاسبه و مطالبه مالیات بر اساس اظهارنامه برآوردی است (بر اساس ماده 97 ق.م.م و اطلاعیه سازمان مالیاتی). در این روش سازمان مالیاتی مالیات مجرمان را با در نظر گرفتن حداکثر درآمد و حداقل هزینه محاسبه و مطالبه می‌کند.
📌 نکته
مجرمان مالیاتی علاوه‌بر پرداخت اصل مالیات و جریمه معین شده، در صورت بروز خسارت به دولت باید ضرر و زیان‌هایی که دولت متحمل شده را نیز پرداخت نمایند.
این نوع جریمه به صورت عدم امکان برخورداری از معافیتها و تسهیلات مالیاتی و همچنین مواردی از قبیل ممنوع الخروجی برای مجرمان اعمال میشود (ماده 193 ق.م.م).
مطابق ماده 274 قانون مالیاتهای مستقیم، مجرمان مالیاتی بر اساس نوع جرمی که مرتکب شده‌اند، علاوه‌بر تعلق جرایم نقدی و اعتباری در برخی موارد مشمول مجازات های تعزیری درجه شش نیز میشوند. شرح این جرایم عبارتند از:
در جدول زیر، برخی از جریمه‌های مربوط به عدم انجام تکالیف مالیاتی را به صورت تفکیکی مشاهده می‌کنید:
| شرح جرم | استناد قانونی | مجازات متعلق | وضعیت بخشودگی |
| 1- عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی در مهلت مقرر 2- کتمان درآمد 3- درج هزینه‌های غیرواقعی در اظهارنامه عملکرد | 192 ق.م.م | 30% مالیات متعلق | غیرقابل بخشش |
| عدم تسلیم دفاتر و اسناد و مدارک در مهلت مقرر | 193 ق.م.م | 20% مالیات متعلق | — |
| عدم تسلیم اظهارنامه انحلال | 195 ق.م.م | 2% سرمایه شرکت | — |
| تسلیم اظهارنامه انحلال خلاف واقع | 195 ق.م.م | 1% سرمایه شرکت | — |
| عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی اجاره املاک | 192 ق.م.م | 30% مالیات متعلق | غیرقابل بخشش |
| عدم ارسال لیست مالیات حقوق | 197 ق.م.م | 2% حقوق پرداختی | — |
| عدم کسر و ایصال مالیاتهای تکلیفی | 199 ق.م.م | 10% مالیات پرداخت نشده | — |
| عدم پرداخت مالیات حق تمبر | 51 ق.م.م | 2 برابر حق تمبر پرداخت نشده | — |
| دیرکرد در پرداخت مالیات | 190 ق.م.م | 2.5% مالیات متعلق به ازای هر ماه دیرکرد | — |
| جرایم مالیات بر ارزش افزوده | ماده 36 قانون دائمی ارزش افزوده | 1- 2 برابر مالیات و عوارض پرداخت نشده تا موعد مقرر 2- معادل 10% از مجموع مبلغ فروش | — |
| عدم ارسال فهرست معاملات فصلی | ماده 169 ق.م.م | 1% معاملاتی که صورت آنها ارسال نشده است | — |
| سایر جرایم معاملات فصلی | ماده 169 ق.م.م | 2% مبلغ مورد معامله | — |
به غیر از مواردی که جرایم مالیاتی غیرقابل بخشش هستند، در سایر موارد کلیه و یا بخشی از جرائم مالیاتی قابل بخشش هستند. بخشودگی جرایم مالیاتی در شرایط خاص، برای مدت محدود و بر اساس صلاحدید و اعلام سازمان مالیاتی طی بخشنامه به اطلاع مودیان می‌رسد.
خوب است بدانید از مهمترین شرایط برخورداری از بخشودگی جرایم مالیاتی، خوش حسابی و ارائه دلایل مستند برای عمدی نبودن عدم اجرای قوانین است.
سازمان مالیاتی جرایم مالیاتی را به عنوان ضمانت اجرای دقیق و به موقع قوانین مالیاتی در نظر گرفته است. ضمانتی که در صورت عدم رعایت مقررات، نه تنها تمامی درآمد اشخاص بلکه سایر اموال منقول و غیرمنقول آنها را نیز تهدید می‌کند. بر این اساس آموزش مالیات و اطلاع از جدیدترین قوانین و بخشنامه‌ها برای کلیه اشخاصی که به هر نحو به کسب درآمد مشغول هستند و همچنین کلیه حسابداران و مدیران مالی ضروری به نظر می‌رسد؛ زیرا کوچکترین سهل انگاری در اجرای دقیق و به موقع قوانین، می‌تواند خسارات سنگینی به مجموعه تحمیل نماید.
