حق بیمه قراردادهای غیر عمرانی بر چه مبنایی محاسبه میشود؟
حق بیمه قراردادهای غیر عمرانی بر اساس شرایط حاکم بر قرارداد محاسبه میشود که در مطلب به آن پرداخته ایم
نحوه محاسبه درصد مکانیکی و دستی بیمه چگونه است؟
نحوه محاسبه درصد بیمه مکانیکی و دستی برای حق بیمه قراردادهای غیر عمرانی را در مطلب ببینید
نحوه محاسبه حق بیمه قراردادهای دو ماخذه چگونه است؟
حق بیمه هر بخش (بخش مکانیکی و بخش دستی) بر اساس درصد انجام فعالیت، به صورت مجزا محاسبه میشود؛ در نهایت مجموع مقادیر به عنوان حق بیمه در نظر گرفته میشود
محاسبه ضرایب حق بیمه قراردادهای پیمانکاری (اعم از حق بیمه قراردادهای عمرانی و حق بیمه قراردادهای غیر عمرانی)، یکی از مهمترین و حساسترین وظایف حسابداران است؛ زیرا بیاطلاعی در این خصوص میتواند تبعات خسارت باری برای کارفرما به دنبال داشته باشد. اهمیت این مسئله تا اندازهای است که سازمان تامین اجتماعی واحد مجزایی را برای بررسی قراردادها و تعیین ضرایب حق بیمه در نظر گرفته است. در این مطلب آموزش رایگان حسابداری همراه ما باشید تا با شما از مبنای محاسبه حق بیمه قراردادهای غیر عمرانی و ضریب حق بیمه این نوع قراردادها صحبت نماییم.
تعریف قرارداد پیمانکاری غیر عمرانی
قرارداد پیمانکاری قراردادی است که طی آن شخصی (حقیقی یا حقوقی) اجرای یک عملیات خاص را در مدت معین و در ازای پرداخت مبلغ مشخص به شخص (حقیقی یا حقوقی) دیگری واگذار مینماید. شخصی که مجری عملیات است، پیمانکار یا مقاطعه کار نامیده میشود.
به استناد بخشنامه تنقیح و تلخیص ضوابط بیمهای مقاطعه کاران (به شماره 1000/99/12101 مورخ 1399/12/20)، قراردادهای پیمانکاری به قراردادهای عمرانی، قراردادهای غیر عمرانی و حالات خاص قراردادهای غیر عمرانی تقسیم میشوند. نحوه محاسبه حق بیمه برای هر یک از موارد فوق متفاوت است. در این نوشته ما به بررسی حق بیمه قراردادهای غیر عمرانی میپردازیم.
قرارداد پیمانکاری که شرایط زیر را داشته باشد، قرارداد پیمانکاری غیر عمرانی نامیده میشود:
- اعتبار قرارداد از محلی به غیر از بودجه عمرانی دولت تامین شود
- برای انعقاد قرارداد محدودیتی (از حیث بهای کل قرارداد و ضوابط اجرایی) از سوی سازمان برنامه و بودجه وجود نداشته باشد
- شرایط قرارداد غیر عمرانی میتواند منطبق و یا متفاوت با شرایط عمومی پیمان باشد
برای دریافت PDF بخشنامه تنقیح و تلخیص به شماره 1000/99/12101 مورخ 1399/12/20، تا انتهای مطلب همراه ما بمانید.
طبقه بندی قراردادهای غیر عمرانی
قراردادهای غیر عمرانی به چند دسته کلی تقسیم میشوند و نرخ حق بیمه قراردادهای غیر عمرانی بر اساس نوع هر قرارداد تعیین میشود؛ این دسته بندیها به شرح زیر هستند:
- قراردادهای مکانیکی
- قرارداهای غیرمکانیکی (دستمزدی)
- قراردادهای دستمزدی – مکانیکی
نحوه تعیین حق بیمه قراردادهای غیر عمرانی مکانیکی
قبل از هر چیز خوب است با قراردادهای مکانیکی آشنا شوید؛ فعالیتی که به وسیله دستگاه و ماشین آلات انجام شود، قرارداد مکانیکی نامیده میشود.
در این نوع قرارداد موضوع قرارداد ارائه خدمات است و نوع کار به گونهای است که کلا به صورت مکانیکی و با استفاده از ماشین آلات انجام میشود.
حالات مختلف قرارداد مکانیکی
حق بیمه قراردهای غیر عمرانی در قراردادهای با مصالح و بدون مصالح متفاوت است. از این رو قراردادها به دستههای زیر تقسیم میشوند:
1- هر گاه در اجرای این قراردادها تهیه کلیه مصالح مصرفی بر عهده پیمانکار و با هزینه او باشد، مطابق بند 1-37 بخشنامه تنقیح و تلخیص ضوابط بیمهای مقاطعه کاران، حق بیمه به شرح جدول زیر محاسبه میشود:
شرح حق بیمه پرداختی | ماخذ محاسبه حق بیمه |
حق بیمه قرارداد مکانیکی | 7% مبلغ ناخالص کارکرد |
! نکته: قراردادهایی که در اجرای آنها تهیه مصالح مصرفی کلا به عهده و هزینه پیمانکار باشد یا موضوع قرارداد منحصرا ارائه خدمات بوده و یا در اجرای کار نیازی به مصالح نباشد و نوع کار ایجاب نماید که کل کار به صورت مکانیکی انجام پذیرد، نیز مطابق بند 3-37 بخشنامه تنقیح و تلخیص در گروه فوق قرار میگیرد.
2- در برخی موارد تهیه قسمتی از مصالح به عهده و هزینه پیمانکار و قسمتی به عهده و هزینه کارفرما است. در این موارد مطابق بند 5- 37 بخشنامه تنقیح و تلخیص ضوابط بیمهای مقاطعه کاران، ارزش ریالی مصالح واگذاری به پیمانکار به مبلغ ناخالص کل کارکرد افزوده میشود؛ سپس حق بیمه به ماخذ 7 درصد مبلغ ناخالص کارکرد محاسبه میگردد. همچنین مفاصاحساب قرارداد بر مبنای کل کارکرد پیمانکار صادر خواهد شد.
3- گاهی مسئولیت تهیه تمامی مصالح و ماشین آلات بر عهده کارفرما است؛ در این موارد مطابق بند 2 – 37 بخشنامه تنقیح و تلخیص ضوابط بیمهای مقاطعه کاران، نحوه محاسبه حق بیمه به شرح زیر است:
شرح حق بیمه پرداختی | ماخذ محاسبه حق بیمه |
حق بیمه قرارداد مکانیکی | 15% مبلغ ناخالص کارکرد |
نحوه تعیین حق بیمه قراردادهای غیر عمرانی با تامین انحصاری یا اختصاصی مصالح
در برخی قراردادها، کارفرما مصالح را به صورت انحصاری و یا اختصاصی در اختیار گرفته و به پیمانکار انتقال میدهد؛ از جمله این مصالح میتوان به ملزومات آسانسور و تاسیسات، پارچه در قراردادهای دوخت، آسفالت در قراردادهای آسفالت کاری و جاده سازی و موکت و کفپوش در قراردادهای مربوطه اشاره نمود. لازم به ذکر است در چنین مواردی برای محاسبه حق بیمه قراردادهای غیر عمرانی، هزینه مصالح به مبلغ ناخالص کارکرد اضافه نمیشود.
خوب است بدانید:
در بخشنامه تنقیح و تلخیص به شماره 1000/99/12101 مورخ 1399/12/20 در خصوص بیمه بیکاری صحبتی نشده است؛ اما به استناد ماده 28 قانون تامین اجتماعی و ماده 5 قانون بیمه بیکاری، کارفرما موظف است مبلغ بیمه بیکاری را در محاسبات مربوط به حق بیمه قراردادها لحاظ نماید.
نحوه تعیین حق بیمه قراردادهای غیر عمرانی غیر مکانیکی (دستمزدی، خدماتی)
قراردادهای پیمانکاری دستمزدی قراردادهایی است که طی آن اموری با کمک نیروی انسانی و یا به صورت دستی (غیرماشینی) انجام میشود. از نمونه این قراردادها میتوان به قرارداد ارائه خدمات حسابداری با انعقاد قرارداد حسابداری اشاره نمود.
نحوه محاسبه حق بیمه قراردادهای خدماتی بر اساس بند 2 – 37 بخشنامه تنقیح و تلخیص ضوابط بیمهای مقاطعه کاران، به شرح جدول زیر است:
شرح حق بیمه پرداختی | ماخذ محاسبه حق بیمه |
حق بیمه قرارداد مکانیکی | 15% مبلغ ناخالص کارکرد |
با مطالعه مطلب حق بیمه و مالیات قراردادهای مشاوره ای چگونه محاسبه میشود؟ با نحوه محاسبه حق بیمه قراردادهای مشاوره ای غیر عمرانی آشنا شوید.
نحوه تعیین حق بیمه قراردادهای غیر عمرانی خدماتی دستمزدی – مکانیکی
عمومیترین نوع از قراردادهای پیمانکاری، نوعی از قراردادهای خدماتی است که دو ماخذه نامیده میشود؛ به این صورت که تمام یا بخشی از کار به صورت مکانیکی و با کمک وسایل و ماشین آلات مکانیکی متعلق به پیمانکار و بخش دیگر به صورت دستی انجام میشود. به این ترتیب با اعلام مراتب و ارسال مدارک از سوی پیمانکار، محاسبه درصد بیمه پیمانکاری دوماخذه (به استناد بند 7 – 37 بخشنامه تنقیح و تلخیص ضوابط بیمهای مقاطعه کاران) به صورت زیر انجام خواهد شد:
شرح حق بیمه پرداختی | ماخذ محاسبه حق بیمه |
حق بیمه برای بخش مکانیکی | 7% مبلغ ناخالص کارکرد |
حق بیمه برای بخش غیرمکانیکی | 15% مبلغ ناخالص کارکرد |
مجموع کل حق بیمه پرداختی برای قراردادهای دوماخذه | (15% + 7%) مبلغ کل ناخالص کارکرد |
! نکات
1- گاهی پیمانکار اصلی برای انجام بخشی از پروژه، قراردادی با یک پیمانکار فرعی منعقد مینماید؛ در این صورت حق بیمه پیمانکاران فرعی با توجه به تعهدات درج شده طرفین در شرایط پیمان و بر اساس ضوابط، محاسبه و وصول خواهد شد؛ همچنین هنگام محاسبه حق بیمه پیمانکار اصلی، میزان ناخالص کارکرد او پس از کسر کارکرد پیمانکار فرعی در نظر گرفته میشود.
2- در صورتی که پیمانکار جزو موسساتی باشد که مشمول قوانین حمایتی ویژهای (به غیر از سازمان تامین اجتماعی) هستند؛ همچنین پیمانکار از پرسنل مشمول این قوانین حمایتی جهت انجام پروژه استفاده نماید؛ با ارائه گواهی معتبر از موسسات مذکور، پیمانکار تکلیفی در قبال محاسبه و وصول حق بیمه برای پرسنل نخواهد داشت. اما کارفرما بایستی مفاد ماده 38 قانون تامین اجتماعی را رعایت کند.
نحوه کسر حق بیمه قراردادهای غیر عمرانی برای مصالح خریداری شده از خارج از کشور
حق بیمه قراردادهای غیر عمرانی که مصالح آن از خارج از کشور تامین میشود نیز همانند سایر انواع قراردادهای پیمانکاری غیر عمرانی، بر اساس مکانیکی یا دستی بودن بر اساس فرمولهای مطرح شده محاسبه میشود.
در این خصوص لازم است بدانید بر اساس بند 4-37 بخشنامه تنقیح و تلخیص ضوابط بیمهای مقاطعه کاران، قیمت تجهیزاتی که پیمانکار از طریق گشایش اعتبار اسنادی از خارج کشور خریداری مینماید مشمول کسر حق بیمه نیست.
اما چنانچه تجهیزات قراردادها بدون گشایش اعتبار اسنادی از خارج کشور خریداری شود، پیمانکاران مکلفند جهت احراز خرید تجهیزات، نسبت به ارایه مدارکی که به تایید واگذارنده کار رسیده باشد، به واحد اجرایی مربوطه اقدام نمایند. از جمله این مدارک عبارتند از:
- صورتحساب یا سیاهه تجاری (Commercial Invoice)
- اعلامیه تامین ارز
- پروانه ارزیابی (برگ سبز گمرکی) یا پروانه ارزیابی الکترونیکی
- گواهی ورود کالا به منطقه ویژه اقتصادی یا مناطق آزاد
تمام یا قسمتی از این مدارک که به نام پیمانکار یا کارفرما باشد میتواند جهت احراز موضوع، کفایت لازم را داشته باشد.
! نکته: ماشین آلات و تجهیزاتی که به صورت عبور موقت به کشور وارد و پس از اتمام کار از کشور خارج میشود و همچنین مصالح مصرفی خارجی مشمول این بند نیست.
ارزش افزوده قراردادهای پیمانکاری غیرعمرانی
بر اساس بند 10-37 بخشنامه تنقیح و تلخیص ضوابط بیمهای مقاطعه کاران، با توجه به ماهیت مالیات بر ارزش افزوده، در صورت تایید کارفرما، مبالغ پرداختی به مقاطعه کاران بابت مالیات مذکور، مستند به صورت وضعیت قطعی یا صورتحساب، مقاطعه کار مشمول ماده 41 قانون تامین اجتماعی نخواهد بود و جزء ناخالص کارکرد مندرج در مفاصاحساب ماده 38 قانون محسوب نمیشود.
برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص نحوه محاسبه ارزش افزوده در قراردادهای پیمانکاری، مطلب “مالیات بر ارزش افزوده در قراردادهای پیمانکاری با مثال” را مطالعه نمایید.
حالت های خاص قراردادهای غیرعمرانی
سازمان تامین اجتماعی با همکاری سایر نهادهای مرتبط، نسبت به تعیین لزوم استفاده از تجهیزات مکانیکی و ماشین آلات برای برخی قراردادهای پیمانکاری معمول اقدام نموده و نرخ حق بیمه را برای این قراردادها، تعیین نمودهاند. این حالات خاص قراردادهای غیرعمرانی به شرح زیر هستند:
- قراردادهای پیمانکاران و مهندسان مشاور بنیاد مسکن انقلاب اسلامی
- قراردادهای کلید دردست PC یا EPC در پروژههای مخابراتی شرکتهای مخابرات و ارتباطات سیار
- قراردادهای PC و EPC مورد اجرای پیمانکاران برخی شرکتهای دولتی
- قراردادهای خدمات شهری و نگهداری فضای سبز
- قراردادهای تنظیفات ساختمانهای اداری، تجاری، بیمارستانها، مراکز آموزشی و … و نگهداری تاسیسات و محوطه آنها
- قراردادهای حمل و نقل مواد نفتی
- قراردادهای حمل و نقل بار و کالا بین شهری و جابهجایی مسافر بین شهری و درون شهری
- قراردادهای باطله برداری، استخراج و تحویل مواد معدنی
- قراردادهای بازاریابی و جذب پیامهای بازرگانی
- قراردادهای حمل و نقل ریلی
- قراردادهای اجاره فضا و ارایه خدمات تبلیغاتی
- قراردادهای خدمات دریایی
- قراردادهای خنکاری در بنادر
- قراردادهای اجرایی ژئوتکنیک
- قراردادهای بهره برداری از جایگاههای سوخت
- قراردادهای خرید و فروش
برای اطلاع از نحوه محاسبه حق بیمه قراردادهای غیر عمرانی فوق، بخش سوم بخشنامه تنقیح و تلخیص ضوابط بیمهای مقاطعه کاران (به شماره 1000/99/12101 مورخ 1399/12/20) و اصلاحیههای بعد از آن را از بخش دسترسی آزاد به بخشنامه های سازمان تامین اجتماعی مطالعه نمایید. در ادامه PDF بخشنامه را جهت دانلود در اختیار شما قرار دادهایم.
! نکته: از آنجا که تعیین وضعیت قراردادهای پیمانکاری نیازمند بررسی دقیق قرارداد فیمابین پیمانکار و کارفرما است، برای رسیدگی و تعیین ضریب بیمه تامین اجتماعی واحد مجزایی در ادارات تامین اجتماعی در نظر گرفته شده است. بر این اساس محاسبه آنلاین حق بیمه قراردادهای پیمانکاری منطقی به نظر نمیرسد.
کلام آخر
نحوه تعیین ضریب حق بیمه قراردادهای غیر عمرانی همواره یکی از بزرگترین چالشهای حسابداران است. از این رو توصیه میکنیم برای تعیین ضرایب دقیق حق بیمه قراردادهای غیر عمرانی حتما همراه با مستندات خود به واحد درآمدهای بیمه تامین اجتماعی مراجعه نمایید.
اطلاع از ضرایب حق بیمه در کنار آموزش حسابداری پیمانکاری میتواند به شما در اجرای صحیح و دقیق تکالیف حسابداری و مالیاتیتان یاری نماید تا بتوانید از مزایای مالی و مالیاتی سازمان مالیاتی بهرهمند شوید.