حسابرسی که ترس ندارد (بخش اول)

به نام خدا و عرض سلام و وقت بخیر به همه شما عزیزان همراه پرشین حساب . امروز تصمیم گرفتم در مورد حسابرسی عمومی و اسناد و مدارک لازمی که حسابرس می تواند به آنها تکیه کند ، مطالبی ارائه کنم .
امیدوارم با مطالعه این بخش بیشتر بتوانید به حسابرسان در امرحسابرسی کمک کنید .

تعریف حسابرسی عمومی

حسابرسی عبارتست از جمع آوری و بررسی اطلاعات و مدارک کافی مربوط به کلیه فعالیت های مالی یک موسسه به طوری که براساس آن مدارک به توان در خصوص اقلام مندرج در صورت های مالی آن موسسه اظهار نظر نمود .
اطلاعات جمع آوری شده توسط حسابرس باید نشان دهد که معاملات به طور صحیح تجزیه و تحلیل و در دفاتر ثبت شده و عمل تلخیص حساب های دفتر کل برای تهیه صورت های مالی با توجه به استانداردهای حسابداری به طور دقیق انجام گرفته است .

انواع اطلاعات و مدارک

اطلاعات ، مستندات و مدارکی که حسابرس بر اساس آنها اظهارنظر می نماید عبارت است از :

1- مشاهدات عینی

حسابرس باید قبل از شروع رسیدگی عملیاتی ، با مراجعه به محل یا محل های فعالیت موسسه و بازرسی کلیه قسمتها ، مشاهدات عینی خود را تا آنجا که به عملیات حسابرسی ارتباط دارد یادداشت و با ارتباط دادن حقایق مربوط به عملیات موسسه با اطلاعات حسابداری تهیه شده ( صورتهای مالی ) به شواهد خاصی پی برده و اطلاعات دست اول ، در زمینه فعالیت موسسه مورد رسیدگی به دست آورد .

2- اسناد و مدارک

اطلاعات م مدارکی که حسابرس از طریق مشاهده ، پرسش و بررسی به دست می آورد باید کافی و با ارزش باشد .
مدارکی که از لحاظ کیفیت ارزش دارد حتی اگر تعداد آنها کم باشد ، از مدارک بی شماری که ارزش ندارد مهمتر است .

بنابراین حسابرس باید در مورد اقلام عمده و بزرگ ، یعنی اقلامی که از مبلغ ، اثر مهمی در صورتهای مالی دارد ، رسیدگی بیشتری نماید .هر چه مبلغ بزرگتر باشد ،مدارکی که وجود آنها را تایید می نماید ، باید معتبرتر باشد .

طبقه بندی مدارک حسابرسی

مدارک حسابرسی را می توان به ترتیب زیر طبقه بندی کرد :

الف ) مدارک تحلیلی یا مدارک مربوط به سازمان و تشکیلات موسسه

1- مدارک مربوط به ارتباط کلی بین معاملات و نتایج عملیات بازرگانی ، که از معاملات منتج می شود . این نوع مدارک برای تشخیص عملیاتی که پایه اطلاعات حسابداری قرار گرفته ، لازم است .
2- مدارک مربوط به وسیله انجام معاملات که مستند ارزشیابی کنترل های داخلی است .

ب ) مدارک تایید کننده یا مدارک فعالیت های موسسه

1-اسنادی که تک تک معاملات به استناد آن آزمایش و اثبات می شود (مدارک مربوط به آزمایش معاملات ) .
2-مدارکی که در آزمایش و اثبات مانده حسابها مورد استفاده است ( مدارک مربوط به آزمایش مانده ها ) .
اولین مدرک حسابرسی ، مربوط به تشخیص ارتبا ط بین معاملات و سایر عملیا ت موسسه می باشد . معمولا در هر موسسه بین هر معامله و اجزای تشکیل دهنده آن باید ارتباط معین و منطقی وجود داشته باشد . مثلا افزایش فروش باید در اضافه شدن هزینه های عملیات یا هزینه های متغیر فروش تاثیر بگذارد .
حال اگر این رابطه بین اعداد مندرج در دفاتر و صورت های مالی موجود باشد ، تا حد معقول می توان به معاملات فروش ثبت شده اعتماد کرد .
دومین مدرک حسابرسی مربوط به ارزشیابی کنترل های داخلی است . اگر سیستم کنترل های داخلی موسسه دقیق ، صحیح وخوب اجرا شود خود به خود اشتباهات را نمایان می سازد .

بنابراین با بررسی سیستم کنترل های داخلی موسسه می توان تا حد حد زیادی به درستی نتایج مالی پی برد . حسابرس می تواند سیستم کنترل داخلی را به عنوان شاهد و سندی محکم برای صحت مبالغ مندرج در صورت های مالی به شمار آورد .
سومین مدرک حسابرسی که مهمترین آن نیز می باشد ، اسنادی است که معاملات و مانده حساب ها را آزمایش و اثبات می کند . ارزش یک سند تا حد زیادی بستگی به این دارد که سند در داخل موسسه تهیه شده باشد .

مانند اسناد فروش و یا در خارج آن ، مانند اسناد خرید ، صورت حساب بانک . دجه اطمینان به اسناد مربوط به دادوستد ها ، بستگی معکوس با امکان جعل آن ها در داخل موسسه دارد . لذا اسنادی که از خارج سازمان تهیه شده ، بیشتر قابل اعتماد است .

3- دفتر روزنامه و کل

حساب های دفتر کل و روزنامه و اقلام مندرج در آن ها ، خود نوعی از مدارک قابل قبول حسابرسی است و ردیابی اقلام دفاتر قسمتی از عملیات حسابرسی را تشکیل می دهد .در صورتی که کلیه اسناد و مدارک ، دارای شماره مسلسل باشد و برای حساب های مهم ، دفاتر یا کارت معین وجود داشته باشد و تهیه کنندگان دفاتر معین مستقل از کارمندان دفتر اصلی باشند می توان به دفاتر اعتماد بیشتری کرد .

4- مقایسه و نسبت ها ( تجزیه و تحلیل نسبت ها وروند های مالی )

در این مورد حسابرس با استفاده از صورت های مالی نسبت های مالی مختلفی را محاسبه و با نسبت های سال های گذشته مقایسه می نماید و سپستفاوت ها را مورد بررسی دقیق قرار داده و می کوشد علل بوجود آمدن این تفاوت ها را بیابد .

علاوه بر نسبت های مالی ، روند تغییر نسبت ها و مانده حساب های مهم در طول سال (پایان هر ماه ) و یا بین سال های مختلف ، تعیین و مورد مطالعه وبررسی حسابرس قرار می گیرد . در روش تجزیه و تحلیل همچنین می توان صورن های مالی واقعی و اجزاء آنرا با صورت ها واقلام بودجه ای واستانداردها مقایسه وسنجش نمود .

5- محاسبات

حسابرس برخی محاسبات انجام شده در طول دوره حسابداری را مجددا انجام می دهد تا نسبت به صحت و دقت آنها اطمینان حاصل کند و اشتباهات موجود را بیابد .
برای مثال می توان جمع زدن مجدد ستون های بدهکار و بستانکار دفاتر و محاسبه مجدد لیست های حقوق یا موجودی کالا را نام برد.

6- اطلاعات شفاهی ( مصاحبه و پرسش )

سوال و جواب با مسئولان و کارکنان موسسه و حتی مشتریان و مراجعین می تواند به حسابرس در کشف جزئیات مربوط به فعالیت موسسه و اطلاعات حسابداری کمک کند .
ممکن است علل برخی از اختلافات موجود در حساب ها با توضیحات کارکنان و مسئولان روشن شود . معمولا توضیحات شفاهی را نمی توان به تنهایی به عنوان مدرک با ارزش تلقی کرد . اما ممکن است همین پاسخ های شفاهی سبب کشف بعضی از حقایق مهم شود .

در هر حال می توان گفت که روش پرسش و یا تحقیق ، ولو با پاسخ های شفاهی همراه باشد ، یکی از روش های لازم و موثر در امر حسابرسی خواهد بود .

7- کنترل های داخلی

ساختار کنترل داخلی یک موسسه شامل سیاست ها و روش هایی است که برای تامین اطمینان نسبی از دست یابی به هدف های موسسه بوجود می آید.
ساختار کنترل داخلی شامل قسمت های زیر می باشد :

•   حفاظت از دارایی ها دربرابر ضایع شدن و استفاده نادرست از آنها
•   پیشگری یا کشف موارد ارائه نادرست صورتهای مالی طراحی شده
•   افزایش دقت و قابلیت اتکای مدارک حسابداری
• تشویق کارکنان به رعایب روش ها و رویه های موسسه و سنجش میزان رعایت رویه ها و ارزیابی کارایی آنها

بطور خلاصه ساختار کنترل داخلی شامل کلیه اقداماتی است تا مدیریت اطمینان یابد هر چیز به گونه ای که باید عمل می کند.
در شروع کار حسابرسی ، حسابرس باید با بررسی ، مشاهده و پرسش ، اطلاعات درست و جامعی از اوضاع و عملیات موسسه به دست آورد ، خلاصه ای از نحوه انجام فعالیت های موسسه و کلیه عوامل مهمی که روی عملیات مربوطه به گونه ای اثر می گذارد، تهیه نماید .
ارزشیابی سیستم کنترل های داخلی از مهمترین اقداماتی است که حسابرس در آغاز رسیدگی های خود باید انجام دهد . این ارزشیابی می تواند پایه و اساس و راهنمای خوبی برای تنظیم و اجرای برنامه حسابرسی ، تعیین حدود رسیدگی و انتخاب تعداد نمونه باشد .

امید است مطالب ارائه شده مورد توجه شما عزیزان قرار گرفته باشد.
اعظم رزی

حسابرسی که ترس ندارد… (بخش دوم)