دوستان و همراهان خوبم سلام. محاسبه مالیات جزئیات پیچیدهای دارد. یکی از عواملی که در صورت استفاده درست و قانونی به کاهش مالیات کمک میکند، هزینه های قابل قبول مالیاتی است. موضوع بسیار حساسی که شاید بسیاری از حسابداران از آن غافل باشند. در این مقاله قصد داریم در مورد برخی از قوانین مهم مالیاتی برای حسابدارها ، مانند: ماده 147 ق.م.م و هزینه های قابل قبول بر اساس مفاد قانون مالیاتهای مستقیم، بخشنامهها و تبصرههای مختلف صحبت کنیم. با ما همراه باشید.
هزینه های قابل قبول مالیاتی
یکی از قوانین بسیار مهم مالیاتی برای حسابدارها ، هزینه های قابل قبول مالیاتی است. مطابق با ماده 147 ق.م.م، هزینه های قابل قبول هزینههایی است که متکی به مدارک بوده و مربوط به تحصیل درآمد موسسه در یک دوره مالی مشخص، با رعایت حدنصابهای مقرر باشد. قبل از هر چیز لازم است بدانید که قوانین مربوط به هزینه های قابل قبول مالیاتی بسیار گسترده است؛ همچنین ارتباط ماهیت هزینه و میزان و دفعات پرداخت یک هزینه از نظر ممیزین مالیاتی حائز اهمیت و مبنای قضاوت آنها است.
در عین حال کلیه مبالغی که هزینه میشود باید دارای فاکتور، صورت خرید و یا مدارک مستدل مبتنی بر خرید (هزینه) کالا و خدمات باشد. در مواردی که هزینهای در این قانون پیشبینی نشده یا بیش از حدنصابهای مقرر در این قانون بوده ولی پرداخت آن به موجب قانون یا مصوبه هیئت وزیران صورت گرفته باشد، قابل قبول خواهد بود.
انواع هزینههای قابل قبول مالیاتی و مشخصات آنها
یک فاکتور یا صورت حساب (مدرک) هزینه قابل قبول و یا فروش کالا و خدمات میبایستی حتما دارای مشخصات زیر باشد
الف- فاکتور خرید/فروش کالا و خدمات و مشخصات آن
- نام شرکت یا فرد فروشنده و خریدار
- شماره سریال فاکتور
- تاریخ یا زمان صدور فاکتور خرید
- شماره کد اقتصادی
- آدرس و شماره تلفن
- کد ملی برای اشخاص یا کد 10 رقمی شرکت
- مشخصات کالا یا خدمات
- قیمت واحد کالا
- تعداد کالا یا خدمات
- مبلغ کل کالا و خدمات
- امضای فروشنده همراه با مهر شرکت یا فروشگاه
- امضای خریدار و یا تحویل گیرنده
- مالیات بر ارزش افزوده
- قیمت کل کالا
ب- نوع کالا
- آیا کالا سرمایهای است که باید مستهلک شود و یا هزینهای؟
- میزان خرید یا هزینه طی یک دوره مالی مشخص میشود یا خیر؟
ج- هزینههایی که توسط خود شرکت ایجاد میشود
- هزینه حقوق و دستمزد: این هزینه باید مطابق ماده 83 (ق.م.م) و معافیتهای مندرج در آن تنظیم شود؛ و هر ماه بر اساس دستورالعمل اداره امور مالیاتی، به صورت الکترونیکی ارسال شود. طبق این قانون، درآمد مشمول مالیات حقوق عبارت است از: حقوق اصلی + مزایای مربوط به شغل اعم از مستمر و غیرمستمر؛ قبل از وضع کسورات و کسر معافیتهای مقرر در این قانون و ماده 91 و 14 ق.م.م تبصره مربوط به آن.
سایر قوانین هزینههای قابل قبول مالیاتی
ماده 147 ق.م.م دارای 3 تبصره است. به موجب این تبصرهها کلیه اشخاص حقوقی و همچنین صاحبان مشاغل موضوع ماده 95 ق.م.م، مکلف به نگهداری دفاتر قانونی هستند؛ زیرا باید کلیه درآمدها و هزینههای مربوط به نوع شغل و عملیات مربوط به آن را طبق قوانین و آئیننامهها ثبت نمایند.
در ماده 148 ق.م.م شرایط پذیرش هزینههای مذکور در ماده 147 ق.م.م مطرح شده است. در این ماده هزینههایی مانند حقوق، اجاره محل، حقالامتیاز و موارد مشابه به تفصیل عنوان شدهاند.
ماده 149 قانون مالیاتهای مستقیم
آن قسمت از داراییهای استهلاکپذیر که بر اثر بهکارگیری یا گذشت زمان یا سایر عوامل و بدون توجه به تغییر قیمتها ارزش آن تقلیل مییابد و همچنین هزینههای تأسیس، قابل استهلاک بوده و هزینه استهلاک آنها جزء هزینه های قابل قبول مالیاتی تلقی میشود.
قررات مربوط به استهلاکهای داراییهای استهلاکپذیر شامل جداول استهلاکها و چگونگی اجرای آن با رعایت استانداردهای حسابداری توسط سازمان امور مالیاتی کشور تهیه میشود؛ و ظرف مدت شش ماه از تاریخ تصویب این قانون بهتصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی میرسد. تبصرههای این ماده قانونی از قوانین مهم مالیاتی برای حسابدارها است؛ و به چگونگی محاسبه استهلاک داراییها میپردازد.
مثال کاربردی هزینه های قابل قبول
برای درک بهتر قوانین مهم مالیاتی برای حسابدارها ، مثالی از حساب عملکرد و سود و زیان و گزارش بازرس قانونی برای شما در نظر گرفتهایم؛ همچنین چگونگی ارزیابی این صورتهای مالی توسط ممیز مالیاتی برای محاسبه مالیات را نیز شرح میدهیم.
پیشنهاد میشود بخوانید: تفاوت حسابرس مستقل و بازرس قانونی
نکته: همانگونه که در مقاله تغییرات اظهارنامه عملکرد اشخاص حقوقی برای سال مالی 98 اشاره شد، در اظهارنامه این سال، نام جدول ترازنامه به صورت وضعیت مالی تغییر کرده است. همچنین نحوه قرارگیری داراییها نیز در جدول جدید تغییر کرده است. اما از آنجا که این صورتهای مالی متعلق به قبل از سال 98 میباشد، تغییرات جدید در آن اعمال نشده است.
ترازنامه شرکت تولیدی و صنعتی الف در تاریخ 97/12/28
عنوانها | یادداشت | مبلغ به ریال | عنوانها | یادداشت |
مبلغ به ریال |
دارائیهای جاری | بدهیهای جاری | ||||
موجودی نقد و بانکها | 4 | 4,211,632,020 | حسابها و اسناد پرداختنی | 12 | 829,516,470 |
حسابها و اسناد دریافتنی | 5 | 742,568,578 | سایر حسابهای پرداختنی | 13 | 3,283,425,669 |
سایر حسابهای دریافتنی | 6 | 781,316,996 | پیش دریافتها | 14 | 32,653,110 |
موجودی مواد و کالا | 7 | 322,626,972 | ذخیره مالیات | 15 | |
پیش پرداخت ها و سپرده ها | 8 | 5,359,061,091 | جمع بدهیهای جاری | 4,145,595,249 | |
جمع دارائیهای جاری | 11,417,205,657 | ||||
داراییهای ثابت | بدهیهای غیرجاری | ||||
داراییهای ثابت مشهود | 9 | 13,833,399,561 | ذخیره مزایای پایان خدمت | 16 | 1,673,351,001 |
داراییهای نامشهود | 10 | 365,076,697 | جمع بدهیهای غیر جاری | 1,673,351,001 | |
جمع داراییهای ثابت | 14,198,476,258 | حقوق صاحبان سهام | |||
سایر داراییهای جاری | 11 | 10,744,000 | سرمایه | 17 | 1,100,000,000 |
صرف سهام | 18 | 110,000,000 | |||
اندوخته قانونی | 19 | 110,000,000 | |||
سود و زیان انباشته |
18,487,479,665 | ||||
جمع حقوق صاحبان سهام |
19,807,479,665 | ||||
جمع دارییها |
25,626,425,915 | جمع بدهیها و حقوق صاحبان سهام |
25,626,425,915 |
حساب عملکرد سود و زیان شرکت تولیدی و صنعتی الف برای سال مالی از 1397/01/01 تا 1397/12/29
عنوان | یادداشت | هزینهها | درآمدها |
فروش خالص و درآمد خدمات |
20 |
13,929,071,292 | |
قیمت تمام شده کالا و خدمات |
21 |
(10,664,105,484) | |
سود ناخالص |
3,264,965,808 | ||
هزینههای فروش و مالی و اداری: | |||
هزینههای پرسنلی |
22 |
3,884,514,395 | |
هزینههای عمومی و اداری |
23 |
2,885,767,124 | |
جمع |
6,770,281,529 |
6,770,281,529 | |
زیان عملیاتی |
(3,505,315,721) | ||
هزینههای مالی |
24 |
(11,874,038) | |
سایر درآمدهای غیرعملیاتی- فروش ملک |
25 |
22,035,446,044 |
22,023,572,006 |
خالص سایر درآمدها | |||
سود خالص قبل از مالیات |
18,518,256,285 |
گردش حساب سود و زیان سنواتی
عنوان | ||
سود خالص | 18,518,256,285 | |
سود انباشته اول دوره | 1,789,771,212 | |
تعدیلات سنواتی | (1,820,547,932 ) | |
زیان انباشته | ( 30,776,620 ) | |
سود قابل تخصیص | 18,487,479,565 |
موارد مشاهده شده توسط ممیز مالیاتی
1 – شرکت صورت فروش فصلی خود را مطابق ماده 169 مکرر ق.م.م اعلام و طبق قانون عمل نموده است.
2 – کلیه فاکتورهای صادره مطابق با موارد قانونی و اطلاعات کافی و معتبر میباشد.
3 – شرکت دارای سیستم حسابداری کامپیوتری بوده و بررسیهای صحت اطلاعات وارده مورد تائید است.
4 – دفاتر قانونی روزنامه و دفتر کل به موقع دریافت و تحریر شده است.
5 – صورت حساب بانکها بازبینی و با اسناد مطابقت داده شد. تراکنشها معقول بهنظر میآید.
6 – در بررسی قیمت تمام شده موارد ذیل مشاهده گردید:
6-1- مبلغ 8,450,000 ریال بابت خرید یک دستگاه کولر ثبت شده؛ که برگشت شده و بایستی به حساب دارایی منظور گردد. عدم رعایت جدول استهلاک – ماده 151
6-2- مبلغ 4,586,000 ریال بابت تعمیر ماشینآلات پرداخت گردیده که فاقد سند میباشد. نداشتن سند معتبر – ماده 147
6-3- مبلغ 9,652,300 ریال در حساب هزینه سفر و ایاب و ذهاب بدون سند معتبر و امضای دریافت کننده میباشد. نداشتن سند معتبر – تبصره 16 ماده 47
6-4- پرداخت مبلغ 25,000,000 ریال به صورت غیرنقدی برای خرید آذوقه برای پرسنل که بیش از سقف مشخص در تبصره 13 ماده 91 ق.م.م است.
6-5- مبلغ 221,256,000 ریال در پیش دریافتها موجود است که میبایستی فاکتور میشد. طبق گزارش بازرس قانونی و بررسی حسابها به حساب فروش منظور میگردد.
6-6- هزینه مطالبات مشکوکالوصول که هیچگونه مدرکی دال بر لاوصول آن وجود ندارد به مبلغ 189,000,000 ریال. تبصره 23 ماده 147 ق.م.م
6-7- پرداختهای متفرقه بدون سند معتبر و امضای دریافت کننده به مبلغ 6,850,000 ریال. خلاف ماده 147 و غیر متعارف بودن هزینه. تبصره 2 ماده 192 ق.م.م
6-8- خرید مواد مصرفی بدون فاکتور معتبر 98,456,800 ریال. ماده 147 ق.م.م
6-9- هزینههای آبدارخانه 12,600,000 ریال. ماده 147 ق.م.م و غیرمتعارف بودن هزینه و تبصره 2 ماده 92 ق.م.م
6-10- پرداخت جرایم مربوط به عدم پرداخت و ارائه لیست بیمه 33,852,600 ریال. جرایم پرداختی ناشی از سهلانگاری مدیران اجرائی که مورد قبول نیست.
6-11- عدم درج فروش قراردادی خدمات به شرکت ….. به مبلغ 1,859,600,000. کتمان درآمد طبق ماده 192 ق.م.م و تبصرههای مربوطه
6-12- قرارداد شماره …… به سازمان ……. با مبلغ 1,250,000,000. کتمان درآمد طبق ماده 192 ق.م.م و تبصرههای مربوطه
صورت محاسبه مالیات
عنوان | مبلغ (ریال) |
زیان ابرازی | (3,505,315,721) |
اضافه میگردد: هزینههای مالی | (11,874,038) |
کل زیان ابرازی | (3,517,189,759) |
برگشت از هزینههای غیرقابل قبول | 3,719,303,100 |
سود مشمول مالیات | 202,113,341 |
مالیات سود (25% سود مشمول مالیات) | 50,528,335 |
نکات قابل توجه
1– این شرکت دارای زیان عملیاتی بوده و طبق ماده 141 قانون تجارت و اساسنامه آن باید در مجمع عمومی فوقالعاده درباره ادامه، انحلال و یا کاهش سرمایه تصمیمگیری گردد. (گزارش بازرس قانونی)
2– سود غیرعملیاتی مربوط به فروش یک دستگاه آپارتمان است؛ که از مالیات معاف بوده و میتواند بین سهامداران تقسیم گردد.
چرا و چگونه ممیز مالیاتی یک شرکت زیانده را با برگشت هزینهها و همچنین درآمد اعلام نشده یا به عبارتی کتمان شده به سوددهی رسانید و مشمول مالیات نمود؟ و چرا این شرکت را علیالراس اعلام نکرد؟
پیشنهاد میشود بخوانید: مالیات شرکت های زیان ده چگونه است؟
چرا ممیز مالیاتی این شرکت را علی الراس اعلام نکرد؟
1– در سالهای گذشته شرکت تمامی مقررات را رعایت نموده و درآمد و هزینهها مورد قبول بوده است.
2– دفاتر شرکت معرف واقعیت عملکرد شرکت بود.
3– شرکت تکالیف قانونی خود را به موقع انجام داده است.
4– نرخ سود علیالراسی تقریبا برابر با مالیات سود ابرازی بود.
5– در بررسی هزینهها (سندرسی) به ارقام مشکوک و خارج از عرف برخورد نکرده بود.
نگاهی دقیقتر به حوادث سال 97
- عدم درج درآمد دو پروژه عمده که از طریق سیستم یکپارچه مالیاتی بدست آمد
- گزارش بازرس قانونی شرکت به شرح آتی
- نامعقول بودن برخی هزینهها از جمله هزینههای پرسنلی
- ابراز زیان نامعقول به دلیل هزینه قیمت تمام شده کالا و خدمات فروش رفته
- هزینه مطالبات مشکوکالوصول که مدارک مثبت و دلایلی بر لاوصول آن بدست نیامد
- هزینه بدون مدارک مثبته آبدارخانه
امیدوارم این بخش از قوانین مهم مالیاتی برای حسابدارها ، تا اینجا براتون مفید واقع شده باشد. بازرس قانونی این شرکت رو مورد بررسی قرار داده و نکاتی در مورد عملکردش گوشزد کرده است. گزارش بازرس قانونی شرکت رو که در پست بعدی براتون آماده کردیم، از دست ندهید.
3 پاسخ
عالی بود. بحث هزینه های خیلی مهم هستش
مثال قشنگی که میشه چندین ماده و تبصره ق م م مستقیم و به یاد سپرد ممنون از گروه خوب پرشین حساب
سلام
متشکریم .
اگر از مطالب تیم تولید محتوای پرشین حساب هم راضی بودین میتونین مطالب رو برای دوستان حسابدارتون هم ارسال کنین تا استفاده کنند .