همه آنچه از حسابداری موسسات تولیدی باید بدانید

حسابداری موسسات تولیدی مهم‌ترین بخش در یک شرکت تولیدی است. زیرا علیرغم اینکه تولید بر پایه صنعت و اجرای صحیح فرآیندهای اجرایی صنعتی می‌چرخد، بی‌توجهی به هزینه‌های تولید و بهای تمام شده محصولات موجب ضرر و زیان مجموعه اقتصادی و حتی گاهی ورشکستگی آن خواهد شد. از این رو به دلیل اهمیت حسابداری شرکتهای تولیدی در این مقاله از سری مقالات آموزش رایگان حسابداری، بر آن شدیم تا شما را با حسابداری شرکت ها و موسسات تولیدی آشنا نماییم. با ما همراه باشید.

منظور از حسابداری موسسات تولیدی چیست؟

حسابداری موسسات تولیدی یا حسابداری صنعتی عبارت است از کلیه فرآیندهایی که در جهت شناسایی، جمع آوری، طبقه بندی، ثبت و مدیریت هزینه‌های تولید و با هدف ارزش گذاری تولیدات (اعم از موجودی کالاها، کالای در جریان ساخت یا کالای آماده فروش) انجام می‌شود.

در واقع ثبت های حسابداری تولیدی در راستای تعیین دقیق بهای تمام شده محصولات، شناسایی مراکز هزینه و همچنین نظارت و کاهش هزینه‌های تولید در شرکتهای صنعتی بر اساس استانداردهای حسابداری به ما کمک می‌کند.

آیا استانداردهای حسابداری تولیدی متفاوت از استانداردهای حسابداری است؟

در پاسخ به سوال فوق باید گفت استانداردهای حسابداری ثابت هستند و بر اساس نوع فعالیت اعم از تولیدی، خدماتی یا بازرگانی تغییر نمی‌کنند. به بیان دیگر، استانداردهای حسابداری جامع و کامل هستند، از این رو حسابداری شرکت های تولیدی نیز برای تهیه صورتهای مالی و سایر امور مربوط به درآمد و هزینه و بهای تمام شده موظف به تبعیت از قوانین و مقررات استانداردهای حسابداری ایران (مصوب سازمان حسابرسی کشور) هستند.

اهمیت حسابداری بهای تمام شده

حسابداری بهای تمام شده با به کارگیری سیستمها و شیوه‌های متداول بر اساس استانداردها و اصول و مفروضات حسابداری، اطلاعات مفیدی در اختیار تصمیم گیرندگان یک مجموعه تولیدی جهت برنامه ریزی، کنترل و ارزیابی نتایج عملیات قرار می‌دهد.

حسابداری تولیدی چه وظایفی دارد؟

حسابداری شرکت تولیدی همانند نحوه عملکرد حسابداری در سایر فعالیت‌های اقتصادی به جمع آوری، طبقه بندی و ثبت هزینه‌ها و شناسایی و ثبت درآمدها می‌پردازد. اما از آنجا که در شرکت‌های تولیدی شناسایی و ثبت درآمد و هزینه مستلزم تعیین هزینه‌های تولید و ارزش محصولات فروخته شده است، می‌توان برخی از مهم‌ترین کارکردهای حسابداری در شرکت‌های تولیدی را به شرح زیر بیان نمود:

• کنترل و مدیریت موجودی مواد و کالا و هزینه‌های آن
• محاسبه بهای تمام شده کالاهای در جریان ساخت و کالاهای آماده فروش
• تجزیه و تحلیل نحوه عملکرد مجموعه اقتصادی بر اساس سود عملیاتی
• مدیریت تخصیص منابع به فعالیت‌ها و کنترل هزینه‌ها
• کنترل و مدیریت انبارها

عوامل موثر بر حسابداری شرکت های تولیدی

مهم‌ترین عوامل در حسابداری موسسات تولیدی، که عملکرد واحد مالی این موسسات را از حسابداری شرکتهای غیرتولیدی متمایز می‌کند، عبارتند از:

• دارایی‌ها؛ موجودی مواد و کالا
• هزینه‌ها
• درآمدها

از این رو در ادامه این مقاله به بررسی این موارد می‌پردازیم.

موجودی مواد و کالا در حسابداری موسسات تولیدی

شاید بتوان موجودی مواد اولیه و کالاهای ساخته شده و یا در جریان ساخت را مهم‌ترین دارایی بخش تولیدی در حسابداری موسسات تولیدی به شمار آورد. از این رو حفظ تعادل در موجودی مواد و کالا در حسابداری موسسات تولیدی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. تعیین میزان دقیق موجودی مواد اولیه و کالاهای یک شرکت تولیدی در حسابداری با کمک دو سیستم حسابداری دائمی و ادواری انجام می‌شود. برای آشنایی با این دو سیستم حسابداری مطلب موجودی مواد و کالا را مطالعه نمایید.

انواع هزینه ها در حسابداری تولیدی

یکی از مهم‌ترین عوامل در حسابداری موسسات تولیدی، آشنایی با هزینه‌ها و  هزینه یابی است. طبقه بندی انواع هزینه در حسابداری صنعتی به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ اما یکی از انواع طبقه بندی مناسب برای حسابداری تولیدی به شرح زیر است:

• هزینه‌های ساخت
• هزینه‌های تجاری

هزینه های ساخت

هزینه‌هایی که به صورت مستقیم در کارخانه جهت تولید محصول مصرف می‌شوند. این هزینه‌ها عبارتند از:

• مواد اولیه مصرفی
• دستمزد کارگران
• هزینه‌های غیر مستقیم (سربار ساخت)

هزینه های تجاری

هزینه‌های تجاری یا هزینه‌های عملیاتی، هزینه‌هایی هستند که در بخش‌های دیگر موسسات تولیدی (به استثنای بخش تولید به مصرف می‌رسند. این هزینه‌ها به صورت کلی به دسته‌های زیر تقسیم می‌شوند:

• هزینه‌های اداری وعمومی (اداری و تشکیلاتی)
• هزینه‌های توزیع و فروش

این نوع طبقه‌بندی به تصمیم گیرندگان امکان می‌دهد تا با در نظر گرفتن برنامه‌های از پیش طراحی شده، بودجه مورد نیاز هر قسمت را به طور جداگانه تنظیم نمایند.

منظور از هزینه سربار تولید چیست؟

این هزینه‌ها که با عنوان هزینه‌های سربار ساخت یا هزینه‌های غیرمستقیم تولید نیز شناخته می‌شوند، هزینه‌هایی هستند که به صورت مستقیم با تولید محصول ارتباط ندارند و نمی‌توان آنها را به‌آسانی به یک محصول معین، یک مرحله از تولید و یا یک سفارش خاص ارتباط داد. در واقع واحدهای تولیدی برای ساخت محصول، ناگزیر از انجام این قبیل هزینه‌ها هستند در غیر این صورت تولید محصول متوقف خواهد شد.

لازم است بدانید که هزینه سربار در شرکتهای تولیدی، طبقه بندی‌های مختلفی دارد. هزینه سربار از یک دیدگاه به سربار مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می‌شود؛ از دیدگاه دیگر، هزینه سربار به هزینه سربار ثابت، متغیر و نیمه متغیر تقسیم می‌شود. بررسی این موارد را به شما خواننده گرامی واگذار می‌کنیم.

عوامل بهای تمام شده در حسابداری موسسات تولیدی

عوامل بهای تمام شده که تحت عنوان هزینه نیز شناخته می‌شوند، هزینه‌هایی است که به صورت مستقیم و غیرمستقیم در ساخت محصول به مصرف می‌رسند. این هزینه‌ها عبارتند از:

• مواد اولیه مستقیم
• دستمزد مستقیم
• سایر هزینه‌های غیرمستقیم تولید

محاسبه بهای تمام شده مستلزم انجام محاسبات پیچیده و زمان‌بری است که در مطلب دیگری به آن پرداخته‌ایم. برای اطلاع از جزئیات دقیق نحوه محاسبه بهای تمام شده کالاها، مطلب “بهای تمام شده کالای فروش رفته” را مطالعه نمایید.

درآمدهای موسسات تولیدی

در حسابداری موسسات تولیدی، درآمدها نیز به دو گروه تقسیم می‌شوند:

• درآمدهای عملیاتی
• درآمدهای غیرعملیاتی

درآمدهای عملیاتی

درآمدهایی که از فروش کالاهای تولید شده در شرکت کسب می‌شوند. در حقیقت این گروه از درآمدها، درآمدهای اصلی شرکت هستند.

درآمدهای غیرعملیاتی

اما گاهی شرکتهای تولیدی از روش‌های دیگری نظیر فروش ضایعات، سرمایه گذاری‌های بلندمدت و مواردی از این قبیل، درآمدهایی کسب می‌کند؛ این درآمدها، درآمدهای غیرعملیاتی هستند.

فرآیند حسابداری در شرکت های تولیدی

حسابداری موسسات تولیدی فرآیند پیچیده‌ای دارد. در اینجا به بیان چند نکته مهم که دانستن آن برای حسابداران ضروری است، می‌پردازیم.

نکته اول

بخشی از وجوه نقد یا حسابهای پرداختنی که مربوط به دستمزد مستقیم هستند، به حساب کنترل کالای در جریان ساخت انتقال می‌یابد و همچنین دستمزد غیرمستقیم به حساب سربار ساخت منتقل می‌شود.

نکته دوم

مواد اولیه به صورت نقد یا نسیه خریداری می‌شود که در این زمان مواد اولیه که جزء اقلام دارایی است به حساب موجودی مواد، بدهکار می‌گردد و تا زمان مصرف در تولید، در این حساب باقی می‌ماند.

نکته سوم

مواد موجود در انبار به تدریج به مصرف می‌رسد؛ بخش مستقیم آن به حساب کالای درجریان ساخت و بخش غیرمستقیم آن به حساب سربار ساخت بدهکار می‌شود.

نکته چهارم

پس از این که کالا تکمیل شد، بهای تمام شده کالای ساخته شده از حساب کنترل کالای در جریان ساخت به حساب موجودی کالای ساخته شده منتقل می‌شود.

حساب کنترل کالای در جریان ساخت و حساب موجودی کالای ساخته شده هر دو از اقلام دارایی‌هاست و در این گروه طبقه‌بندی می‌شود.

نکته پنجم

هنگام فروش کالای ساخته شده، بهای تمام شده کالای ساخته شده از حساب موجودی کالای ساخته شده به حساب قیمت تمام شده کالای فروش رفته منتقل می‌شود و در فاصلە پایان دوره به خلاصه حساب سود و زیان منتقل می‌شود. به این ترتیب حساب موجودی کالای ساخته شده که یک قلم دارایی است، به حساب بهای تمام شده کالای فروش رفته که یکی از اقلام هزینه است منتقل می‌شود.

توصیه می‌کنیم بخوانید: حسابداری انبار

صورت سود و زیان شرکت های تولیدی

صورت سود و زیان موسسات تولیدی همانند صورت سود و زیان در سایر شرکتها، معمولا در بازه‌های زمانی یک ماهه، سه ماهه و یا یک ساله تهیه می‌شود. این صورت بر اساس درآمدهای کسب شده در یک دوره مالی و هزینه‌هایی که برای کسب این درآمدها در همان دوره مالی صورت گرفته است، تهیه می‌شود.

لازم است بدانید که هدف از تهیه صورت سود و زیان، گزارش سود و یا زیان یک موسسه تولیدی در یک بازه زمانی مشخص جهت اتخاذ تصمیمات مدیریتی جهت افزایش درآمد و کاهش هزینه‌ها است.

کدینگ حسابداری شرکت تولیدی

کدینگ حسابداری به معنای طبقه‌بندی و تفکیک حسابها با استفاده از ارقام و یا حروف است. کدینگ حسابداری به روش‌های مختلفی انجام می‌شود. کدینگ حسابداری موسسات تولیدی در کشور ما معمولا با کمک ارقام انجام می‌شود. برای آشنایی بیشتر با کدینگ حسابداری برای کلیه موسسات و دانلود کدینگ حسابداری شرکت تولیدی اکسل مطلب “کدینگ حسابداری” را مطالعه نمایید.

انواع ثبت حسابداری تولیدی

برای ثبت حسابداری تولید کالا، کلیه هزینه‌ها از زمان خرید و حمل مواد اولیه به مجموعه تا زمان تهیه کالای آماده فروش و توزیع و همچنین درآمد حاصل از فروش محصولات یا سایر درآمدها باید ثبت شوند. برای بهبود مدیریت حسابها و تفکیک آنها، حساب‌های کنترل ایجاد و استفاده می‌شوند. برای آشنایی با نحوه عملکرد حساب کنترل مثال زیر را از حساب کنترل کالای در جریان ساخت در یک موسسه تولیدی ببینید.

برای راحتی شما انواع ثبت‌های حسابداری موسسات تولیدی را در قالب PDF تهیه نموده‌ایم که می‌توانید به صورت رایگان آن را دریافت کنید.

نکات مهم ثبت های حسابداری تولیدی

از آنجا که اولین قدم در حسابداری موسسات تولیدی ثبت و بایگانی اسناد و مدارک است، هر گاه ثبت سند در این موسسات به شکل روزانه، منظم و دقیق انجام شود سایر فرآیندهای مربوط به حسابداری نظیر تهیه و تنظیم گزارشات و صورتهای مالی به صورت دقیق و منظم انجام می‌شوند. از این رو توصیه می‌کنیم:

• ثبت اقلام مربوط به خرید و فروش مربوط به فعالیت اقتصادی را به صورت روزانه انجام دهید
• در زمان ثبت سند، درج نام کالا، میزان کالای خریداری شده یا فروخته شده، قیمت آن و تاریخ رویداد ضروری است
• ثبت سایر اسناد حسابداری اعم از درآمدها و هزینه‌های غیرعملیاتی نیز به صورت روزانه توصیه می‌شود

پیشنهاد ما

حسابداری موسسات تولیدی یکی از اصلی‌ترین ارکان بقا و رشد و توسعه یک شرکت تولیدی و صنعتی است. از این رو آموزش تکنیکهای حسابداری تولیدی به صورت عملیاتی و بر اساس مثال‌های واقعی از اهمیت زیادی برخوردار است. توصیه ما به شما استفاده از آموزش حسابداری صنعتی پرشین حساب است که با حضور در یک کارخانه واقعی تهیه شده و آموزش محاسبه بهای تمام شده با بررسی درآمدها و هزینه‌های واقعی انجام گرفته است.

این فرصت را از دست ندهید.