چرا تعدیلات سنواتی مالیات حائز اهمیت است؟
زیرا عدم انعکاس رویدادها به صورت صحیح و در زمان مناسب، خطر حسابسازی و کتمان درآمد مجموعه را برای سازمان مالیاتی برجسته میکند.
چرا نباید از حساب ذخیره مالیاتی استفاده کنیم؟
ذخیره بدهی است که میزان و زمان پرداخت آن مشخص نیست یا مورد ابهام است؛ در صورتی که میزان و زمان پرداخت مالیات یک شرکت مشخص است.
سازمان مالیاتی چگونه به حساب تعدیلات سنواتی رسیدگی میکند؟
سازمان برای رسیدگی به حساب تعدیلات سنواتی دستورالعملی صادر نموده که شرح جزئیات آن در مقاله موجود است.
یکی از بزرگترین دغدغههای حسابداران در هر دوره مالی، اصلاح حسابهای نادرست مربوط به دورههای مالی پیشین است. حال اگر این حسابها جزء حسابهای تعیین کننده سود و زیان شرکت باشند، اهمیت آنها بیشتر نیز میشود. حساب تعدیلات سنواتی یک ابزار قدرتمند برای اصلاح اشتباهات است. این حسابها که معمولا از سالهای قبل جاماندهاند، آنقدر مهم هستند که باید تاثیرات آنها در سود و زیان سال جاری نیز مشخص شود. اما فقط تعدیل حسابها مهم نیست؛ بلکه انعکاس تاثیر این تعدیلات در مالیات مهمتر است. پیش از این با تعدیلات سنواتی در حسابداری آشنا شدیم؛ در این مقاله از سری مقالات آموزش رایگان مالیات، قصد داریم شما را با تعدیلات سنواتی مالیات آشنا نماییم. همچنین در ویدیویی از خطرات مالیاتی حساب تعدیلات سنواتی صحبت کرده ایم. با ما همراه باشید.
🎥 ویدیوی خطرات مالیاتی حساب تعدیلات سنواتی
یکی از اساتید خوب پرشین حساب با هدف شفاف سازی دستورالعمل فوق، نحوه رسیدگی به تعدیلات سنواتی در حوزه مالیات و تاثیرات و مشکلاتی که ممکن است برای شما ایجاد نماید، با بیان ساده عنوان نمودهاند. توصیه میکنیم این ویدیو را از دست ندهید.
اهمیت حساب تعدیلات سنواتی
یکی از مهمترین بخشهایی که تعدیلات سنواتی در آن استفاده میشود، ثبتهای مربوط به مالیات است؛ زیرا رسیدگی به تکالیف مالیاتی یک مجموعه عموما پس از گذشت مدتی از دوره مالی انجام میشود. اما هرگونه تغییر در مبالغ پرداختی در دوره مالی مربوطه امکان پذیر نیست. زیرا مجموعه اقتصادی نمیتواند حسابهای سالهای گذشته خود را دستکاری و مابهالتفاوت مالیات را در آن اعمال کند.
اعمال برخی رویدادهای متاثر از دورههای مالی قبل در دوره مالی جاری، موجب رد شدن دفاتر مجموعه اقتصادی از سوی سازمان مالیاتی میشود.
اینجاست که انجام تعدیلات سنواتی در حوزه مالیات ضرورت پیدا میکند.
ذخیره مالیات یا مالیات پرداختنی؟
در سالهای گذشته در صورتهای مالی اساسی، سطری با عنوان “ذخیره مالیات” وجود داشت. در سال 1397 و با ابلاغ اصلاحیه جدید صورتهای مالی، این عبارت با عنوان “مالیات پرداختنی” جایگزین شد. دلیل این جایگزینی در مفهوم کلمه “ذخیره” نهفته است.
بر اساس تعریف استاندارد شماره 4 حسابداری، ذخیره برای بدهیهایی استفاده میشود که میزان و زمان پرداخت آنها مشخص نیست و یا توام با ابهام است. در صورتی که در مورد زمان و میزان مالیات پرداختی یک مجموعه هیچ ابهام و تردیدی وجود ندارد.
اهمیت حساب سود و زیان انباشته به صورت عام و حساب تعدیلات سنواتی به صورت خاص به اندازهای است که سازمان مالیاتی نحوه رسیدگی به این حساب را در قالب دستورالعملی به شرح زیر بیان نموده است.
نحوه رسیدگی به حساب تعدیلات سنواتی
تعدیلات سنواتی در اظهارنامه مالیاتی از طریق افزایش یا کاهش سود و زیان انباشته، تاثیرگذار است؛ از آنجا که این حساب از حساسیت بالایی برخوردار است سازمان مالیاتی توجه ویژهای به ورود و خروجیهای آن دارد. در همین راستا سازمان امور مالیاتی بر اساس دستورالعمل شماره 21012/200 مورخ 1391/10/25، نحوه برخورد با تعدیلات سنواتی را در زمان رسیدگی مالیاتی مطرح نموده است. به این ترتیب ماموران مالیاتی در زمان رسیدگی به دفاتر و صورتهای مالی مودی، موظفند گردش حساب سود و زیان انباشته را بررسی نمایند. این بررسی با تطبیق مستندات موجود با ثبتهای بدهکار یا بستانکار حساب تعدیلات سنواتی و براساس جزئیات مقرر در دستورالعمل فوق، انجام خواهد شد.
در ادامه نحوه رسیدگی به حساب تعدیلات سنواتی را بر اساس دستورالعمل شماره 21012/200 و آخرین اصلاحات آن که در سال 1397 انجام شد، در اختیار شما قرار میدهیم.
نحوه برخورد با اقلام بدهکار حساب تعدیلات سنواتی
گاهی در حساب تعدیلات سنواتی، اقلامی بدهکار میشود که منجر به کاهش درآمد مشمول مالیات ابرازی میگردند؛ در زمان رسیدگی این اقلام برگشت داده شده و به درآمد مشمول مالیات عملکرد مورد رسیدگی اضافه میشوند. اما استثنائاتی نیز به شرح زیر برای اقلام بدهکار وجود دارد:
هزینه های مربوط به سنوات قبل
هزینههای مربوط به دورههای مالی قبل (سنوات قبل) در صورتی که با مواد 147 و 148 قانون مالیات های مستقیم مطابقت داشته باشند، با رعایت شرایط زیر میتوانند در ستون بدهکار حساب تعدیلات سنواتی مالیات درج شوند:
♦️ بدهی مذکور مربوط به درآمدهای مشمول معافیت مالیاتی سال مالی مذکور نباشد
♦️اقلام بدهی مربوط به مالیات مقطوع سال مربوطه نباشد
♦️ درآمد مشمول مالیات سال مربوط از طریق علی الرأس تعیین نشده باشد
🔻نکته
در صورتی که بدهی موجود در حساب تعدیلات سنواتی، مربوط به درآمدهای معاف از مالیات و یا مشمول مالیات مقطوع سال مذکور باشد، هزینهها به نسبت درآمدها با رعایت مقررات تسهیم میشود.
برگشت از فروش و تخفیفات و اصلاحات فروش
مبالغ مربوط به برگشت از فروش و تخفیفات و یا اصلاحات فروش در صورت وجود مستندات معتبر، میتواند در بدهکار حساب تعدیلات سنواتی ذکر شود. شرط پذیرش این مبالغ این است که
♦️ مقادیر مذکور مربوط به درآمدهای معاف یا مشمول مالیات مقطوع نباشد.
نحوه برخورد با اقلام بستانکار در تعدیلات سنواتی
اقلام بستانکار موجود در حساب تعدیلات سنواتی به درآمد مشمول مالیات عملکرد سال مورد رسیدگی اضافه میگردد؛ موارد زیر از این حکم مستثنی هستند:
♦️ اقلامی که توسط واحد مالیاتی به درآمد مشمول مالیات در سنوات گذشته اضافه شده
♦️ درآمدهای معاف از پرداخت مالیات در سال مربوطه
نکته: در مواردی که مبنای محاسبه معافیت درآمدهای ابرازی باشد به علت عدم ابراز در سال مربوط مشمول مالیات است.
♦️ درآمدهای مشمول مالیات مقطوع که مالیات آنها پرداخت شده باشد
نکته: در صورتی که مالیات متعلق به درآمدهای مذکور در اجرای مقررات قانونی مربوط، مطالبه یا پرداخت نشده باشد با رعایت مقررات نسبت به مطالبه آن اقدام شود.
♦️ اقلام مربوط به برگشت هزینههای مربوط به دورههای مشمول معافیت یا مشمول مالیات به نرخ مقطوع؛ در اینجا سال مالی که هزینه در آن شناسایی شده مد نظر است.
رسیدگی به دفاتر پس از تعدیلات سنواتی مالیاتی
بیتوجهی به موارد زیر ممکن است دفاتر قانونی واحد اقتصادی را با چالش مواجه نماید:
♦️ اقلام بدهکار حساب تعدیلات سنواتی در مالیات: این موارد هیچ گونه تاثیری بر درآمد مشمول مالیات دوره مورد رسیدگی ندارد. به عبارت دیگر، اقلام بدهکار حساب تعدیلات سنواتی، کاهنده درآمد مشمول مالیات نیست.
♦️ بستانکاری در موارد برگشت هزینه: در این حالت اقلام بستانکار حساب تعدیلات سنواتی عینا به درآمد مشمول مالیات سال مورد رسیدگی اضافه میشود؛ مشروط بر اینکه مربوط به برگشت هزینه سنوات قبل بوده و در سال مربوط به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی پذیرفته شده باشد.
♦️ بستانکاری در موارد درآمد معوقه: هرگاه اقلام بستانکار در حساب تعدیلات سنواتی مربوط به حساب درآمد باشد، چنانچه در سال مربوط، درآمد مشمول مالیات از طریق رسیدگی به دفاتر تعیین شده باشد؛ همچنین هزینههای مرتبط با اقلام درآمدی مذکور در آن سال به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی پذیرفته شده باشد؛ کل درآمد منظور شده در بستانکار حساب تعدیلات سنواتی به درآمد مشمول مالیات سال مورد رسیدگی اضافه میشود. در غیر این صورت با اعمال ضریب نسبت به تعیین درآمد مشمول مالیات درآمد مورد نظر اقدام و به درآمد مشمول مالیات سال مورد رسیدگی اضافه میشود.
اصلاح سامانه های مالیاتی پس از تعدیل مالیاتی
تعدیل در رویدادهای مالی مانند خرید و فروش و یا مالیات قطعا علاوهبر دفاتر قانونی مجموعه اقتصادی، در دیگر سامانههای مالیاتی نیز تاثیرگذار خواهد بود. از این رو حسابدار یک مجموعه در کنار اجرای تعدیلات سنواتی بر اساس لیست استانداردهای حسابداری، باید به نحوه انعکاس تاثیرات این تعدیلات در مالیات و سامانههای مالیاتی نیز به خوبی آشنا باشد. به عنوان مثال اگر فاکتور خرید سال قبل را در حسابهای سال جاری تعدیل نمایید، حتما باید در سامانه مالیات بر ارزش افزوده و صورت معاملات فصلی نیز اصلاحات لازم را اعمال کنید.
مثال تعدیلات سنواتی در مالیات
برای درک بهتر ضرورت تعدیلات سنواتی در حوزه مالیات و نحوه اعمال آن در حسابها، تصور کنید شرکت الف مالیات عملکرد سال 1398 خود را با ارائه اظهارنامه عملکرد در تیر ماه سال 1399 معادل 250,000,000 ریال اظهار و پرداخت نموده است؛ سازمان مالیاتی در سال 1400 پس از رسیدگی اظهارنامه این شرکت، برگ تشخیصی به مبلغ 350,000,000 ریال برای شرکت ارسال نموده است. حال شرکت الف چگونه باید مابهالتفاوت اعلام شده را در دفاتر شناسایی و پرداخت نماید؟
ثبت حسابداری تعدیلات سنواتی در حوزه مالیات
در مثال بالا حسابدار شرکت الف ابتدا باید مابهالتفاوت مالیات را شناسایی و سپس پرداخت نماید؛ برای شناسایی مقدار پرداخت نشده سند زیر ثبت میشود:
شرح | بدهکار | بستانکار |
سود و زیان انباشته – حساب تعدیلات سنواتی | 100,000,000 | |
سایر حسابهای پرداختنی – مالیات پرداختنی | 100,000,000 | |
بابت شناسایی مابهالتفاوت مالیات ابرازی و مالیات تشخیصی |
سند پرداخت مابهالتفاوت مالیات ابرازی و مالیات تشخیصی بهصورت زیر در دفاتر شرکت الف ثبت میشود:
شرح | بدهکار | بستانکار |
سایر حسابهای پرداختنی – مالیات پرداختنی | 100,000,000 | |
بانک | 100,000,000 | |
بابت پرداخت مابهالتفاوت مالیات ابرازی و مالیات تشخیصی |
کلام آخر
ارتباط جدایی ناپذیر حسابداری و مالیات و تاثیر مستقیم فرآیندهای حسابداری بر پیامدهای مالیاتی، اهمیت اجرای برخی از اصول و استانداردهای حسابداری را آشکارتر میکند. یکی از مهمترین استانداردها اصلاح حسابهای پراهمیت با کمک تعدیلات سنواتی است؛ که علاوهبر تاثیر در بحث حسابداری، انعکاس مالیاتی نیز دارد. استفاده از این ابزار در گرو آموزش مالیات به صورت عملی در کنار آموزش حسابداری اصولی است. گاهی یک اشتباه ظاهرا ساده میتواند آینده یک فعالیت اقتصادی را به مخاطره بیندازد.