آموزش عملی محاسبه سود و زیان معاوضه دارایی ها + مثال

سلام کاربر عزیز باتوجه به این که یکی از راه های افزایش سود آوری و تولید معاوضه دارایی های قدیمی با داراییهای جدید یا خرید یک دارایی جدید و فروش دارایی قدیمی است امروز تصمیم گرفتیم معاوضه دارایی های ثابت مشهود را همراه با مثال برای شما مطرح کنیم. دارايیهای ثابت مشهود بخش بسيار مهمی از کل دارايی‌های يک شرکت را تشکيل می‌دهند.

عمليات اصلی شرکت اغلب توسط دارايی‌های ثابت مشهود انجام می‌گيرد. به عبارت ديگر رابطه بين درآمد عملياتی و دارايیهای ثابت مشهود، رابطهای مستقيم و ملموس است. حال آنکه دارايیهای نامشهود اغلب به صورت غير مستقيم به ايجاد درآمد در يک واحدتجاری کمک میکند.

دارايیهای ثابت مشهود در بردارنده اقلامی مانند زمين، ساختمان، ماشين آلات و تجهيزات، وسايل نقليه، اثاثه و مواردی از اين قبيل است. به دليل اهميت دارايیهای ثابت مشهود، مسايل حسابداری مربوط به اين طبقه از دارايیها از اهميت و پيچيدگی های خاصی برخوردار است.

معاوضه دارايیهای ثابت مشهود

نخستين مطلبی که بايد در معاوضه دارايیهای ثابت مشهود مورد توجه قرار گيرد آن است که موضوعات حسابداری مطرح در رابطه با معاوضه تنها به معاوضه دارايیهای ثابت مشهود غير پولی باز میگردد. منظور از دارايیهای غير پولی، دارايیهايی است که بازيافت آنها بر اساس مبالغ قراردادی و ثابت قابل تعيين نيست وبنابراين، باگذشت زمان و تغييردر سطح قيمت ها، ارزش اين گونه دارايیها تغيير می کند؛ نمونه هايی از دارايی های ثابت مشهو دغير پولی عبارتند از: زمين، ساختمان و تأسيسات، تجهيزات و ماشين آلات، وسائط نقليه و اثاثيه.

از آنجا که بازيافت دارايیهای غير پولی، با دشواری و عدم اطمينان همراه است. ثابت و قابل تعيين نيست، حال آنکه دارايیهای پولی ارزش قراردادی مشخصی دارند. بنابراين، در معاوضه دو دارايی پولی با يکديگر يا معاوضه يک دارايی غير پولی با يک دارايی پولی، پيچيدگی و ابهام چندانی وجود ندارد، زيرا ارزش منصفانه دارايی تحصيل شده و دارايی واگذار شده به راحتی قابل تعيين است و سود (زيان) معاوضه به سهولت محاسبه شده و در دفاتر ثبت میشود.

از مبحث بالا يک نکته ديگر مشخص می شود؛ به اين ترتيب که در زمان معاوضه دو دارايی، دارايی تحصيل شده بايد به ارزش منصفانه در دفاتر ثبت شود. براساس استاندارد حسابداری شماره 11  معاوضه دارايیهای ثابت مشهود بر مبنای ارزش منصفانه دارايی واگذار شده يا ارزش منصفانه دارايی تحصيل شده، هر کدام با وضوح بيشتری قابل تعيين است، به حساب منظور میشود.

استفاده از ارزش منصفانه در حسابداری معاوضه دارايی ها به اين معنا است که شرکتهای معاوضه کننده بايد سوديازيان ناشی ازمعاوضه رادر دفاتر خود شناسايی کنند. سوديازيان معاوضه ازتفاوت بين ارزش منصفانه دارايی واگذار شده با ارزش دفتری (بهای تمام شده به کسر استهلاک انباشته) همان دارايی تعيين میشود. به اين ترتيب يکی از سه حالت زير رخ خواهدداد.

شناسايی سود معاوضه دارايی→ ارزش دفتری دارايی واگذارشده < ارزش منصفانه دارايی واگذارشده 

شناسايی زيان معاوضه دارايی → ارزش دفتری دارايی واگذارشده >ارزش منصفانه دارايی واگذار شده 

عدم وجودسود(زيان) معاوضه دارايی→ ارزش دفتری دارايی واگذارشده = ارزش منصفانه دارايی واگذارشده 

بنابراين، شرط لازم برای شناسايی سود يا زيان معاوضه، وجود تفاوت در ارزش منصفانه و ارزش دفتری دارايی واگذار شده است و ارزش منصفانه دارايی تحصيل شده نشان دهنده سود يازيان معاوضه نيست

پیشنهاد میشود بخوانید: حسابداری مقایسه اجاره دارایی در مقابل خرید چگونه است؟

مثال معاوضه داراییهای ثابت مشهود (داراییهای غیرپولی)

شرکت جهان پرداز و شرکت صبا الکترونیک قصد دارند زمين و تجهيزاتی را با مشخصات زير با يکديگر معاوضه کنند. دراغلب موارد، معاوضه دودارايی غير مشابه به معنی وجود تفاوت در وضعيت دارايی تحصيل شده با دارايی واگذار شده است. بنابراين معاوضه دارايی دارای محتوای تجاری است.

دفاتر شرکت جهان پرداز

برای شرکت جهان پرداز ارزش دفتری زمين واگذار شده 10،000،000 ریال و ارزش منصفانه آن 28،500،000 ريال است از آنجا که «ارزش دفتری دارايی < ارزش منصفانه دارايی واگذار شده»، و مبلغ 2،000،000 ریال بطور نقد دریافت کرده است. تجهيزات تحصيل شده نيز در دفاتر به ارزش منصفانه دارايی واگذار شده، پس از تعديل (کسر) بابت سرک نقدی دريافت شده، ثبت خواهد شد. به اين ترتيب، ارزش تجهيزات دردفاتر شرکت جهان پرداز به مبلغ 26،500،000 ريال ثبت خواهد شد.

سرک نقدی دريافت شده –  ارزش منصفانه زمين = بهای تمام شده تجهيزات تحصيل شده

26،500،000 ریال=2،000،000-28،500،000

سود معاوضه برابر با تفاوت ارزش منصفانه دارایی قبلی و مبلغ دفتری آنهاست.

دفاتر شرکت صبا الکترونیک

برای شرکت صبا الکترونیک  ارزش منصفانه تجهيزات 22،000،000 ريال است. و بهای تمام شده و استهلاک انباشته به ترتیب مبلغ 33،000،000 و 5،000،000 ریال است و مبلغ 3،000،000 ریال پرداخت کرده است سود و یا زیان حاصل از معاوضه را تعیین نمایید.

(سرک نقدی پرداخت شده + ارزش منصفانه تجهيزات) =بهای تمام شده زمين تحصيل شده (صبا الکترونیک)

25،000،000=22،000،000+3،000،000

بابت ثبت معاوضه زمين و تجهيزات

شناسايی سود يا زيان در دفاتر يکی از طرفين معاوضه مستقل از شناسايی سود يازيان دردفاتر طرف ديگر معاوضه است. در حالی که شرکت (جهان پرداز) 18،500،000 ریال ريال سود حاصل از معاوضه شناسايی کرده است شرکت (صبا الکترونیک) 6،000،000 ريال زيان شناسايی کرده است. درمعاوضه دارايیها ممکن است هردو طرف سوديازيان شناسايی کنند و يا ساير حالتهای ممکن ديگر مانند شناسايی سود يا زيان توسط يکی از طرفين و عدم شناسايی سود يا زيان توسط طرف ديگر روی دهد.

از آنجا که مبنای شناسايی سود يا زيان معاوضه تفاوت ارزش منصفانه دارايی واگذار شده با ارزش دفتری همان دارايی (دارايی واگذار شده) است، شناسايی ياعدم شناسايی سود يا زيان توسط يکی از طرفين معاوضه به شناسايی يا عدم شناسايی سود يا زيان معاوضه توسط طرف ديگر معاوضه ارتباطی ندارد.

مقاله مرتبط فیلم آموزش حسابداری معاوضه داراییهای مشابه