تا زمان عدم پرداخت مالیات بر ارث، حتی سازمان مالیاتی حق دخل و تصرف در اموال متوفی را ندارد

مالیات بر ارث چیست؟

مالیات بر ارث یک نوع مالیات مستقیم است که حق قانونی دولت در ماترک فرد متوفی تلقی می‌شود. از این رو وراث مکلف به پرداخت آن هستند، در غیر این صورت، حق تملک بر اموال به جا مانده و دخل و تصرف در آن‌را ندارند.

مواد 17 تا 43 از قوانین مالیات مستقیم (فصل چهارم باب دوم مالیات بر دارایی) مربوط به مالیات بر ارث است.

مالیات بر ارث جز مالیاتهای مستقیم است

به چه اموالی مالیات بر ارث تعلق می‌گیرد؟

با استناد به ماده 17 ق.م.م، به این اموال مالیات بر ارث تعلق می‌گیرد:

  • سپرده‌های بانکی، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادر و سودهای متعلق به آن‌ها، سود سهام و سهم‌ الشرکه
  • سهام و سهم‌الشرکه و حق انتقال آن‌ها
  • حق‌الامتیاز و سایر اموال و حقوق مالی مطابق مواد 143 و 143 مکرر ق.م.م
  • انواع وسیله نقلیه موتوری، زمینی، دریایی، هوایی
  • املاک و حق واگذاری،‌ مانند ملک مسکونی  مغازه و …
  • اموال متوفی ایرانی خارج از ایران

از سال ۹۵ مالیات بر ارث برای هر دارایی به صورت تفکیکی محاسبه و پرداخت می‌شود

نحوه محاسبه مالیات بر ارث طبق قانون جدید

در صورتی که متوفی قبل از سال ۹۵ فوت شده باشد، مالیات بر ارث او بر اساس قانون قبل محاسبه می‌شود.

اما بر اساس جدیدترین قانون مالیات بر ارث، درصد مالیات بر ارث برای اموال متوفی بر اساس گروه بندی اموال و نسبت ورثه با متوفی تعیین می‌شود. بنابراین برای اطلاع از درصد مالیات بر ارث ابتدا باید با طبقه بندی وراث آشنا شویم:

طبقه بندی وراث

بر اساس ماده 18 ق.م.م و ماده 862 قانون مدنی، کلیه وابستگان شخص متوفی در سه طبقه قرار می‌گیرند:

  • وراث طبقه اول: پدر، مادر، همسر، فرزند و نوه
  • وراث طبقه دوم: پدربزرگ و مادربزرگ، برادر، خواهر، خواهرزاده‌ها و برادرزاده‌ها
  • وراث طبقه سوم: عمو، عمه، دایی، خاله و فرزندان آن‌ها

نحوه پرداخت مالیات بر ارث

وراث شخص متوفی موظفند ظرف یک سال از تاریخ فوت، اظهارنامه مالیاتی فرد فوت شده را تحت عنوان اظهارنامه مالیات بر ارث را مطابق فرم نمونه سازمان تهیه و به سازمان ارسال نمایند.

بدین ترتیب بر اساس نرخ‌های مصوب مالیات بر ارث محاسبه و مطالبه می‌شود.

جدول مالیات بر ارث طبق قانون جدید

بر اساس ماده ۱۷ ق.م.م، کمترین درصد مالیات بر ارث، مربوط به وراث طبقه اول است. برای طبقات دوم و سوم نرخ‌ها به ترتیب دو برابر و چهار برابر می‌شود. بر این اساس جدول نرخ مالیات بر ارث به تفکیک وراث به شرح زیر است:

 سپرده‌های مجاز بانکیسهام بورسیسهام غیربورسی و سهم‌الشرکهسایر اموال/ حق‌الامتیاز/ سپرده‌های غیرمجازاملاکحق واگذاری و سرقفلیوسایل نقلیه
طبقه اول3%0.75%6%10%7.5%3%2%
طبقه دوم6%1.5%12%20%15%6%4%
طبقه سوم12%3%24%40%30%12%8%

اظهارنامه مالیات بر ارث

یکی از انواع اظهارنامه مالیاتی است که وراث متوفی (همگی و یا یکی از آنها) یا ولی یا امین یا قیم یا نماینده قانونی آنها موظف به تسلیم آن هستند؛ اظهارنامه مالیاتی وراث شامل کلیه اقلام ماترک با تعیین ارزش روز فوت و کلیه مطالبات و بدهی‌های متوفی است. به این ترتیب سازمان مالیاتی بعد از کسر دیون و واجبات مالی و عبادی و هزینه کفن و دفن نتیجه رسیدگی و مالیات قابل پرداخت را به وراث اعلام می‌نماید.

مراحل تشکیل پرونده مالیات بر ارث

برای تشکیل پرونده مالیات بر ارث، وراث موظفند حداکثر ظرف مدت یک سال از تاریخ فوت به نزدیک‌ترین اداره مالیات محل سکونت متوفی مراجعه نمایند. مراحل تشکیل پرونده مالیات بر ارث عبارتند از:

  • دریافت گواهی انحصار ورثه از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی آخرین محل سکونت متوفی
  • تهیه مدارک مورد نیاز (دریافت و تکمیل اظهارنامه مالیاتی ارث و سایر فرمها، جمع آوری مدارک فیزیکی نظیر مدارک هویتی و وصیت‌نامه متوفی)
  • مراجعه به نزدیکترین اداره مالیاتی محل سکونت متوفی

معافیت های مالیات بر ارث چیست؟

مطابق ماده 24 ق.م.م، موارد زیر از پرداخت مالیات بر ارث معاف هستند:

  • اثاث منزل محل سکونت متوفی
  • دارایی شهیدان انقلاب اسلامی (برای وراث طبقه اول و دوم)
  • اموال حبس، نذر و یا وقف شده برای سازمان، نهادها و دستگاههای دولتی
  • وجوه مربوط به بازنشستگی، امتیازات پایان خدمت، مطالبات اخراج، بازخرید خدمت، مرخصی استفاده نشده، انواع بیمه‌ها و پرداختی ها توسط کارفرما یا بیمه (بیمه عمر و زندگی)، دیه و جبران زیان فوت

برگه انحصار وراثت چیست؟

برگه حصر وراثت، مجوزی است که پس از انجام کلیه مراحل قانونی پرداخت مالیات بر ارث صادر می‌شود. این برگه نشان دهنده انتقال اموال به ورثه و ایجاد حق مالکیت و دخل و تصرف آنها در دارایی‌های متوفی است.

مدارک لازم جهت تشکیل پرونده مالیات بر ارث

بر اساس ماده 26 ق.م.م مدارک لازم برای پرونده مالیات بر ارث به شرح زیر است:

  • فرم اظهارنامه مالیات بر ارث تکمیل شده توسط وراث
  • گواهی انحصار وراثت، گواهی فوت و گواهی معتبر پزشک
  • شناسنامه و کارت ملی متوفی و کلیه وراث
  • اگر متقاضی از ورثه نباشد وکالت‌نامه یا قیم‌نامه و کارت ملی درخواست کننده
  • مدارک لازم جهت احراز آدرس محل سکونت متوفی
  • مدارک مربوط به اموال درخواست شده

مهمترین مقالات مالیات بر ارث

درباره مالیات بر ارث بیشتر بخوانید

این مقالات بر اساس نیازهای حسابداران نوشته شده اند!

با عرض سلام محضر همه شما کاربران عزیز و گرامی ، در ادامه بخش های قبلی ، مرور بر دیگر مواد قانونی مالیاتهای مستقیم را دنبال می کنیم ، هر چند که مطمئنم بیشتر دوستان علاقمند به مباحث حسابداری ، مطالعه تمامی مواد قانونی مالیاتهای مستقیم را در کنار شغل خود
به نام خدای بی همتا و سلام به همه شما کاربران عزیز ، در ادامه مطالب بخش اول پیرامون اینکه حسابداران و افراد حرفه ای بیشتر از دیگران باید بر کتابهای قانونی تسلط داشته باشند و نیز جهت تشویق شما کاربران  علاقمند به مباحث قانونی ، سعی می کنم در ادامه دیگر
به نام و خدا و با سلام به همه کاربران عزیز ، در ادامه ارزش گذاری به روند شغل رشته حسابداری و اهمیت به کتاب های پرکاربرد نظیر قانون مالیاتهای مستقیم لازم دیدم مطالب را در این زمینه همچنان ادامه دهم . امیدوارم تعداد حسابدارانی که به دیگر فصل های این کتاب نیم