قرائن و ضرایب مالیاتی در چه مواردی مورد استفاده قرارمیگيرد؟
در سالهای گذشته قرائن مالیاتی برای تشخیص درآمد مشمول مالیات به طور علی الراس و بر اساس ضرایب مالیاتی فعالیت اقتصادی استفاده میشد.
چه كسانی بايد فرم خوداظهاری را پركنند؟
تمامی اشخاصی كه در ايران مشغول فعاليت اقتصادی هستند و كسب درآمد میكنند؛ بايد فرم خوداظهاری مالياتی را تكميل و به سازمان امورمالياتی ارائه دهند؛ به جز افرادی كه معاف از پرداخت ماليات هستند.
جریمه عدم ارائه اظهارنامه عملکرد چه میزان است؟
مطابق ماده 192 جريمه عدم ارائه اظهارنامه 30% برای اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل موضوع این قانون و 10% مالیات متعلق برای سایر مودیان است.
در تیرماه سال 1394 در راستای تحقق نظام مالیاتی هوشمند و افزایش شفافیت، قانون مالیات های مستقیم با اصلاحاتی مواجه بوده است. مهم ترین پیامد این رویداد حذف روش علی الراس، حذف دفترچه ضرایب مالیاتی و جایگزینی روش خوداظهاری مالياتی است. با توجه به اهميت موضوع، آگاهی از روش های محاسبه ماليات بر درآمد و نحوه ارسال اظهارنامه مالياتی در اولویت قرار دارد. در این سری از مقالات قوانین و بخشنامههای مالیاتی به اختصار به بررسی برخی از بندهای مهم در خصوص قرائن و ضرایب مالیاتی میپردازیم.
قرائن مالياتی چیست و شامل چه مواردی است؟
قرائن مالياتی اسناد و مداركی هستند كه موديان به سازمان امورمالياتی ارائه میدهند. مطابق ماده 152 قانون ماليات های مستقيم، بر اساس اين اسناد ماليات بر درآمد موديان تعيين میگردد.
قرائن و شواهدی که بازرسان امور مالیاتی از مودیان مطالبه میکنند شامل موارد زیر است:
- خرید سالانه
- فروش سالانه
- درآمد ناویژه
- میزان تولید در کارخانجات
- ارزش حق واگذاری محل کسب
- جمع تمامی مبالغی که بابت حقالتحریر و حقالزحمه وصول عوارض و مصرف تمبر عاید دفترخانه اسناد رسمی میشود یا میزان تمبر مصرفی آنها
- سایر عوامل به تشخیص کمیسیون تعیین ضرایب
منظور از ضرایب مالیاتی چیست؟
از آنجا که در روش علیالراس، اطلاعات مالی مودیان در اختیار نیست، برای تعیین میزان تقریبی درآمدهای مودیان از ضرایب مالیاتی کمک میگیرند؛ این ضرایب توسط سازمان امور مالیاتی تعیین میگردد.
♦️ ضرایب مالیاتی اعداد و ارقام مشخصی هستند که پس از تحلیل و محاسبات روی درآمدها و هزینهها و سایر عوامل به صورت درصد بیان میشوند و برای محاسبه درآمد مشمول مالیات از طریق علی الراس، ضریب مالیاتی در قرینه مالیاتی ضرب میشود.
روش تعیین ضرایب مالیاتی
مطابق بند الف ماده 154 سابق ق.م.م، هر سال کمیسیونی متشکل از نمایندگان سازمان امور مالیاتی، بانک مرکزی، نماینده شورای مرکزی اصناف، نماینده نظام پزشکی در خصوص مشاغل وابسته به پزشکی و نماینده اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران در رابطه با سایر مشاغل در سازمان امور مالیاتی کشور تشکیل میشود و پس از بررسی و تحلیل مسائل اقتصادی دفترچه ضرایب مالياتی را برای مشاغل مختلف تعیین و منتشر میکنند. اگر عنوان شغلی در جدول ضرایب مالیاتی نباشد، برای تعیین ضریب مالیاتی آن از مشاغل مشابه استفاده میشود.
برای تعیین درآمد مشمول مالیات از طریق علی الراس، لازم است دو عامل، قرینه مالیاتی (اسناد و مدارک) و ضریب مالیاتی در یکدیگر ضرب شوند.
درآمد مشمول مالیات از طریق علی الراس | ضریب مالیاتی * قرینه مالیاتی |
ضرایب تشخیص درآمد مشمول مالیات عملکرد به دو دسته تقسیم میشوند:
1- اشخاص حقوقی و حقیقی که به خرید و فروش کالا و تولید اشتغال دارند.
2- اشخاص حقوقی و حقیقی که ارائه دهنده نوعی خدمات هستند.
مثال ضرایب مالیاتی
دریافتی یک بنگاه مشاوراملاک سالانه مبلغ 100,000,000 ریال است. در سال 1397 ضریب مالیاتی 45% هست.
سود خالص یا درآمد مشمول مالیات | 45,000,000 | 45% * 100,000,000 |
اگر فرض کنیم سقف معافیت مالیاتی درسال مذکور 50,000,000 ریال باشد، چون مبلغ اظهارنامه زیر سقف معافیت مالیاتی هست، این بنگاه مشمول مالیات نمیشود.
آیا امکان تغییر ضرایب مالياتی هست؟
ضرايب مالياتی پس از تصويب در كميسيون به شهرستانها ابلاغ میشود. سپس جلسهای با حضور افرادی از جمله رئيس سازمان امور مالياتی شهرستان، رياست اتاق بازرگانی و قائم مقام شورای اصناف و نظام پزشكی تشكيل میشود و در خصوص جدول ضرايب مالياتی با توجه به شرايط اقتصادی و تجاری شهرستان گفتوگو میكنند. در صورتی كه تقاضای تغيير در ضرايب را داشته باشند میتوانند با ارائه دلايل موجه، درخواست خود را اعلام نمايند. اگر سازمان مركزی با درخواست موافقت نمايد؛ در جدول ضرايب مالیاتی به صورت رسمی تغييرات ايجاد میگردد.
چنانچه شورای اصناف، نظام پزشکی و یا اتاق بازرگانی در شهرستانی وجود نداشته باشد، یکی از اعضای فرمانداری به عنوان قائم مقام فرمانداری انتخاب میشود؛ این شخص با در نظر گرفتن اوضاع اقتصادی شهرستان میتواند درخواست تغییر ضرایب را بدهد.
جدول ضرایب مالیاتی و دفترچه ضرایب مالیاتی آیا همچنان اعتبار دارد؟
مطابق بند 2 ماده 97 ق.م.م مصوب 31 تیر ماه سال 1394، قوانین در خصوص مالیات علی الراس تغییر یافت و محاسبه مالیات از طریق علی الراس لغو گردید. به عبارت دیگر، از سال 98 به بعد دیگر ضرایب مالیاتی و ماليات علی الراس وجود ندارد و دفترچه ضرايب مالياتی فاقد اعتبار است. مطابق اين قانون، از عملكرد سال 1398 به بعد، مالیات مودیان با استفاده از روش خوداظهاری محاسبه میشود.
به این ترتیب، مطابق مفاد ماده 95 ق.م.م، صاحبان مشاغل موضوع این فصل موظفند دفاتر و یا اسناد و مدارک حسب مورد را که با رعایت اصول و ضوابط مربوط تنظیم می گردد، برای تشخیص درآمد مشمول مالیات، نگهداری و اظهارنامه مالیاتی خود را بر اساس آنها تنظیم کنند.
🔻نكته
در سالهای اخیر سازمان مالیاتی به منظور محاسبه مالیات از اینتاکد مالیاتی استفاده میکند. شیوه کار به این صورت است که سازمان مالیاتی بر اساس اطلاعات درآمد و هزینههای مودی، سود مشمول مالیات او را با اعمال ضرایبی بر سود ابرازی او محاسبه میکند؛ سپس محاسبه مالیات با نرخ ماده 131 انجام میشود.
خود اظهاری مالیاتی چیست؟
روشی است كه طی آن مودی کلیه درآمدها و هزینههای خود را شخصا در اظهارنامه مالياتی اعلام و به سازمان امور مالياتی ارسال مینماید. به بیان دیگر، مبنا و ملاک تعیین مالیات در واقع مبالغی است که طی اسناد و مدارک توسط خود مودی تحت عنوان اظهارنامه مالیاتی و به شیوه خوداظهاری مالياتی اعلام و ثبت میشوند. بنابراین از عملکرد سال 1398 به بعد، در راستای شفاف سازی مالیاتی، اظهارنامه ها باید با رعایت دستورالعملها در زمان مقرر (تا پایان 31 خرداد هر سال) برای اشخاص حقیقی و برای اشخاص حقوقی (تا پایان 31 تير ماه هر سال) توسط مودیان ارسال شود.
ماده ۹۷ ق م م درباره ضرایب مالیاتی چه میگوید؟
♦️ اظهارنامههای مالیاتی بدون رسیدگی پذیرفته شده و برای مودیان برگ قطعی صادر میشود.
♦️ سازمان مالیاتی مطابق قانون مختار است تعدادی از اظهارنامههای مالیاتی را به صورت تصادفی یا طبق معیارهای تعیین شده انتخاب و مورد رسیدگی قرار دهد.
♦️ مودیان موظفند اطلاعات مربوط به خرید، فروش، درآمد و هزینههای خود را به صورت کامل و شفاف در اظهارنامه مالیاتی ابراز کنند؛ به صورتی که هیچگونه مغایرتی با اطلاعات پایگاه دادههای سازمان نداشته باشد. در غیر این صورت مشمول جرایم مالیاتی میشوند و نمیتوانند از مزایای خوداظهاری استفاده نمایند.
♦️ لازم به ذکر است در صورت عدم ارائه اظهارنامه به سازمان امور مالیاتی، سازمان با استفاده از اطلاعات بانکهای اطلاعاتی اظهارنامه برآوردی برای آنها صادر و ابلاغ مینماید. اما مودی مشمول جرایم عدم تسلیم اظهارنامه خواهد شد.
بدون شک در صورتی که ماده 169 ق.م.م به صورت جدی و دقیق به اجرا در بیاید، شاهد پیشرفتهای قابل توجهی در نظام مالیاتی کشور خواهیم بود. نظام مالیاتی که در آن شفافیت بالایی وجود دارد و امکان فرارهای مالیاتی و تخلف به کمترین میزان خود خواهد رسید و عدالت برای همگان برقرار خواهد شد.
پیشنهاد ما
جهت اطلاع بیشتر از قوانین مالیاتی و پاسخگویی به سوالات احتمالی پیرامون آن، به تمامی حسابداران پیشنهاد میکنیم حتما از مشاوره مالياتی کارشناسان خبره استفاده کنند. همچنین اطلاع از نکات مهم و ریزه کاری های مالیاتی را با آموزش مالیات یکبار برای همیشه به شیوه صحیح برطرف کنید.