نوبت کاری یا شیفت کاری یکی از انواع کار مختلط است که زمانهای آن در بازههای متفاوتی از شبانه روز قرار میگیرد. از آنجا که این نوع از اشتغال به کار با سختیهایی برای کارگران همراه است، قانون کار برای حمایت از کارگران نوبت کار قوانینی در نظر گرفته است که در محاسبه حقوق و دستمزد بسیار موثر است. همراه ما باشید تا در این مطلب آموزش رایگان حسابداری شما عزیزان را با شرایط و قوانین شیفت کاری و نحوه محاسبه دستمزد نوبت کاری آشنا نماییم.
تعریف نوبت کاری
ماده 55 قانون کار، نوبت کاری را این چنین تعریف کرده است: کار نوبتی، کاری است که در طول ماه گردش دارد، به نحوی که نوبتهای آن در صبح یا عصر یا شب قرار میگیرد.
شیفت کاری برای مشاغلی که نیازمند فعالیت شبانه روزی و کار سخت و متناوب و همچنین دقت و حساسیت بالایی هستند، مورد توجه است. از جمله مشاغل نیازمند به کار نوبتی میتوان به پلیس، آتشنشانی، اورژانس بیمارستان و پرستاری، نگهبانها، بعضی از واحدهای تولیدی و مواردی از این قبیل اشاره نمود.
انواع نوبت کاری در قانون کار
بر اساس ماده 56 قانون کار، شیفت کاری به چهار دسته تقسیم میشود:
- نوبتکاری صبح و شب
- نوبتکاری عصر و شب
- نوبتکاری صبح و عصر
- نوبتکاری صبح، عصر و شب
به صورتی که بازه زمانی هر شیفت عبارت است از:
- شیفت صبح، ساعت 6 الی 14
- شیفت عصر، ساعت 14 الی 22
- شیفت شب، ساعت 22 الی 6 بامداد روز بعد
! نکته
مطابق ماده 57 قانون کار، ساعات کار در نوبت کاری ممکن است از 8 ساعت در شبانهروز و 44 ساعت در هفته بیشتر باشد؛ اما جمع ساعات کارکرد در چهار هفته متوالی (یک ماه)، نباید از 176 ساعت بیشتر باشد.
نحوه محاسبه نوبت کاری
بر اساس ماده 56 قانون کار، از آنجا که سختی و شرایط کار در شیفتهای مختلف متفاوت است، دستمزد هر ساعت کار در این شیفتها نیز با یکدیگر متفاوت است. به این ترتیب نحوه محاسبه شیفت کاری عبارت است از:
نوع نوبت کاری | میزان فوق العاده نوبت کاری |
شیفت صبح و عصر | 10% |
شیفت صبح، عصر و شب | 15% |
شیفت صبح و شب | 22.5% |
شیفت عصر و شب | 22.5% |
🔻 نکته
از آنجا که دستمزد (فوق العاده) نوبت کاری، به صورت درصدی از دستمزد ثابت ماهیانه (موضوع ماده 36 قانون کار) تعیین میشود؛ کار کمتر از یک ماه، شیفت کاری محسوب نمیشود.
جدول محاسبه نوبت کاری در سال 1402
ردیف | شرح | برای ماه 29 روزه (ريال) | برای ماه 30 روزه (ريال) | برای ماه 31 روزه (ريال) |
1 | فوق العاده نوبت کاری صبح – عصر (10%) | 5,131,341 | 5,308,284 | 5,485,227 |
2 | فوق العاده نوبت کاری صبح – عصر – شب (15%) | 7,697,012 | 7,962,426 | 8,227,840 |
3 | فوق العاده نوبت کاری صبح – شب، عصر – شب (22.5%) | 11,545,518 | 11,943,639 | 12,341,760 |
نکته: مبنای محاسبه نوبت کاری 30 روز است. ولی برای محاسبه نوبت کاری در ماههای 31 روزه و 29 روزه، مزد نوبت کاری را بر 30 تقسیم و در تعداد روزهای ماه ضرب میکنند.
چه زمانی شیفت کاری، نوبت کاری محسوب نمیشود؟
- هر گاه بازه زمانی کار شیفتی کمتر از یک ماه باشد
- هرگاه کارگر در تمام طول یک ماه در یک شیفت ثابت مانند شب کاری یا عصر کاری فعالیت کند
- مشاغلی که کارگر 24 ساعت مشغول کار و 24 ساعت استراحت میکند
قانون محاسبه مرخصی در نوبت کاری
مبنای محاسبه فوق العاده نوبت کاری، دستمزد ثابت ماهیانه کارگران است. بر این اساس اگر در حین نوبت کاری، گردش کار در یک ماه کامل باشد:
- بابت مرخصی استحقاقی مبلغی از فوق العاده نوبت کاری کسر نمیشود (فوق العاده نوبت کاری به صورت کامل به کارگر تعلق میگیرد)
- اما کارگران نوبت کار، در ایام مرخصی استعلاجی فوق العاده نوبت کاری دریافت نمیکنند
🔻 نکته
فوقالعاده نوبت کاری، در روزهای تعطیل هفتگی و تعطیلات رسمی نیز پرداخت میشود.
قوانین نوبت کاری در روز تعطیلی هفتگی (روز جمعه)
کارگران نوبت کار نیز همانند سایر کارگران مستحق استراحت در روزهای جمعه و ایام تعطیلات رسمی با دریافت حقوق هستند. بنابراین اگر شیفت کاری کارگران نوبت کار در روز جمعه واقع شود، بر اساس ماده 62 قانون کار، باید موارد زیر رعایت شود:
- کارگر روز دیگری در هفته تعطیل باشد
- کارگر علاوهبر دستمزد و فوق العاده نوبت کاری، باید 40% فوق العاده جمعه کاری برای کار در ساعات کاری روز تعطیل دریافت کند
نحوه محاسبه اضافه کاری کارگران نوبت کار
اضافه کاری برای کارگران نوبت کار دو حالت پیدا میکند:
- نوبت کاری با روز جمعه و یا ایام تعطیلات رسمی مصادف شود
کار در این ایام از همان ساعت شروع، کار اضافی تلقی شده و برای هر ساعت کاری، علاوهبر دریافت حقوق و دستمزد و فوق العاده نوبت کاری، 40% اضافه به عنوان جمعه کاری دریافت خواهند کرد.
- اضافه کاری در روزهای عادی ماه
مطابق ماده 57 قانون کار، کارگران نوبت کار تا زمانی که ساعات کاری موظفی خود را تکمیل ننمایند، اضافه کاری برای آنان مصداق ندارد. در صورت تکمیل ساعات کار موظفی، علاوهبر دریافت حقوق و دستمزد و فوق العاده نوبت کاری، ساعات کار اضافی با احتساب 40% اضافه بر دستمزد ساعات کار عادی برای آنان محاسبه میشود.
محاسبه نوبت کار در ماموریت
شرط برخورداری از فوق العاده نوبت کاری، وقوع گردش کار در بازه زمانی یک ماهه است. به این ترتیب از آنجا که با محقق شدن گردش کار طی ماه، کارگر نوبت کار مشمول دریافت فوق العاده نوبت کاری برای کل ماه میشود، در صورتی که در آن ماه، ماموریتی انجام شده باشد، او علاوهبر حق ماموریت، مشمول دریافت فوق العاده نوبت کاری نیز خواهد شد.
محاسبه عیدی و پاداش کارگران نوبت کار در پایان سال
از آنجا که مزایای نوبت کاری به کارگران نوبت کار به صورت فوقالعاده پرداخت میشود، لذا در هنگام محاسبه عیدی و سنوات، پاداش و اضافه کاری این مبلغ منظور نمیشود. در واقع محاسبات مذکور تنها بر اساس حقوق و دستمزد، بدون در نظر گرفتن فوق العاده نوبت کاری انجام میشود.
فرصتی برای حسابدارها
محاسبه فوق العادهها به ویژه فوق العاده نوبت کاری یکی از مهمترین دغدغههای کارگران و کارفرمایان است. از این رو حسابداران مسئولیت سنگینی در انجام محاسبات مربوط به فوق العادهها دارند. پیشنهاد ما به شما اطلاع از نحوه دقیق و صحیح محاسبه حقوق و سایر فوق العادهها با آموزش حسابداری حقوق و دستمزد است.
مثال محاسبه نوبت کاری
تصور کنید کارگری در فروردین ماه سال 1402 به صورت چرخشی در شیفتهای عصر و شب در کارگاهی مشغول به کار است. به این ترتیب، فوق العاده نوبت کاری برای این شخص برای فروردین ماه به صورت زیر محاسبه میشود:
محاسبه حقوق نوبت کاری برای ماه 31 روزه | 67,194,028 = 122.5% × 31 × 1,769,428 |
بیمه و مالیات فوق العاده نوبت کاری
مطابق بند “الف”و” تبصره 12 قانون بودجه 1402 کل کشور، کلیه فوق العادههای مستمر و غیرمستمر پرداختی به کارگران (از جمله فوق العاده نوبت کاری) مشمول کسر مالیات حقوق است.
همچنین مطابق بخشنامه شماره 20402/13/17د مورخ 1375/9/21 به جز موارد زیر، سایر پرداختیها در قالب حقوق و دستمزد مشمول کسر حق بیمه هستند:
- بازخرید ایام مرخصی
- کمک عائلهمندی حداکثر تا میزان قابل پرداخت طبق ماده 86 قانون تامین اجتماعی
- هزینه سفر و فوق العاده ماموریت
- عیدی
- مابهالتفاوت کمک هزینه مسکن و خواربار در ایام بیماری
- حق شیر
- پاداش
- نهضت سوادآموزی
- حقالتضمین (کسر صندوق) خسارت اخراج
- مزایای پایان کار
- پاداش افزایش تولید
سوالات متداول در مورد نوبت کاری → کلیک کنید
1) آیا به کارگران نوبت کار فوق العاده اضافه کاری تعلق میگیرد؟
بر اساس ماده 57 قانون کار، برای کارگرانی که در طول ماه به طور نوبتی کار میکنند، تا سقف 176 ساعت کار (در چهار هفته متوالی) اضافه کاری مفهوم ندارد؛ به بیان دیگر، پس از انجام 176 ساعت کار موظفی، اضافهکاری ایجاد میشود. لازم به ذکر است 176 ساعت مذکور، در هر مقطع زمانی از چهار هفته متوالی میتواند انجام شود.
2) اگر بخشی از ساعات کاری شیفت صبح – عصر در ساعات شب واقع شود، نحوه محاسبه فوق العاده نوبت کاری چگونه است؟
در صورتی که گردش کار کارگران در شیفت صبح – عصر باشد، فوق العاده نوبت کاری برای آنان با نرخ 10% محاسبه میشود. واقع شدن بخشی از ساعات کار عصر در ساعات شب، تغییری در تعریف کار گردشی به صورت صبح و عصر و فوق العاده مربوطه (10%) ایجاد نمیکند.
3) آیا کارگرانی که 24 ساعت کار و 24 ساعت استراحت می کنند نوبت کار هستند و آیا می توانند از فوق العاده نوبت کاری استفاده کنند؟
بر اساس تعریف نوبت کاری (موضوع ماده 55 قانون کار)، کارگرانی که بر اساس قرارداد کار و شرایط کار مورد توافق 24 ساعت کار و 24 ساعت استراحت میکنند، نوبت کار محسوب نمیشوند و مستحق دریافت فوق العاده مربوطه نخواهد شد. ولی چنانچه با توجه به عرف و روال کارگاه به این قبیل کارگران وجهی تحت عنوان فوق العاده نوبت کاری پرداخت شده باشد، دریافت آن جزئی از حقوق مکتسبه کارگران محسوب شده و طبق روال گذشته به آن عمل خواهد شد.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نوبت کاری، پرسش و پاسخهای بخش یازدهم اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی را ببینید.
کلام آخر
نوبت کاری یکی از انواع شرایط کاری در کشورهای صنعتی و توسعه یافته است؛ که بر مبنای ارائه خدمات شبانه روزی پایهگذاری شده است. اما همان گونه که مشاهده مینمایید با کوچکترین تغییر در شرایط کار، نحوه محاسبه حقوق و دستمزد تغییر میکند؛ بنابراین بهرهمند شدن از آموزش قانون کار و تامین اجتماعی بهترین راه حل برای آشنایی با قوانین کار و محاسبه صحیح حقوق و دستمزد کارگران است. به این ترتیب حسابداران با اطلاع از این قوانین و محاسبه صحیح فوق العادهها، مانع از تضییع حقوق کارگران شده و کارفرمایان را از درگیری در چالشهای هیئتهای اداره کار نجات خواهند داد.
18 پاسخ
با سلام و وقت بخیر
پرسنل تولید شرکت ما به صورت نوبت کار 10 درصد در ماه فعالیت دارند.
زمان کاری آنان از شنبه تا چهارشنبه یک شیفت 6 صبح تا 15 و 15 تا 12 بامداد می باشد. ما به پرسنل فقط 10 درصد پرداخت می کنیم.
میخاستم بپرسم بابت دو ساعت کار از 22 تا 12 بامداد به آنان شب کاری تعلق می گیرد یا خیر؟
سلام دوست عزیز
در صورتی که کار در طول ماه گردش دارد و پرسنل فوق العاده نوبت کاری دریافت میکند، دیگر مستحق دریافت فوق العاده شب کاری نیست.
سلام در کارگاهی که سه نفر کارگر به صورت ثابت صب وشب کار میکنند و همیشه یکنفر استرحت است ایا نوبت کاری تعلق میگیرد یعنی ساعات کاری 8شروع میشود تا 10شب و از 10 شب شروع تا 8صبح روز بعد
سلام دوست عزیز
مطابق ماده 55 قانون کار، در صورتی که ساعات کار افراد در طول ماه گردش دارد به عبارت دیگر یک کارگر به طور منظم کار در روز، کار در شب و استراحت دارد، مشمول فوق العاده نوبت کاری خواهند بود. در غیر این صورت کار در ساعات شب، با نرخ شب کاری برای آنها محاسبه میشود.
سلام وقت بخیر
اگر یک نفر از 20 روز کاری ماه 4 روز صبح کار و 16 روز شب کار باشه نحوه محاسبه و مقدار نوبت کاری به چه صورتی خواهد بود.
متشکر
سلام دوست عزیز
از آنجا که کار ایشان در طول ماه گردش ندارد، مشمول فوق العاده نوبت کاری نمیشود؛ دستمزد ایام شب کاری با نرخ 35% اضافه بر دستمزد عادی محاسبه میشود.
با سلام و احترام
شرکت ما در محاسبه نوبت کار براساس کارکرد ماهیانه عمل کرده و 10 درصد پایه حقوق شخص رو به عنوان نوبت کار پرداخت میکنه..الان که برای حسابرسی شرکت اومدن میگن براساس روز اشتباه هست و باید حقوق ماهیانه رو تقسیم بر 220 کنید و بعدش در 10 درصد و ساعت کارکرد ضرب کنید..
ساعت کار ما 9 ساعت در روز هست
لطفا نظرتون رو در این باره بیان کنید…با سپاس فراوان
سلام دوست عزیز
پاسخ به سوال شما نیازمند بررسی اسناد و مدارک شما است. در صورت تمایل میتوانید جهت رزرو وقت مشاوره با شماره 28111228-021 تماس حاصل نمایید.
سلام وقت تون بخیر ساعت کاری ما به این شکل است که در طول ما هفته ۴ روز از ساعت ۷ صبح تا ۸ شب مشغول کار هستیم و یک روز در طول هفته هم صبح ،آیا نوبت کاری به ما تعلق می گیرد؟
ما کادر درمان هستیم.
با تشکر از شما.
سلام دوست عزیز
مطابق ماده 55 قانون کار، کار نوبتی، کاری است که در طول ماه گردش دارد، به نحوی که نوبتهای آن در صبح یا عصر یا شب قرار میگیرد. بر این اساس از آنجا که کار شما طی ماه گردش ندارد، نوبت کاری محسوب نمیشود.
عرض سلام و خداقوت
ما توی شرکتمون به صورت دو روز صبح ، دو روز عصر، دو روز شب و دو روز آف کار میکنیم.
آیا روزهای استراحت ما هم شامل حق شیفت هستند یا نه ؟؟
ممنون از شما
سلام دوست عزیز
حق شیفت برای مشاغلی که طی یک ماه گردش دارد محاسبه شده و به صورت ماهیانه پرداخت میشود. لازم است بدانید در این خصوص تکمیل ساعات کار موظفی نیز تاثیرگذار است. همچنین از آنجا که حق شیفت به صورت ضریبی از حقوق شخص در نظر گرفته میشود، روزهای استراحت نیز در آن لحاظ خواهد شد.
سلام درصورتی که کارگر دو روز صب و عصر دو روز عصر و شب کار کند و دو روز هم آف باشد این نوبت کاری بحساب می آید یا نه
سلام دوست عزیز
مطابق ماده 55 قانون کار، کار نوبتی، کاری است که در طول ماه گردش دارد، به نحوی که نوبتهای آن در صبح یا عصر یا شب قرار میگیرد. بنابراین در صورتی که برنامه کاری شما در طول ماه به صورت مستمر تکرار میشود، مشمول دریافت فوق العاده نوبت کاری هستید.
سلام ممنون از مطلب خوبتون
ولی برای من یه سوال پیش اومد
اگر نوبت کاری به صورت مبلغ ثابت محاسبه میشه پس چطوری برای ماههای 29 روزه و 31 روزه با ماههای 30 روزه متفاوت هست؟
سلام کاربر گرامی،
شرط پرداخت فوق العاده نوبت کاری، گردش کار در یک ماه کامل است اعم از اینکه یک ماه 29 روز یا 30 روز و یا 31 روز باشد. به عبارت دیگر اگر کارگر در یک ماه 30 روزه، 20 روز به نوبت کاری اشتغال داشته باشد، مشمول دریافت فوق العاده نوبت کاری نیست. مبلغ فوق العاده نوبت کاری ثابت نیست و بر اساس ساعات کارکرد متفاوت است.
با سلام
با تشکر از شما خیلی ممنون
سلام عباس زارعی عزیز
از حسن توجه شما متشکرم .موفق و پیروز باشید.